MYSTERIUM PASCHALE

Hans Urs von Balthasar, MYSTERIUM PASCHALE, 297 p., $ 24, 99, Eerdmans, Grand Rapids, Michigan.

Dit boek is de Engelse vertaling van Von Balthasars boek uit 1980 Theologie der drei Tage over het mysterie van Pasen, een roomse bijdrage uit Zwitserland. Daarin opgenomen diens voorwoord bij de tweede druk (hij overleed in 1988) en een inleiding van de hand van Aidan Nichols, O.P. Bekend als dit boek is, leggen wij ons meer toe op verheldering dan op beoordeling.

Von Balthasar komt voort uit het theologisch revival in het rooms-katholieke denken dat ten diepste teruggaat op Newman en mannen heeft voortgebracht als Romano Guardini, Odo Casel, Karl Adam en later De Lubac, Daniélou, Congar en Von Balthasar. Ondanks alle onderlinge verscheidenheid had men één doelstelling gemeen: terug naar de bronnen van de kerk; herinterpretatie van het verleden, vooral van Thomas, in de bedoeling het evangelie en de (roomse) kerk weer dichter bij de mensen te brengen. Immers, de scheiding tussen natuur en boven-natuur had zijn van de wereld vervreemdende werking gedaan. Samen met die van anderen deed vB's invloed zich voelen tijdens Vaticanum II.

Men kan dit boek karakteriseren via het noemen van de motieven die erin gecombineerd worden. Hoofdmotief is dat van de heerlijkheid Gods in Zijn trinitarisch bestaan. Deze is geheel geconcentreerd in de Christusopenbaring (vandaar zijn boek over Barth uit 1951, met name over diens christologie: hier ligt een parallel, omdat Christus ook bij Barth juist in zijn vernedering in het licht van Gods glorie staat). Vanuit deze

openbaring wordt heel de aardse werkelijkheid transparant tot op Christus: wij proeven hier het verzet tegen het scheiden van natuur en boven-natuur. Het schouwen van de werkelijkheid wekt bij ons het besef van transcendentie: de verering van - en gehoorzaamheid aan - de god-mens: hier proeven wij de mystiek en het (roomse) samenvallen van heil en schepping, ten koste van de laatste. Aan deze doorschijnendheid van de aardse werkelijkheid ontspringen dan ook de vele delen esthetiek van Von Balthasars hand: Gods glorie is: schoonheid. Voorts zit er een scheutje process-theology in, hoewel het evolutionisme van Teilhard scherp wordt afgewezen, evenals het (volgens Urs germaanse) idealisme van Rahner. Zo worden liefde en schoonheid geïdentificeerd, en is de Drievuldige daar de bron van. Het dieptepunt van Christus' offervaardige liefde is de nederdaling ter helle, de kenosis, tevens het hoogtepunt van Gods werken, alleen toegankelijk via contemplatie en intuïtie. Een conclusie naar de apokatastasis pantoon toe, zoals we deze bij Rahner vinden, ontbreekt bij vB. Wèl echter wordt de wederkomst versmald - vB zegt: geconcentreerd - tot het éne oordeel van Christus. Geen dubbeloordeel dus, maar hieruit worden geen gevolgtrekkingen afgeleid. Wij denken hier aan Barth (en aan Berkouwer). Ook wordt de band tussen eschaton en incarnatie voor de helft doorgesneden: de opstanding van Christus is een mysterie dat alleen toegankelijk is voor het geloof: dit geheel in de lijn van het invouwen van de schepping in de heilswerkelijkheid. Aan dit paasmysterie ontspringt de kerk: Pasen leidt ons de weg op van de ontmoeting met de Levende en met de ander (Buber).

Ondanks het voortdurend vasthouden aan de beslissingsemst van het evangelie, hebben we hier toch te doen met een mystieke, echt roomse, bovendien exegetisch vaak aanvechtbaar aangeklede, theologia gloriae. Inhoudelijk hebben we in dit boek en vB's zicht op de vernedering Gods de hele Von Balthasar voor ons, niet de complete, wél de hoofdlijn van zijn denken.

Z.

S.M.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen