HERVORMERS, KETTERS EN REVOLUTIONAIREN

A. C. Bronswijk, HERVORMERS, KETTERS EN REVOLUTIONAIREN, 170 blz., ƒ 25, —, uitg. J. H. Kok, Kampen, 1982.

In W. Europa is de belangstelling voor de kerkhervorming in Bohemen, gecombineerd met experimenten van sociale aard, altijd lauw gebleven. Daarop wijst de auteur van dit werk over Johannes Hus en de Tsjechische Kerkreformatie, een beweging die ook een volksbeweging is geweest.

De kerk van de 14e eeuw was ziek van onderen tot boven. Mannen als Waldhausen, Wilic ('de profetie en openbaring over de antichrist'), Janow e.a. protesteerden tegen het geestelijke en zedelijke verval in kerk en gemeenschap. De auteur spreekt van een kerkelijke augiusstal. Een bijzondere invloed is uitgegaan van Joh. Hus (1360-1415); hij was 'een integer man met een groot organisatietalent, voor wie de Bijbel de hoogste autoriteit had'. Hij heeft de werken van Wycliff grondig bestudeerd, overgeschreven en onderwezen. De situatie van het koninkrijk Bohemen met Praag als centrum wordt beschreven: men is uit op geld en invloed. Hier lag een tijdlang het middelpunt van de arbeid van Hus, in de Bethlehem-kapel te Praag. Hij nam geen blad voor de mond: Christus is het hoofd van de kerk, niet de paus. De aflaat is een onbijbelse zaak. Zijn vrijmoedig getuigen tegen het immorele leven van de clerus vond weerklank bij het volk. Een zeer felle preek (1407) op de najaarszitting van de kerkelijke leiders werd hem door de Boheemse synode niet in dank afgenomen. Het protest tegen de aflaat kost drie mannen het leven, 'martelaren van de kerk'. Als de banvloek over Hus wordt uitgesproken, duikt hij onder en deze periode van ballingschap was een tijd van geestelijke verdieping en consolidatie. Verscheidene tractaten van zijn hand dateren uit deze tijd: over de simonie, over de zondespiegel. De Ekklesia. Tegen de raad van zijn vrienden reisde hij naar Constanz; hij was vogelvrij. Sigismund was de inspirator geweest van deze reis. De vrijgeleidebrief was niets meer dan een reispas. Later zal Hus zeggen: Sigismund heeft mij verraden. Het proces tegen Hus was het hoge kerkelijke college onwaardig. Beschamende scènes speelden zich af. Het was één grote vertoning.

In de Dom van Constanz werd het doodsoordeel over Hus uitgesproken. Aangrijpend is het verhaal van het martelaarschap van Hus: 'In de evangelische waarheid wil ik vandaag sterven'. Nog geen jaar later kreeg Bohemen zijn tweede martelaar: Hieronymus van Praag, 'een lusteloze, geniale hervormer'.

Het Hussietisme dat zich na deze tijd ontwikkelde was 'nationalisme, anti-clericalisme, volksemancipatie en kerkhervorming tegelijk'. Helaas waren de Hussieten sterk verdeeld. Met de vier Praagse artikelen - een revolutionaire Tsjechische geloofsbelijdenis 'zocht men de band vast te houden'. Een beeld van deze tijd wordt getekend door de beschrijving van de bedevaarten naar de Tabor. Een triest verhaal is de geschiedenis van de Hussieten-oorlogen. In 1434 stonden twee Hussietische legers tegenover elkaar. 'Wat de kruistochten niet was gelukt, waartoe de keizer en de paus geen kans hadden gezien, daarin waren de broedermoordenaars geslaagd: de revolutie had haar eigen kinderen verslonden.

Met dankbaarheid heb ik dit werk gelezen. Er is wel eens anders over Hus geschreven: 'een herschgewaltiger agitator, die de massa's met zich meesleepte'. Ook overigens geeft de schr. een verantwoord beeld van de zware tijden voor kerk en gemeenten.

H.

Bt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen