SOUTERLIEDEKENS

SOUTERLIEDEKENS 1540, fac­ simile-edition, with introduction and notes by Jan van Biezen and Marie Veldhuyzen, ƒ94, 50 (in linnen geb. ƒ 110, 25), Uitg. Frits Knuf Publishers, Buren, 1984.

In 1540 verscheen bij de uitgever Symon Cock te Antwerpen de bundel Souter Liedekens, de oudste complete Nederlandse psalmberijming. De bundel wordt toegeschreven aan Willem van Zuylen van Nyevelt, die in 1543 overleed. Niet zeker is of deze de dichter of alleen de samensteller is.

De Souter Liedekens bevinden zich op het grensgebied van rooms en reformatorisch. De Vulgaattekst in de marge en de aanwezigheid van een 'Ave Maria' doen nog oud (= rooms) aan, maar daarnaast zijn er ook heel wat elementen die in de richting van de reformatie wijzen: de proloog verraadt invloed van Lulher, het woord 'ecclesia' wordt bij voorkeur door 'gemeynte' vertaald en niet door 'kerk' en 'sancti' door 'uitverkorenen' i.p.v. 'heiligen', enz.

In de overgangstijd is de bundel zowel door rooms-katholieken als door hervormingsgezinden (sacramentariërs, stille dopers) gebruikt. Op de populariteit wijst het grote aantal drukken: minstens 33 tussen 1540 en 1613, waarvan negen gedurende de eerste zes jaar.

De bundel moet dus in een behoefte voorzien hebben en heeft de weg bereid voor latere berijmingen die opkwamen toen men andere eisen ging stellen. Bij die andere eisen moeten we denken aan grotere tekstgetrouwheid (nauwere aansluiting bij de grondtekst) en aan het feit dat de psalmen berijmd waren op melodieën van volksliedjes. Dat was gemakkelijk bij het zingen en de eerste regel van zo'n liedje werd er als melodie-aanduiding boven gezet. Daar waren echter nogal vrijmoedige liederen bij. Zo is de melodie-aanduiding bij psalm 150

- 'Die bruyt en wou niet te bedde' - moeilijk te verbinden met de bijbelse inhoud.'

Van deze Souter Liedekens (editie-1540, exemplaar Universiteitsbibliotheek Amsterdam) is nu een facsimile-uitgave verschenen, op prima papier en met een goed contrasterend letterbeeld. De uitgave is compleet, inclusief notenbalken en Vulgaattekst in de marge.

Aan de editie gaat een inleiding vooraf (zowel in het Nederlands als het Engels), waaraan ik voor het bovenstaande het een en ander heb ontleend. De inleiding richt zich wel voornamelijk op de musicologische aspecten. Meer informatie over het literair-theologische zou welkom geweest zijn.

Het moge uit het voorafgaande duidelijk zijn dat hier spralce is van een nuttige uitgave. Juist daarom is het verheugend dat de editie uitstekend is verzorgd. De bundel is verschenen in de reeks 'Dutch songbooks'. Aanbevolen.

Ede

J. d. G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen