Uit de Synode.

IV.

We willen dit 4de stuk van ons Overzicht der Synodale handelingen dezes jaars beginnen mat een paar opmerkingen over te nemen van Ds. Bloem van Chaam, lid van de Synode, gelijk hij die geeft in de Geref. Kerk. 1e. dan over de benoeming van leden voor de Synodale Commissie (een Commissie die zoowat de zaken in handen heeft en voorbereidt als de Synode niet vergadert). Ds. Bloem zegt daarvan:

»In de zitting van Dinsdag kwam aan de orde de benoeming van twee leden der Synodale Commissie met hunne secundi. Deze Commissie heeft een zeer belangrijken werkkring en in vele opzichten een grooten invloed. In het bijzonder heeft zij herhaaldelijk belangrijke zaken te behandelen bij welke het verschil in richting wel leiden kan tot verschil in inzicht en dus ook tot verschil in de te nemen beslissing. De samenstelling van deze Commissie is dus, ook wat de richting der leden betreft, wel van belang. Tot ouderling-lid werd gekozen de heer Timmers. Tot predikant-lid koos deze orthodoxe Synode een moderne, Ds. Tammens. Van de drie door de Synode gekozen predikants-leden is nu één orthodox en zijn er twee modern. In een kleinen kring als die van de Synode zijn zulke stemmingen natuurlijk slechts in naam geheim. Op de bijzonderheden er van kunnen wij echter niet ingaan, ofschoon die wel tot eenige opmerkingen aanleiding konden geven".

Zooals men weet ging het tusschen Ds. Bloem en Ds. Tammens en werkelijk konden enkele orthodoxe leden het niet van zich verkrijgen om een confessioneel man als Ds. Bloem te stemmen en namen daarom Ds. Tammens, die modern is!

De orthodoxie van enkele leden der Synode is toch wel van den kouden grond en hun handelwijze is dikwijls onverantwoordelijk! Neen, dat is geen ketterjagerij als langzamerhand zulke orthodoxe leden naar huis gestuurd en anderen in hun plaats gekozen worden.

De 2de opmerking van Ds. Bloem is dan ook in dien geest. En wel naar aanleiding van het verwerpen van het voorstel Lütge c.s. Daar lezen we in de Geref. Kerk dit van:

„Ten slotte bracht Dr. Visser rapport uit over het opnieuw ingediende voorstel Lütge c.s. tot aan vulling van de proponentsformule. De discussie over dit voorstel was kort. Ds. Steenbeek zette kort en duidelijk uiteen dat en waarom het goed zou zijn dit voorstel aan te nemen. De overige voorstanders sloten zich daarbij aan. Van de tegenstanders maakten slechts enkelen eenige opmerkingen er over. De uitslag was dat het met 11 tegen 8 stemmen werd afgewezen. Tegen stemden, behalve de 7 modernen nog de leden .Weyland, Menthen, Couvret en Schrieke. Voor stemden de leden Creutzberg, Steenbeek, de Groot, Zoete, vVeener, Bloem, Timmers en Leenmans. Een verzoek gffi mocht hun voorstel afgewezen worden, dan van de Synode te mogen vernemen wat met het beginsel karakter der Ned Herv. Kerk» en met «het evangelie van Jezus Christus* in de proponentsformule wordt bedoeld, werd met dezelfde stemmen voor en tegen afgewezen.

Uit deze stemmingen blijkt wel dat de Classicale Vergaderingen goed zullen doen met voortaan toch beter toe te zien wie zij afvaardigen naar de Provinciale Kerkbesturen.

Uw verslaggever kan niet anders dan het radicalisme van de Classicale Vergadering van Amsterdam betreuren. Hij acht het uitwerpen van zittende orthodoxe leden, zoolang dit niet door een duidelijk belang geëischt wordt, een onnoodige onvriendelijkheid en niet in het belang der kerk. En wat Harderwijk deed door een zeer bekwaam en positief man als ds. van Melle van Nykerk, een voorstander van reorganisatie en is hij wel ingelicht, ook van de schrapping van géest en hoofdzaak» uit het Provinciaal kerkbestuur te werpen, schijnt hem weinig minder dan een dwaasheid, die zich ongetwijfeld wreken zal.

Maar daar staat tegenover dat het toch ook een dwaasheid is dat, terwijl alle Zuid-Hollandsche classes, en inzonderheid die van Leiden, in groote nieerderheid voor het voorstel Lütge zijn, juist door Leiden naar het Provinciaal kerkbestuur, en daardoor indirect naar de Synode, de heer Couvret werd afgevaardigd, die er principieel tegen is. En Middelburg al even eens. De Classicale Vergadering van Middelburg betuigde vorig jaar met groote meerderheid instemming met de voorstellen Lütge c. s. en dit jaar adviseerde zij weer met groote meerderheid, de schrapping van geest en hoofdzaak" definitief aan te nemen. Maar diezelfde Classicale Vergadering zendt naar hetProv. kerkbestuur, en daardoor indirect naar de Synode, ds. Weyland, een der bekwaamste tegenstanders van beide voorstellen. Tegen het voorstel betreffende de proponentsformule heeft hij reeds gesproken en gestemd en hetzelfde zal hij zonder twijfel straks, evenals vorig jaar, ook weer doen tegen de schrapping van „geest en hoofdzaak." En bij die stemming over geest en hoofdzaak" zal zijn stem dan waarschijnlijk zelfs de beslissende stem worden, daar te voorzien is dat dit voorstel vallen zal juist met 10 tegen 9 stemmen. Dat zijn toch ongerijmde dingen, waar de Classicale Vergaderingen wel eens over mogen nadenken. Het gaat hier niet over bijzaken, maar over beginselvragen en over dingen die de kerk in beroering brengen."

Wij laten nu de waardeering van 't geen te Amsterdam en te Harderwijk geschiedde voor rekening van Ds. Bloem — maar dat door de Classicale Vergaderingen veel meer acht gegeven moet worden wie zij kiezen in de hoogere besturen, dat willen we hier, nog eens onderstreepen. Men kan ook al te vriendelijk ; en te goedig zijn. Om intusschen altijd in 't gezicht te worden geslagen door degenen die men afvaardigt.

Laat ons hier tegelijk even meedeelen, dat het voorstel-Lütge instemming ontvangen had van 180 predikanten, 233 kerkeraden en 7 classicale vergaderingen — terwijl van 9 class, verg. de meerderheid en van 6 de minderheid adhaesie betuigd had.

En toen ging het voor de tweede maal de prullenmand in. We gaan nu verder met ons Overzicht; en we kunnen dan veilig beginnen met

Dinsdag 10 Aug., 18de zitting. In deze zitting is het woord aan Ds. Zoete over de voorloopig aangenomen wijziging van art. 39 Regl. Godsd.onderwijs n.l. DE SCHRAPPING VAN DE WOORDEN „GEEST EN HOOFDZAAK" en over de in verband daarmede ingekomen voorstellen en verzoekschriften met betuiging van instemming.

't Bleek dat ruim 1500 stemmen op de Class. Vergaderingen vóór en ongeveer 1100 tegen de schrapping waren geweest.

6 Prov. Kerkbesturen waren vóór en 3 tegen, alsmede de Waalsche Commissie.

Gerekend naar het aantal uitgebrachte stemmen is dat der voorstemmers in de Prov. Kerkbesturen en de Waalsche Comm. 37, dat der tegenstemmers 28. De meerderheid in de Kerk was dus zeer zeker voor de schrapping.

De voorlezing van het rapport duurt ruim twee uur. Aan het slot dezer voorlezing wordt door den rapporteur medegedeeld, dat er in de commissie (bestaande uit de hecren Zoete, Picard, Menthen, Creutzberg en Weyland) een meerderheid was tegen de schrapping en een minderheid er voor.

Een der leden van die meerderheid oordeelt, dat voorzien kan worden, dat de voorgestelde wijziging eerder een oorzaak van twist dan van vrede zal zijn. Ook schijnt* hem den tijd slecht gekozen, om in de Kerk nieuwen strijd te doen ontbranden. De minderheid wijst de Synode op de groote meerderheid, die zich in de Kerk gunstig uitliet over de schrapping der bekende woorden en op de willekeur die telkens bij het stellen der belijdenis vragen aan den dag treedt.

Besloten wordt het rapport te laten drukken en later te behandelen.

In het jaar 1914 was een voorstel van de Hervormde Broederschap bij de Synode ingekomen bedoelende een andere samenstelling van de Synode te krijgen.

Dat voorstel was toen afgewezen. De heeren Ds. Bloem en de Groot hadden nu weer een nota ingediend bij de Synode bevattende een verdediging van dezelfde zaak die verleden jaar was afgewezen. De heer Bloem bracht rapport uit, waaruit bleek, dat het ging over wijziging van art. 56 al. i-4 Algem. Regl. en wel in dezer voege: «Art. 56 al. 1-4 worde in het vervolg aldus gelezen : De Synode is samengesteld uit 45 leden, waarvan 30 dienstdoende predikanten en 15 ouderlingen of oud-ouderlingen.

Deze leden worden gekozen door de class, vergaderingen en door de Waalsche Reunie, door elke vergadering één lid en een secundus van dat lid, beide voor den tijd van één jaar.

De Algemeene Synodale Commissie maakt bij loting een rooster op, die aanwijst, welke vergaderingen een predikant .en welke een ouderling hebben af te vaardigen".

Bovenbedoelde nota luidde aldus: «Wij hebben de eer u voor te stellen: 1e. Het voorstel der Hervormde Broederschap voorloopig aan te nemen en aan het oordeel der Kerk te onderwerpen; 2e. aan dat voorstel als overgangsmaatregel een 5de alinea toe te voegen van dezen inhoud: »Het mandaat van alle leden der vorige Synode vervalt met den dag waarop dat van de volgens voorgaande bepalingen gekozen leden ingaat'; 3e. te besluiten: ter dekking van de door de uitbreiding van het aantal leden der Synode ontstaande meerdere kosten worden de in art. 7 al. 3 van het Reglement op de. kosten voor het Bestuur genoemde bedragen met 1/4 verhoogd, zoodat f 5 wordt f 6.25, f 10 f 12.50, enz.

De hoogleeraren van Nes en van Veldhuizen zijn voor het voorstel. Evenzoo wenschen de secretaris en verschillende andere leden dat het beginsel: verkiezing van de Synode door de Class, vergaderingen, worde aangenomen, opdat de Synode moge zijn wat zij moet wezen: vertegenwoordiging van de Kerk.

De vice-president. Dr. Weyland, ofschoon geenszins instemmend met de nota, is van oordeel, dat, als men wijziging wenscht in de samenstelling der Synode, die wijziging moet geschieden overeenkomstig het voorstel der Hervormde Broederschap, zooals het is geamendeerd in de nota.

De heer Eilerts de Haan is sterk gekant tegen de benoeming van de leden der Synode door de Class. Vergaderingen. Hij is overtuigd, dat door dit voorstel, zooals het nu luidt, niet meer «contact* zal komen tusschen Kerk en Synode. Ware vermeerdering van dat »contact« mogelijk, hij zou aan een dergelijk pogen zijn steun verleenen en over bezwaren heenstappen. Doch dit is hier niet het geval. De Class. Verg. zijn ook volgens zijne meening niet bevoegd om deleden der Synode te benoemen.

De heer Schrieke is ook tegen het voorstel; evenals de heer Tammens.

De heer Bloem zegt, dat de Synode tengevolge van de getrapte verkiezingen zoover van de Kerk afstaat. Door die getrapte verkiezingen heeft de Kerk zoo weinig invloed op de benoeming van de leden der Synode. De Kerk moet met bewustheid de leden der Synode kiezen. En onze predikanten en ouderlingen zijn wel bevoegd op de Class. Vergaderingen die keuze te doen.

De heer Gordon Spandaw (ouderling voor Drenthe) is van oordeel, dat de Synode, het voorstel aannemend, een soort van zelfmoord zal plegen en afstand zal doen van hare hooge positie.

Het beginsel of de leden der Synode zullen worden gekozen door de Class. Vergaderingen wordt aangenomen met 10 tegen 9 stemmen, {tegen waren de heeren Couvret, Eilerts de Haan, Zijp, Schrieke, Tammens, Franke, dr. Visser, Gordon Spandaw en Picard).

De commissie voor nieuwe v/etsvoorstellen zal nu een concrete formuleering voorleggen welke dan door deze Synode nog kan behandeld worden.

Woensdag 11 Aug., 19de zitting. Verschillende eindredacties worden gegeven, van de wijziging van art. 14 al. i A. Regl., van de wijziging van art. 18 al. I Regl. Godsd. onderwijs, van de wijzigingen in het Regl. voor de Diaconieën.

Prof. van Nes rapporteert over het voorstel van den heer Bakhuizen van den Brink om eene commissie te benoemen ter herziening van het RegL op het Godsd. onderwijs. Het wordt afgewezen.

In behandeling komt het rapport over het verslag wegens de persoonlijke Kerkvisitatie in 1915. Dit rapport wordt uitgebracht door den heer Tammens. Wij nemen enkele cijfers over: Het zielental der gezamenlijke gemeenten bedroeg in 1914 2.880.471, in 1913 was dat 2.772.396, een vermeerdering dus van 108.075, welk verschil zeer zeker veel te groot is om waar te zijn. De meeste gemeenten zullen wel wat ruim geweest zijn in de opgave!

Het bedrag der uitgaven door de diaconieën ter ondersteuning van de behoeftigen besteed is totaal: f 2.824.950.24.

In 685 gemeenten wordt er des Zondags slechts éénmaal gepredikt; in 579 gemeenten tweemaal en in 58 gemeenten meer dan twee malen.

51.623 kinderen werden er in 1914 gedoopt. Dit aantal is sinds de laatste opgaaf achteruit gegaan. In 192 gemeenten wordt het Avondmaal éénmaal 's jaars bediend; in 34 gemeenten tweemalen; in 119 driemalen en in 671 vier-of meermalen.

In vele gemeenten wordt van het Avondmaal weinig gebruik gemaakt.

De kerkelijke huwelijksinzegening wordt hier en daar geheel achterwege gelaten. Er zijn gemeenten waar een eeuw of een halve eeuw lang geen huwelijk kerkelijk is ingezegend.

Er wordt melding gemaakt van 461 overgangen naar andere Kerkgenootschappen en 455 die van elders overgingen tot de Ned. Herv. Kerk.

In de meeste ge.meenten wordt gedurende het geheele jaar godsdienstonderwijs gegeven, althans aan de schoolkinderen. Er waren 143 godsdienstonderwijzers naast de predikanten werkzaam. Het aantal leerlingen bedroeg 262.975 (in 1908:278.135 en in 1911:275.203.)

Het aantal nieuwe lidmaten was 26.075 (in 1899:30.107; in 1902:29.829; in 1905:28.470; in 1908:26.560; in 1911:29.314).

In 854 gemeenten heeft de benoeming van ouderlingen en diakenen en de beroeping van predikanten rechtstreeks of door een Kiescollege plaats; in 509 door den Kerkeraad.

De Commissie van rapport betwijfelt aan het slot van haar overzicht, of de vruchten der persoonlijke kerkvisitatie van dien aard zijn, dat de groote kosten welke zij meebrengt er door worden gerechtvaardigd; en stelt voor om de persoonlijke kerkvisitatie om de 5 jaren in plaats van om de 3 jaren te doen plaats hebben. Dit wordt evenwel door de Synode met 12 tegen 7 stemmen niet goedgekeurd.

Donderdag 12 Aug.; 20e zitting In behandeling komt het ontwerp Reglement op de Weduwen-en  Weezenhulpbeurs; dat wordt vastgesteld.

Vrijdag 13 Aug.; 21ste zitting. De heer Tammens rapporteert over hetgeen bij de persoonlijke kerkvisitatie is gebleken te geschieden in de verschillende gemeenten ten behoeve van de Generale kas.

Zooals bekend is, had de Synode verzocht, daarop bij de kerkvisitatie bijzonder te letten en rapport van de bevinding uit te brengen.

Het voorstel van de heeren Steenbeek en Weijland, om van de gegevens, door het rapport aan de hand gedaan, gebruik te maken in de circulaire, welke met betrekking tot de Generale kas, naar jaarlijksche gewoonte, aan de Kerkeraden wordt verzonden — wordt aangenomen.

Ds. Bloem stelt nu namens de commissie voor nieuwe wetsvoorstellen, ingevolge opdracht gegeven in de zitting van 10 Aug. de volgende wetswijziging voor:

a.) Art. 56, al. 1—4. Algemeen Reglement, worde in het vervolg aldus gelezen:

„De Synode is samengesteld uit 45 leden waarvan 30 dienstdoende predikanten en 15 ouderlingen of oudouderlingen.

Deze leden worden gekozen door' de Classicale Vergaderingen en door de Waalsche Reunie, door elke vergadering één lid en een secundus van dat lid, beide voor den tijd van drie jaren.

ledere vergadering benoemt in een tijdvak van telkens negen jaren tweemaal een predikant-lid en éénmaal een ouderling-lid.

De algemeene Synodale Commissie maakt bij loting een rooster op, die aanwijst welke vergaderingen een predikant en welke een ouderling hebben af te vaardigen."

b.) Hierop als overgangsmaatregel een 5 e alinea te laten volgen van dezen inhoud:

„Het mandaat van alle leden der vorige Synoden vervalt met den dag, waarop dat van de volgens voorgaande bepalingen gekozen leden ingaat."

c.) Aan art. 7 Regl. op de kosten voor het Bestuur de volgende alinea toe te voegen;

»Ter dekking van de door de uitbreiding van het aantal leden der Synode ontstaande meerdere kosten, worden de in al. 3 van dit artikel genoemde bedragen met 1/4 verhoogd, zoodat f 5 wordt f 6.25 f 10 — 1250 enz."

Dit voorstel wordt verworpen met 10 tegen 9 stemmen. (Voor stemden de praeadviseurs, de secretaris en de hh. Leenmans, Weyland, Creutzberg, Steenbeek, de Groot, Zoete Weener, Bloem, Timmers.)

Dr. van Nes merkt op dat in de Synode van 10 Augustus het beginsel is aangenomen, dat de classicale vergaderingen deleden der Synode zouden kiezen. Een van de leden,  die toen vóór stemden, heeft nu tegengestemd, omdat hij zich niet kon vereenigen met de uitbreiding van het aantal leden der Synode. Nu blijft het beginsel echter intact. En hij stelt daarom voor, de uitwerking van dat beginsel aan de synodale commissie op te dragen.

De uitwerking van genoemd beginsel wordt met 10 tegen 9 st. opgedragen aan eene afzonderlijke commissie.

De heer Gordon Spandaw rapporteert over het verzoek van het bestuur van „de Weezenkapel" te Neerbosch om het verband met de Ned. Herv. Kerk weer opnieuw te bevestigen voor 10 jar^n. Aldus wordt besloten. (Wordt vervolgd).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen