Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

LUTHERS FREUDE AN GOTTES GESETZ

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

LUTHERS FREUDE AN GOTTES GESETZ

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

A.H. Wöhle, LUTHERS FREUDE AN GOTTES GESETZ, Eine historische Quellenstudie zur Oszillation des Gesetzbegrijfes Martin Luthers im Licht seiner alttestamentliche Predigten, 334 S., Haag und Herchen, Frankfurt am Main 1998.

In 1995 promoveerde de auteur van dit geschrift op een dissertatie getiteld Dialectio legis. Daarin onderzocht hij het begrip Wet in Luthers theologie. Kenmerkend voor de wijze waarop Luther de Wet verstond was voor hem de 'Oszillation', de heen en weer gaande beweging in zijn opvatting ervan. Dus niet een statisch, gesystematiseerd, maar veelmeer een dynamisch verstaan van de Wet. In het nu verschenen geschrift doet de auteur verslag van voortgaande studie die hij aan de UVA (Amsterdam) en in de werkgroep Lutheronderzoek in Nederland heeft verricht. Het gaat dan om een analyse van de wijze waarop de Wet in de preken die Luther over het Oude Testament heeft gehouden, naar voren treedt. Het onderzoek is vooral bedoeld als een historisch-fenomenologisch bestuderen van de bronnen. In totaal heeft de auteur, die Luthers predikant is en leiding geeft aan de Theologische Vorming van gemeenteleden in de Lutherse kerk in Nederland, 380 preken onderzocht. De eerste preken (vaak geredigeerd door Georg Rörer) zijn uit de jaren 1514 en de laatste uit 1544. In hoofdstuk III worden de preken in grote lijnen besproken. Bijvoorbeeld de vervolg-preken over Genesis en Exodus, maar ook die uit latere tijd over de Psalmen en Jesaja. Steeds laat de auteur zien dat de preken een tekst behandelen in nauwe vervlochtenheid met de context en niet vanuit een van te voren vaststaand model. Zo blijkt dat de Wet niet alleen een usus elenchicus kent of alleen maar maatregel is om de ongebondenheid van mensen in de wereld te beteugelen. Ook wordt zichtbaar dat Luther tijdbetrokken preekte en zijn visie op de Wet verwoordde tegen de achtergrond van bepaalde contextuele gegevens, bv. de wijze waarop de Dwepers met het Oude Testament afrekenden. In hoofdstuk IV haalt Wöhle in een dwarsdoorsnede de oogst van zijn onderzoek binnen. Luther weet op creatieve wijze allerlei aspecten van de Wet met elkaar te verbinden. Daarbij wordt duidelijk dat de Wet ook voor de gelovigen een positieve betekenis behoudt. Bij de behandeling van de Decaloog houdt Luther voortdurend het eerste gebod in het oog, waarin het gaat om het leven met God vanuit de bevrijding. In hoofdstuk V werkt hij het begrip 'Oszillation' (oscillatie) verder uit. De Wet is niet te beschouwen als een punt, maar veel meer als een veld, waarop de slinger van betekenissen steeds heen en weer gaat. Daarbij worden traditionele modellen van interpretatie van Luthers visie op de Wet overstegen. 'Gesetz und Evangelium sind fur ihn die zwei standig aufeinander bezogenen Gestalten des einen, sich in Jesus Christus offenbarenden Gottesworten' (S. 209). Om het in termen uit te drukken: Luther hanteert het duplex usus model, maar daarin is ruimte voor een terius usus legis. Er is bij hem zelfs sprake van een 'Freude am Gesetz'. Deze krijgt iets eschatologisch. Wat nu reeds bij de engelen het geval is, zal eenmaal voor de gelovigen aanbreken, namelijk de vreugde vanwege de vervulling van de Wet. Het boek sluit af met verscheidene registers, waarmee de grondigheid van deze studie wordt geïllustreerd. Ik heb het boek met grote belangstelling gelezen. Het stelt het stereotype beeld van Luthers houding ten opzichte van de Wet behoorlijk bij. In elk geval wordt duidelijk hoezeer we geneigd zijn Luther vanuit de latere orthodoxie te bezien en te beoordelen. Tegelijk ben ik benieuwd hoe de auteur de nu gevonden gegevens uit het Oude Testament met andere verbindt, bijvoorbeeld met Luthers geringschatting van de Jakobusbrief We zien uit naar meer pennenvruchten van de schrijver.

W.

W.V.

Dit artikel werd u aangeboden door: Theologia Reformata

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 1 januari 1999

Theologia Reformata | 307 Pagina's

LUTHERS FREUDE AN GOTTES GESETZ

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 1 januari 1999

Theologia Reformata | 307 Pagina's