Van de Leestafel.

Ethisch of Gereformeerd een studie door Dr. A. G. Honig. Uitgave: G.J.A.Ruys te Utrecht.

Prof. Honig houdt zich in den laatsten tijd bezig met de ethische theologie. Het Geref. Tijdschrift bewijst dat. Ook de laatste rectorale rede door hem gehouden te Kampen — welke rede een brokstuk was van de «studie" die ons hier in boekvorm gegeven wordt. Wij zijn Dr. Honig dankbaar, dat hij zich toelegt om dit onderwerp te behandelen. Hij doet het teer, grondig, duidelijk. En we gelooven dat ieder, die aangaande de Ethische richting en de Ethische thologie zich nader op de hoogte wil stellen goed doet, de artikelen en ook bizonder deze "studie" van Dr. Honig te volgen en te lezen.

In twee deelen scheidt Prof. H. zijn studie (blz. 8) en wel 1. een schets van het ontstaan, de historie en het streven van de ethische richting, waarbij dan gehandeld wordt over Vinet, den vader der ethische richting, Daniël Chantepie de la Saussaye, (de uitgave «Ernst en Vrede'' 1852—'58), Gunning, Valeton Jr., V, Dijk, Daubanton, Pierre Daniël Chantepie de la Saussaye (het edele vijftal) (blz. 8—18), om verder te handelen over het streven der ethische theologie (neen nieuwe theologie op ethischen grondslag eischt dezer tijden nood!") met het naast elkaar zetten van 9 hoofdgedachten (blz. 18—31.)

Het 2de deel van de studie (abusievelijk op blz. 31 "rede" genoemd) bedoelt, om het karakter van de Theologie aan te toonen en daarbij duidelijk te maken, dat de Theologie niet op de geloofservaring der gemeente kan worden gebouwd. Het dilemma wordt onjuist gesteld in dezen vorm van het hoofd naar het hart of van het gemoed naar het verstand.

Op blz. 37—38 zegt Dr. H. tegenover de valsche eschuldiging der ethischen aan het adres van de Geref. theologie, dat men daar het ethisch karakter van het geloof miskent en het als iets uitwendigs opvat, niet rakende het innerlijke leven — dat dit een onware voorstelling is, daar het bij de Geref. juist gaat om de unio mystica, om de mystieke gemeenschap tusschen den Christus en de geloovigen. Waarbij Dr. H. dan vervolgt blz. 38—39: »Hier bleef niet de Geref. Theologie in gebreke, maar juist omgekeerd de «ethische" richting. In het algemeen toch leert zij, dat het wel God is, die den zondaar het Evangelie laat verkondigen en die hem op den Christus als den eenigen Verlosser wijst, maar dat het toch de zondaar zelf is, die moet beslissen, of hij dezen Zaligmaker aannemen, of m. a. w. de daad des geloofs oefenen wil. Maar dan begint God ook feitelijk niet zijn werk — gelijk op het Geref. standpunt — met het mededeelen maar slechts met het aanbieden van het leven. En het is de zondaar, die het aangeboden leven aannemen maar ook weigeren kan. In den grond der zaak dus precies hetzelfde als hetgeen de Remonstranten volhielden: God schenkt den zondaar zooveel genade, dat hij gelooven kan, als hij wil.

Neemt nu de zondaar het in Christus hem aangeboden leven aan, dan eerst wordt hij metterdaad het leven deelachtig, dan leeft hij. Streng logisch geredeneerd maakt dus de ethische richting zich juist schuldig, aan hetgeen zij aan de Gereformeerde leer ten laste legt. Immers vangt God volgens haar aan met den zondaar eene zekere leer bekend te maken, inhoudende

1e. dat Hij alzoo lief de wereld gehad heeft enz. en 2e. dat wie dezen Zoon met een geloovig hart aanneemt, in Hem het eeuwige leven vindt. Geeft nu de zondaar zich gewonnen, dan ontvangt hij het leven d. i. dan deelt hij in de gemeenschap met God door Christus.

Bij de ethisché richting; is dus de orde zóo: God biedt het leven aan, de zondaar gelooft, en zoo wordt hij het leven deelachtig; terwijl in de Geref. theologie de volgorde déze is: God deelt den (uitverkoren) zondaar het leven d. i. den Christus, mee, lijft hem door het geloof (als hebbelijkheid) den Christus in en ten gevolge van deze wederbarende daad Gods neemt hij den Christus en alle Zijne weldaden aan, " blz. 39. Waarop dan op pag. 48 gezegd wordt: »De openbaring Gods is mededeeling èn van leer èn van leven. Dit in de eerste plaats. En in de tweede: de door God geopenbaarde waarheid is kennis, is leer, maar eene kennis, die onmiddelijk zijn invloed doet gevoelen op den wil, het hart, de conscientie des menschen, en dus ook eene ethische zijde heeft".

Op pag. 51 enz. wordt gehandeld over een der hoofdbeginselen van de «ethische" richting; en wel de stelling; het geloof heeft zijne zekerheid in zich zelf; dogma en theologie moeten gebouwd op den grondslag van de ervaring der gemeente; welke stelling — »de spil waarom alles draat" — door Dr. Honig duchtig onder handen genomen wordt. Want ook de Geref. theologie acht het beroep op de geestelijke ervaring alleszins geoorloofd, zich latende voorlichten door den Bijbel — maar een andere vraag is, of de Theologie rusten kan op de geloofservaring der gemeente. En die vraag moet zeer beslist ontkennend beantwoord worden — waarvoor dan onderscheidene gronden worden gegeven, (blz. 54 enz.)

Wij zijn Prof. Honig zeer dankbaar voor deze studie. Hij heeft een goed werk verricht door zijn rectorale rede op deze wijze dienstbaar te maken voor velen.

De uitgave is keurig netjes; groot formaat, helder gedrukt — en slechts f 0.90 kostende.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen