OP ZOEK NAAR BETER BIJBELS ONDERWIJS

F. H. Kuiper. OP ZOEK NAAR BETER BIJBELS ONDERWIJS, 368 blz., ƒ 29, —, Rodopi, Amsterdam, 1977.

Deze studie wil, zoals de titel al aangeeft, een verkenningstocht zijn op het gebied van bijbels onderwijs en catechese. De auteur is door jarenlange studie en ervaring bij uitstek geschikt ons op dit terrein tot gids te dienen. Het is stellig geen gemakkelijk boek, met name daarom niet, omdat de vele onderwijskundige termen van de niet op dit terrein geschoolde lezer veel vergen. Maar wie de moeite neemt met de auteur op weg te gaan, kan van zijn verkenningstocht veel leren.

In hoofdstuk 1 geeft Kuiper een voor-

lopige verkenning. Het hele veld wordt in vogelvlucht overzien: school, catechese, zondagschool. Schrijver bepleit een complementair samenspel van theologie en onderwijskunde. Voorzichtig zoekt hij een middenweg tussen het standpunt van Jonker, die uitgaande van de stelling dat het heil de rechte visie op het alledaagse gebeuren geeft, aan de theologie het eerste woord wil geven, en Van der Ven die van de doelstellingen van de school wil uitgaan. Het gaat er Kuiper om, dat de eigen accenten van het godsdienstonderwijs tot hun recht komen.

Inmiddels verhindert dat de auteur niet, brede aandacht te schenken aan de didaktische analyse waarbij als hoofdcomponenten worden onderscheiden: de werksituatie en de doelstelling. Met tekeningen en schema's liclit de schrijver zijn bedoeling toe.

Het aldus gevondene wordt in de hoofdstukken drie, vier en vijf toegepast pp een drietal catechetische modellen, n.l. het werk van Van Koetsveld (1807-1893), P. ten Have (1900-1952) en het Heivormde Kerkeboekje, en de in afleveringen verschijnende Handleiding voor de Catecheet (vanaf 19G4). Het vermoeden is stellig niet ongewettigd dat theologen in deze hoofdstukken zich het best op hun gemak zullen voelen, gezien allerlei 'herkenbare' geluiden. Boeiend is het om te lezen hoe Kuiper met behulp van de in de analyse gevonden elementen een groot stuk geschiedenis van de catechetiek doorlicht. Typerend is het verschil tussen vroeger en nu wat betreft het rekenen met het relevantiebesef bij de leerlingen.

In hoofdstuk 6 gaat de auteur in op een aantal hermeneutische vragen. Hij sluit zich aan bij een opmerking van R. J. van Pagée: 'De nijpende vraag, de meest urgente van alle vragen, waarop deskundigen zich zouden moeten bezinnen is deze: Hoe voorkomen we dat we de mensen vervelen met de allerinteressantste boodschap van alle tijden? ' Kui­ per noemt dat ook voor bijbels onderwijs, waarbij rekening gehouden wordt met het werk van de Geest, de meest dringende vraag. Kenmerkend is daarvoor dat gewerkt wordt aan responsie-bereidheid bij de leerlingen. Rekenen met het werk van de Geest betekent dat de leerkracht bescheiden zijn plaats moet weien. De bescheiden opzet waar de auteur voor pleit, hangt samen met het feit dat de katecheet van morgen ernst zal moeten maken met het feit dat deze de cliristelijke maatschappij achter zich zal hebben gelaten (biz. 302).

In het laatste hoofdstuk worden de resultaten van het onderzoek nog eens kort samengevat. Ten aanzien van het onderzochte catechetische materiaal blijkt de problematiek verschillend te zijn. Systematisch zal er volgens het schema van de didaktische analyse gezocht moeten worden naar een weg. Werksituatie, doelstelling en relevantiebesef bij de leerlingen komen dan in het vizier. Hebben we, aldus Kuiper op blz. 314, de indruk dat de eigenlijke problematiek in bepaalde probleemsituaties van hermeneutische aard is, dan spelen de theologische overwegingen een beslissende rol, en komen we met methodische snufjes niet verder. De slotparagraaf gaat in op de rol van de betrokken leerkrachten. Zij zijn niet maar simpel uitvoerders, maar onderwijsgevenden van wie in samenspel met alle betrokkenen rekenschap gevraagd mag worden.

Het boek van Kuiper is voor ieder die zich bezig houdt met bijbelonderwijs en catechese belangwekkend. Het kan ons helpen rekenschap te geven van bepaalde methoden, posities en vooronderstellingen. De auteur beweegt zich met grote kennis van zaken op de terreinen van didaktiek en theologie. Over de bruikbaarheid van het model van didaktische analyse kan ik niet oordelen. Ik laat dat graag over aan anderen die ter zake kundig zijn. Wel heb ik me afgevraagd, of de doorsnee-catecheet zal

kunnen werken met het verfijnde, haast spinrag-achtige web van de analyse.

Een tweede vraag die bij lezing van dit boek boven kwam is, of het kerkelijk aspect van het bijbels onderwijs in de catechese voldoende tot zijn recht gekomen is. Is de term 'bijbels onderwijs' een niet te complexe verzamelnaam voor verschillende zaken?

De vragen mogen een bewijs zijn met hoeveel belangstelling ik van dit grondige werk kennis nam. De afbeelding op de omslag vertoont een paneel in de kerk te Mantgum: 'De twaalfjarige Jezus in de tempel'. Dat moge voor elk onzer een verwijzing zijn naar het hoge belang van de zaak die Kuiper met zijn boek dienen wil.

Ede

A.N.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen