ALS DIT UIT DE HEMEL IS...,

P.J. Tomson, ALS DIT UIT DE HEMEL IS..., ezus en de schrijvers van het Nieuwe Testament in hun verhouding tot het jodendom, 414 p., ƒ 45, - , B. Folkertsma, Stichting voor Talmudica, Hilversum 1997.

Het thema dat in dit boek ter sprake wordt gebracht door de auteur, hoogleraar Nieuw-Testamentische vakken en Patristiek te Brussel, is van groot belang. Het gaat namelijk om de verhouding tussen Jezus en zijn volgelingen enerzijds en het jodendom anderzijds. Hiermee betreden we een terrein waarop de spanning tussen de verschillende meningen groot is. De schrijver geeft als deskundige op het terrein van de literatuur van het Nieuwe Testament temidden van deze opvattingen zijn eigen visie.

Het boek telt na een Voorwoord en een Inleiding negen hoofdstukken. De eerste twee hoofdstukken behandelen het jodendom en het joods-godsdienstig leven in de Grieks-Romeinse wereld. Het biedt een schat aan informatie. Hoofdstuk 3 gaat over Jezus, waarna in het volgende Paulus aan de orde komt. Daarna worden de geschriften Lukas en Handelingen, Markus en Mattheüs, Johannes en de Brieven aan joodse kerken besproken. In hoofdstuk 9 volgen de belangrijkste conclusies. Het boek besluit met een methodische verantwoording, een literatuurlijst en enkele registers.

Bij het uitwerken van het onderwerp volgt de auteur de historische (kritische) methode. Op grond van voornamelijk schriftelijk materiaal schetst hij de historische ontwikkeling vanaf Jezus tot een fase in het bestaan van de christelijke kerk, waarin sprake is van een conflict tussen het christelijk geloof en het jodendom. De auteur spreekt dan over een Ignatiaanse vleugel van het christelijk geloof. Jezus zelf moeten we zien in een joods milieu, waarin hij op geheimzinnige (? W.V.) wijze een nieuwe onbekende boodschap brengt. Ook Paulus en Lukas bewegen zich in dit spoor. Een kerngedachte vormt de bespreking van de Evangeliën. In de tot standkoming ervan moeten volgens Tomson steeds verschillende fasen onderscheiden worden, die als lagen in de geschriften terug te vinden zijn. Het geheel ervan is een gemeenschapstekst. In de oudste lagen is geen sprake van anti-judaïsme. In latere fasen wel. Dan wordt duidelijk dat er een afwending van het jodendom plaats vindt. In het Johannes-Evangelie is een laag te vinden waarin sprake is van jodenhaat. Als betrokken lezer heb ik moeite met de conclusies van de auteur. Is het geen hachelijke onderneming om aan te geven wat tot de ene laag en wat tot de andere laag behoort in de geschriften van het Nieuwe Testament, zeker als het gaat om zo'n ingrijpend thema als de verhouding tussen christelijk geloof en jodendom? Hoe kan de Vroeg-christelijke gemeente zo'n spanning aan bestaande teksten hebben toegevoegd. Wat de jodenhaat in het Evangelie naar Johannes betreft: moeten we geen nauwkeurig onderscheid maken tussen polemiek met de joden en jodenhaat? Zoals we ook de kritiek van de profeten in Israël polemiek, maar geen haat noemen. In het Evangelie van Johannes is m.i. geen sprake van jodenhaat, maar van polemiek.

Een bijkomende moeite die ik met de conclusies van dit boek heb is van praktische aard. Als de gemeente meegaat in wat de schrijver in dit boek zegt, is dan de verleiding voor haar niet groot, daar ze toch al zoveel moeite heeft om niet naast, maar in plaats van Israël te gaan staan (382), om zich in haar ontrouw aan het volk Israël, op het Nieuwe Testament te beroepen?

W.

W.V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen