Luther en de Hervorming.

Luther voor den Rijksdag te Worms.

XI.

Daartoe bood zich weldra een schoone gelegenheid aan. De in 1519 gekozen jeugdige keizer Karel V, zou zijn eersten rijdsdag te Worms houden in het jaar 1521, en op verzoek van Keurvorst Frederik den Wijze, zou, ten spijt van Kardinaal Alexander, die de voltrekking van den uitgesproken ban zonder meer eischte, ook de zaak van Luther worden behandeld. Wel beweerde de Paus, dat met iemand die reeds in den ban was gedaan, niet meer onderhandeld mocht worden, maar de keizer, luisterde naar het verzoek van den keurvorst van den Paltz, dat ook door vele andere Duitsche vorsten gesteund werd en daarom werd de Wittenberger monnik, onder belofte van vrijgeleide, opgeroepen om te Worms te verschijnen, welke oproep hem den 26en Maart 1521 door den keizerlijken eereheraut Kaspar Sturm werd gebracht, met de bepaling, dat hg binnen een en twintig dagen te \yorms verschijnen moest. Luther was vast besloten te gaan, gelijk hij reeds vroeger aan ziijn vriend Spalatinus, den hofprediker van keurvorst Frederik, had medegedeeld met de wooïden: „Ik zal komen wanneer men mij roept, al moest ik mij er ziek laten heenbrenigen. Gaan zij over tot gewelddaden, zooals het waarschijnlijk is, zoo moet men de zaak den H«ere bevelen: wa, nt die God, die de drie mannen in den vurigen oven bewaarde, leeft nóg." Zijn vrienden waren niet zonder zorg. Zij vreesden dat van het vrijgeleide niet veel terecht zou komen en dat het hem zou gaan zooals met Huss was gehandeld, maar Luther was vol moed en vertrouwen en gaf hun ten antwoord: „al waren er ook zooveel duivelen in Worms als pannen op de daken, zoo wil ik er toch heengaan".

Zoo begon hij den 2den April, Dinsdag nè Paschen, de zware reis. De Wittenberger Raad gaf paard en wagen enoiider bescherming van den Keizerlijken heraut ging de reis over Leipzig, Erfurt, Eisenach en Frankfort aan den Main naar Worms. In Erfurt werd aan Luther door stad en hoogeschool een plechtige ontvangst bereid. Den 16den April hield Luther zijn intocht in Worms, waar hij intrek nam in het huis der Johanniters.

Den volgenden dag des namiddags te vier uur haalde hem de rijksmaarschalk Von Pappenheim af, om hem voor den Rijksdag te geleiden. Behalve de Keizer zat daar een groot aantal vorsten en bisschoppen, en meer dan 100 graven, edelen en geleerden.

Alvorens hij binnentrad klopte de oude, dappere veldheer Georg von Freundsberg, , dié reeds zoo menigmaal kruit geroken i had, hem in de voorzaal op den schouder |en zeide: „Monnikje, monnikje, gij doet heden een gang, zooals ik en menig overste niet gedaan hebben, zelfs in het heetste gevecht; maar ipeent gij het goed en zijt gij zeker van Uwe zaak, ga dan in Gods naam voort, en wees goedsmoeds! God zal u niet verlaten!"

In de vergadering werd Ijem in de eerste plaats de vraag gedaan, of hij de boeken, welke daar op een bank lagen en wier titels hem werden voorgelezen, voor de zijne erkende; en in de tweede plaats of hij, hetgeen daarin kettefsch was, wilde herroepen."

Op de eerste vraag antwoorde Luther dadelijk toestemmend, maar wat de tweede betrof, verzocht hij éQn dag tijd om zich daarop te beraden. Dat laatste deed hij niet zoozeer uit vrees, maar uit een drang van zijn geweten en ook wel om een wensch van zijn keurvorst te vervullen. Toen hij fechter na verloop van den bedenktijd den volgenden dag weer voor den rijksdag vei^scheen, verantwoordde hij zich op vasten, bescheiden toon in een wèl overwogen rede. Hij onderscheidde zijn boeken in drie soorten: zulke, waarin hij over het Christelijk geloof en de goede werken zóo gesproken had, dat ook zqn tegenstanders hem gelgk moesten geven; andere waren gericht tegen het pausdom en de pausen, die de gewetens bezwaard «n gemarteld en de goederen en bezittingen der Duitsche natie door ongeloofelij ke dwingelandij verslonden hadden. Als hij deze zou herroepen, zoo zou hij tirannie en boosheid in de hand werken. Eindelijk had hij tegen eenige personen geschreven, en hg moest bekennen tegen hen heftiger te zijn geweest dan paste. Maar ook deze boeken kon hij niet herroepen, da^r de zaak zelve rechtvaardig en billijk was.

Toen men hem ten slotte vroeg eenvoudig en rondweg te verklaren of hij wilde herroepen of niet, heeft hij geantwoord dat het recht en plicht was om te volharden bij hetgeen hij geschreven had, tenzij hij met getuigenissen uit de Heilige Schrift overtuigd werd van het ! tegendeel. Gebeurde d& t niet, dan wilde ' hij niets herroepen En zijn woorden besluitende sprak hij ernstig en luide: „Hier sta ik, ik kan niet anders. God helpe miij! Amen,

De achting zijner vrienden steeg, maar ook de verbittering zijner vijanden nam toe.

De stemming van den Keizer jegens hem ^was' er ook niet gunstiger op geworden. Daarvan zochten d© vijanden gebruik te ruaken, om Karel V te bewegen het vrijgeleide in te trekken en Luther in hechtenis te nemen.

Doch dit gelukte hun niet, want de Keizer gaf ten antwoord: „al is ook in de gansche wereld geen goede trouw meer te vinden, zoo moet ze toch bij een Duitschen Keizer worden gevonden, " Eu hij hield zijn woord. Luther kon den 26sten April Worms weer ongestoord verlaten. Maar toch wisten zijne vijanden, nadat de Keizer en ook vele leden van den Rijksdag-reeds waren vertrokken, te bewerken, dat de rijksban over Luther werd uitgesproken, krachtens welken ieder gehouden of verplicht was hem gevangen te nemen en aan de Overheid uit te leveren.

Men noemt dit: Het edict van Worms.

(Wordt vervolgd)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen