Uit het kerkelijk leven.

De Modernen.

Op de vergadering van de Hervormde Broederschap, Woensdag 24 April j.l, te Utrecht gehouden, hield dr. J, Swart van Schiedam een referaat over: de verschillende hedendaagsche kerkelijke stroomingen en het evangelie van Jezus Christus.

Spr, begon met te zeggen, dat zgn bedoeling was de stroomingen te noemen en ze te toetsen aan 't Evangelie van Jezus, Hierbij wilde hg ppmerken, dat richtingen en stroomen niet 't zelfde zijn; en hg verklaarde dat kenbron voor t Evangelie is de Heihge Schrift; de inhoud van het Evangelie is Jezus' persoon; de eisch is geloof; de gemeenschap wordt ervaren in de Kerk; de vrucht is heiligmaking.

Hierna gaf hg deze schets van de Modernen:

„De moderne richting is sedert Busken Huet's brieven in ons land openbaar gewor den; zg is empirisch, tracht Christendom natuurlijk te verklaren. Er zijn verschillende stroomingen: intellectualistische, ethische enz, 't Kenmerkende is, dat Jezus Christus betrekkelijke waarde heeft. Modern zgn is: de persoonlijke levensgemeenschap met God bezitten, waarbij Jezus Christus desnoods gemist kan wórden, althans relative waarde heeft, De Protestantenbond tracht 't godsdienstig leven te handhaven, desnoods zonder den persoon van Christus. Die bond is voor een deel een soort doleantie! Prof. Eerdmans gaat 't separatisme tegen en wil het kerkelijk contact bewaren. 't Kenmerkende van de nieuwe faze is, dat zg een politiek belang heeft, Roessing, Heering, van Senden e. a, vertegenwoordigen een andere strooming, der jong-Modernen. Zg is weinig gemafkeerd,

Een moderne strooming, die de feiten uitschakelt en de idee accentueert, is sedert kort aan 't licht gekomen. Woordvoerder : dr. van den Bergh van Eysinga "

De Evangelischen

In betrekking tot de Evangelischen zei dr, Swart: „In de richting der Evangelischen beweegt zich een andere strooming. De Groninger school poneerde Lessing's beginsel van de opvoedende macht Gods in het Evangelie, De Evangelischen moeten niet vereenzelvigd worden met de Groninger school, 't Markante is moeilijk te zeggen, Jezus Christus is onmisbaar; door Hem is er zekerheid van God en van verzoening en gemeenschap met God. Theologie en prediking zgn Christocentrisch; de Christologie is duister; misschien Ritschliaansch. Afkeerigheid van dogmatische omschrgving. De H, Schrift laat vrij onderzoek toe; de supra-natureele elementen zijn'^ schaduw. De Kerk heeft geen bepaalde kracht; kerkelijke tucht ligt in 't geweten.

Wat „stroomt", stroomt nu in die richting, die lang stil lag. Er is toenadering tusschen links-Ethischen en Evangelischen (de Buck e.a.); dit bracht meer leven. Hoe ver dit gaan kan, valt niet te benaderen. Bij Modernen en Evangelischen gaat 't om den persoon van Jezus."

De Ethisohen.

Van de Ethischen gaf dr. Swart een karakterschets als volgt: „De Ethischen, De Utrechtsche school (Oosterzee, Doedes) bracht deze richting. Saussaye Sr, was de vader. Reactie tegen het intellectualisme en de empirie der Modernen., Oorspronkelgk ethisch-irenisch genoemd, had zij alle aandacht gevestigd op den theanthropos. De H. Schrift, oorkonde der Godsopenbaring, is niet onfeilbaar ; de theopneustie religieus. De Heilige Geest was 't principium eognoecendi. Het gemeente-geloofsbezit geponeerd door Saussaye en Gunning. De Christologie is zeer orthodox: : God geopenbaard in het vleesch. De Kerk — liever: de gemeente - is dat deel der menschheid, dat dit leven bezit, Zg poneert zich door openbaring van dat leven. Een dogmatiek kan zg niet geven; de gemeente is noch schrijfster, noch uitgeefster. Een confessie is slechts een mijlpaal, die aanwijst: zóó ver zijn wij nu. Tucht alleen in 't geweten — het christelijk bewustzijn (Vinet). Wie de realiteit der goddelijke dingen kent, is vrij, heeft geen Kerk nog confessie nodig. Van kerkelijke organisatie hangt wezenlijk niets af. Wie de realiteit der goddelijke dingen kent heeft geen  hulpmiddelen noodig.  De oudere Ethischen zijn conservatief; de jongeren eren meer critisch.

De eersten beleden een Christus naar, de laatsten een Christus achter de Schriften. Vervlakking in dogmatisch opzicht deed 't Christusbeeld verbleeken. Prof, Valeton, die in den laatsten tijd den meesten invloed had, verwachtte niets van 't uiterlijke

Practisch ontaardt het leven in ethische kringen veel in individualisme. Vandaar dat er veel ongelijksoortigs in deze richting is te ontdekken. Men heeft er geen oog voor het historische, terwijl de Hervorming toch-veel heeft geleerd aangaande den aard des geloofs, de rechtvaardigmaking, enz ; er ontstonden confessies en ambten bleven."

De Confessioneelen.

Dezelfde dr. Swart gaf ook een typeering van de Confessioneele richting en zei: , ,De Contessioneele richting, geboren uit het Reveil, had oorspronkelijk geen kerkelgk, maar dogmatisch belang op 't oog (Groen van Prinsterer e, a.). Er waren verschillende schakeeringen Vooral Groen van Prinsterer eischte handhaving van de confessie in den geest der opstellers.  Na '86 leefde de Confess. Vereeniging op en kreeg door dr. Hoedemaker een kerkelijk cachet. Zij is niet contra-ethisch, maar: contrareglementair en contraindividualistisch. Kerkelijke toetsing van alles is haar parool. De. Herv. Kerk is de eenig wettige voortzetting van de reformatie-Kerk in Nederland. Doet de" Confess, partij 't Evangelie recht ? Volgens referent wel; zij wil de ambten herstellen, acht de Kerk noodig tot bewaring en aankweeking van het leven. Wq hebben een Kerk noodig, die ons draagt. Ook in wetenschappelijk op? icht is individualisme te veroordeelen. Evangelisatie is lioodig, als bij de Ethischen, maar gepaard met reformatie en reorganisatie.

Zij wil geen partij zijn, wel: het geweten van de Kerk. In de Vereeniging van hedeii is wantrouwen ontstaan; er is toenadering van Ethischen en Confessioneelen. In ethische kringen is drang naar een zichtbare openbaring van het gemeente-leven; zoo naderen velen de Confessioneelen, Referent schetst hier den invloed van prof. Gunning. Gunning en Hoedemaker hebbén elkaar in veel aangevuld. Een commissie van reorganisatie gaf het ontstaan aan de Broederschap. Hoe ver die strooming door zal werken, kan referent niet aangeven Op den duur moet tot klaarheid komen in hoever de H. Schrift kenbron is van geloof.

De Confess. Vereeniging is nog al een mengelmoes; er gaat geen kracht van uit. 't Is alsof Hoedemaker niet meer spreekt nadat hij gestorven is. Haar typeert een eigenaardige liturgie; lezen van de wet en een gezang.

Zoo loopt deze strooming door bijzaken en kleinigheden in 't zand."

Na het referaat van dr. Swart had eenige discussie plaats, waaruit we dit even aanstippen, dat ds. Hunningher beweerde, dat aan dr. Gunning onrecht was aangedaan door referent. Deze wist zeer goed hoe hij stond tegenover de Schriftkritiek, Hij alleen kan kritiek oefenen, die uit de Schrift leeft. Ds. Ten Bokkel Huinink wilde gaarne, dat de Broederschap meer bleef werken voor de reorganisatie der Herv. .Kerk in presbyterialen zin. En ds, Wagenaar, van Rotterdam, merkte op, dat de broederschap moet blijven protesteeren tegen het splijtzwam waarmede de gemeenteleden werken, vaak ter wille van kleinigheden.

De confessioneele nchting, zoo zei hij, , had een ideaal; de Confessioneele strooming heeft het ideaal losgelaten en wil slechts de posten bezetten; zij lijdt aan machtshonger.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen