Staat en Maatschappij.

Het nieuwe Onderwijsartikel.

Vooral na de mededeeling in de Troonrede, dat de vroeger aangekondigde voorstellen tot Grondwetsherziening weldra zullen worden ingediend, is het begrijpelijk, dat big de voorstanders van het bijzonder onderwijs de vraag rijst, of onder die voorstellen ook het gewijzigd artikel 192 zal behooren, en zoo ja, welke de inhoud van dat artikel wezen zal.

Wat dit laatste betreft, heeft de Telegraaf het geheime stuk, dat aan de leden der „Bevredigingscommissie in zake het onderwijs" is gezonden, gepubliceerd, waardoor het nieuw ontworpen artikel 192 van de Grondwet op het onverwachts is bekend geworden.

Wij willen over-de laakbare handelwijze van de Telegraaf, om een niet voor het publiek bestemd stuk af te drukken, niets zeggen. Voorshands zwijgen wij ook over de gevolgen, welke de ontijdige bekendmaking op het verloop van zaken hebbeu kan. Naar de bladen tóch berichten, is hetgeen medegedeeld werd slechts een concept-voorstel, dat van een subcommissie is uitgegaan, en nog door de commissie in haar geheel moet worden beoordeeld. In dit stadium kan in hetgeen thans gepubliceerd werd nog heel wat verandering komen.

Echter is het voorbereidingswerk, dat tot het concept-artikel leidde, van te groote beteekenis, om zooals het nu bekend werd er geen waarde aan te hechten.

Voor een duidelijk overzicht van de richting, waarin de oplossing van het onderwijsvraagstuk zal gezocht worden, laten we hieronder het thans geldende grondwetsartikel, het artikel uit het ontwerp Grondwetscommissie 1912 en het ontwerp, dat door de subcommissie wordt voorgesteld, volgen.

Het vigeerend artjkel 192 van de Grondwet luidt:

Het openbaar onderwijs is een voorwerp van de aanhoudende zorg der regeering. De inrigting van het openbaar onderwijs wordt, met eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen, door de wet geregeld. Er wordt overal in het Rijk van overheidswege voldoend openbaar lager onderwijs gegeve

Het geven van onderwijs is vrij, behoudens het toezigt der Overheid, en bovendien, voor zoover het middelbaar en lager onderwijs betreft, behoudens het onderzoek naar de bekwaamheid en zedelijkheid der onderwijzers; het een en ander door de wet te regelen.

De Koning doet van den staat der hooge-, middelbare en lagere scholen jaarlijks een uitvoerig verslag aan de Staten-Generaal geven.

De Grondwetscommissie 1912 stelde als nieuw artikel 192 voor:

Het onderwijs is een voorwerp van de aanhoudende zorg der Regeering.

Het geven van onderwijs is vrij, behoudens het toezicht der Overheid en bovendien, voor wat het lager en middelbaar onderwijs betreft, behoudens het onderzoek naar de bekwaamheid en de zedelijkheid van den onderwijzer; het een en ander door de wet te regelen.

Voor zoover zich eene behoefte aan ander algemeen lager onderwijs openbaart dan waarin door de ingezetenen wordt voorzien, wordt dit onderwijs van Overheidswege verstrekt. De inrichting van dit van Overheidswege gegeven onderwijs wordt, onder eerbiediging van de godsdienstige gevoelens van de ouders der schoolgaande kinderen, door de wet geregeld.

Het overige onderwijs van Overheidswege gegeven wordt eveneens bij de wet geregeld.

In de kosten voor het algemeen lager onderwijs, op scholen door ingezetenen vrijwillig opgericht, wordt, onder voorwaarden en volgens regels door de wet te stellen, door de openbare kassen voorzien, op gelijken voet als zulks geschiedt ten aanzien van dit onderwijs op scholen van de Overheid uitgaande.

De Koning doet van den staat van het geheele onderwijs jaarlijks een uitvoerig verslag aan de Staten-Generaal toekomen.

Het ontwerp, dat thans ter vervanging van het bestaande artikel 192 door de sub-commissie wordt voorgesteld, houdt in:

1. Het onderwijs is een voorwerp van de aanhoudende zorg der Regeering.

2. Het geven van onderwijs is vrij, behoudens het 'toezicht der Overheid en bovendien, voor wat het algemeen vormend, zoowel lager als middelbaar onderwijs betreft, behoudens het onderzoek naar de bekwaamheid en de zedelijkheid van den onderwijzer; het een en ander door de wet te regelen.

3. Het openbaar onderwijs wordt, met eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen, door de wet geregeld.

4. Overal wordt in het rijk van overheidswege de gelegenheid gegeven tot het ontvangen van voldoend openbaar, algemeen vormend lager onderwijs.

5. De voorziening in de kosten van het bijzonder algemeen vormend lager onderwijs, dat aan de bij de wet te stellen voorwaarden voldoet, wordt zoodanig geregeld, dat de vrije keus tusschen openbare en bijzondere scholen niet door geldelijke omstandigheden wordt belemmerd.

6. De Koning doet jaarlijks van den staat van het onderwijs aan de Siaten-Generaal verslag geven.

Bij vergelijking' van de ontworpen redactie van het Grondswetsartikel met den inhoud van het vigeerend artikel 192 blijkt dat onveranderd zijn gebleven: a. de bepaling, dat het openbaar onderwijs met eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen door de wet wordt geregeld; en b. de bepaling, dat van Overheidswege oreral de gelegenheid wordt gegeven tot het ontvangen van voldoend openbaar algemeen vormend lager onderwijs; terwijl als wijzigingen zijn aangebracht: a. dat thans gesproken wordt van de aanhoudende zorg voor het onderwijs, en niet uitsluitend van die voor het openbaar onderwijs ;

b. overal, waar in het bestaand artikel sprake is van lager en middelbaar onderwijs, wordt thans gesproken van „algemeen vormend" lager en middelbaar onderwijs. Dit om te doen uitkomen dat deze bepalingen niet betrekking hebben op vakonderwijs; en c. opgenomen is, dat niemand door geldelijke omstandigheden in zijn keus tusschen openbaar en bijzonder lager onderwijs mag worden belemnerd.

(Wordt vervolgd.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen