Staat en Maatschappij.

Gereformeerd en Calvinistisch.

In een drietal artikelen hebben wg enkele opmerkingen gemaakt teii aanzien van de beginselen van de Antirevolutio naire partij en van die der Christelijk Historische Unie en daarbij gewezen op de richting, in welke elk dezer politieke groepen bij de uitwerking harer beginselen voor het staatkundig leveu zich beweegt.

Staan beide groepen naar luid van haar beginselprogram op den grondslag van Gods Woord, uit de beschouwingen, die wg gaven, zal het duidelijk zijn geworden, dat met betrekking tot de uitwerking dier beginselen een merkbaar verschil naar voren treedt.

De Antirevolutionaire partij is de Calvinistische.

De Chr.-Hist. Unie staat, als wij het zoo mogen uitdrukken, op een meer algemeen Christelijk standpunt.

Daarmede wordt nu niet gezegd, dat alle Antirevolutionairen Calvinisten zijn. Evenmin zou dé bewering juist zijn, dat er onder de leden der Chr.-Hist. Unie geen mannen zijn, die het Calvinisme, een warin hart toedragen. Maar wat met de karakteriseering bedoeld wordt, is dit, dat bij de Antirevolutionaire partij de leidende politieke gedachte gaat in Calvinistische richting, wat bg de Chr.-Hist. Unie niet het geval is. Daarom behoort de plaats van een ieder, die het Gereformeerd beginsel belijdt, bij de Antirevolutionaire partij te zijn.

Merkwaardig is wat in dit verband de heer de Savornin Lohman zeide in zdjn openingsrede van de algemeene vergadering der Chr.-Hist. Unie, die op 3 Mei  l.l.. te Utrecht werd gehouden.

Daar kwam de/geachte spreker op tegen het vereenzelvigen in de praktijk van Gereformeerd, en Calvinistisch. Daardoor wordt, zoo heette het, feitelijk, of men het wil of niet, verband gelegd tusschen Kerk en Staat. En, omdat de Antirevolutionairen evenals de Chr.-Historiachen elke verhouding tusschen

Kerk en Staat afsnijde, is dit vereenigen van Gereformeerd en Calvinistisch uit den booze.

Nu is ons deze gedachtengang niet helder. Immers het woord Gereformeerd behoeft niet altgd naar een bepaalde Kerk heen te wgaen. Het duidt ook in vele gevallen op eene godsdienstige beschouwing, een levensbeginsel, dat «it de ziele opkomt. En dit geven we toe, wel niet zoo, dat daaruit in directen zin een staatkundige richting is af te leiden, maar toch geeft het in het; „Alzoo zegt de Heere, Heere" gezag en autoriteit aan het Woord, wat voor de uitwerking der beginselen voor het politieke leven van groote beteekenis is.

Hebben wij nu verder den geachten redenaar van den Chr.-Hist. Uniedag goed begrepen dan geeft het gescheiden houden van Gereformeerd en Calvinistisch dit voordeel, dat er geen overeenstemming behoeft te bestaan tusschen de beschouwing, die iemand over Gods Woord is toegedaan in-theologischen zin en het standpunt dat hij over de Schrift inneemt op het staatkundig terrein.

Woordelijk luidt het in de rede: Nu meenen de Gereformeerden, dal aij het best Gods Woord verstaan. Bun Kerk houdt vast aan de belijdenis of tracht althans zulks te doen.

Dit is hun recht. Er zijn ook christenen, die dat nietbeamen; zij zgn in de oogen dier Gereformeerden onvast, afglijdende van Gods Woord.

Dit alles moge op kerkelijk gebied van belang zijn. Niet echter op het gebied der Staatkunde.

Hebben wij het gevoelen van den heer de Savornin Lohman goed verstaan en naar behooren hierboven weergegeven, dan is het begrgpelgk, dat hij in het belijden der Gereformeerde beginselen en in het vasthouden aan de Calvinistische richting iets geheel anders ziet als wij.

Zijn wij echter in onze voorstelling mis en staat ook de heer Lohman aan onzen kant, dat de beschouwing, die  iemand heeft ten opzichte van het Woord Gods niet voor het eene terrein des levens verschillend kan zijn dan voor het andere, dan zal moeten toegegeven worden, dat degene b.v. die Gods Woord niet overeenkomstig het Gereformeerd beginsel aanvaardt, ook op staatkundig terrein de tegenstander is van den Calvinist.

Het Calvinisme belijdt de absolute souvereiniteit Gods. Het komt op voor de eere des Heeren. Het wil Gods Woord tot heerschappij brengen op ieder levensterrein. Het strijdt voor de autoriteit vah de Heilige Schriftuur.

De Antirevolutionaire beginselen zijn geene beginselen eerst van deze eeuw; zij waren de beginselen van Calvijn, die ze beleed en zgn gansche leven voor hunne ontwikkeling en toepassing gestreden heeft.

Men gevoelt dat in hetgeen de Antirevolutionaire partij en de Chr.-Hist. Unie belijdt een merkbaar verschil naar voren treedt, wat ook uit de parlementaire geschiedenis van den laatsten tijd op duidelijke wijze blijkt.

Het wetje-Lohman.

Het voorstel van wet van de heeren de Savornin Lohman, Van Veen, Van der Voort van Zijp, Van der Molen en Van Wijnbergen, strekkende tot wijziging van do Wet op het Lager Onderwijs in verband met het nieuwe artikel 192 der Grondwet, of korter gezegd het wetsontwerp Lohman, is, zooals te verwachten was, verworpen geworden.

De geheele linkerzijde incluis de heer Bichon v. IJselmonde stemde tegen.

De vrij-liberalen en het grootste gedeelte der Liberale Unie, die, als het er bij de uitvoering van het nieuwe artikel 19è der Grondwet op aan aal komen om de rechtsgelijkheid tusschen openbaar en bijzonder onderwijs in de yret op te nemen, nog heel wat bezwaren tegen het naar hun zeggen zoo /atoie beginsel der gelijkstelling zullen doen hooren, kwamen er nu reeds onomwonden voor uit, dat zij van de financieele gelgkstelling van beiderlei onderwgs eigenlgk niets moeten hebben.

Maar ook die groepen der linkerzijde van de Kamer, die dikwijls o zoo vereoenend over de oplossing van het onder-I'wijsvraagstuk kunnen redeneeren, leverden het bewgs, dat tusschen de „woorden" en de „daden" nog een heele afstand gelegen is.

Met allerlei spitsvondigheden hebben deze quasi verzoeningsgezinden hunne houding trachten goed te praten jegens de slecht gesalarieerde bg zondere onderwijzers. Deze moeten maar zien, hoe zg rondkomen. De openbare onderwgaers ontvangen wel "uit de gemeentekas wat aan een voldoend salaris ontbreekt.

Nog de dag, die aan de stemming over het wetsvoorstel voorafging werd in den Haagschen Raad niet minder dan ruim 6, 5 ton gouds gevoteerd ten be. hoeve van eene verhooging van de tractementen dier onderwgzers in de Residentie.

De schrijnende tegenstelling tusschen de salarissen der openbare onderwijzers en die van hunne collega's aan de bij. zondere school kon de linkerzijde niet vermurwen om aan de laatsten recht te doen.

Men gaf wel toe, dat de woorden van de Grondwet de aanneming van het voorstel-Lohman toelieten, maar wat de rechterzijde wilde, kwam met den geest dier Wet in strijd, want die geest laat niet toe een gedeeltelgke uitvoering van het artikel, hij eischt de geheele reorganisatie ineens.

Voor de onvervalschte frontmakers voor de openbare school waren het weer de „waarborgen" van deugdelijkheid waarachter de onwil en de vijandschap tegen het bijzonder onderwgs werden verborgen. Deze heeren gingen zelfs zoo ver van te zeggen, dat het voorstel een aanslag op de openbare school was.

Tegen deze redeneeringen van de linkerzijde mocht de rechterzijde voor het recht en voor de vrgheid der conscientie inzake het onderwgs opkomen en hare teleurstelling over de houding der vrgzianigen en sociaal-democraten uitspreken.

Het gaf alles niets. Het stemmencgfer der linkerzgde zegevierde over het recht.

De voorstanders van het bijzonder onderwgs weten nu voor de zooveelste maal, wat zij voor de richtige uitwerking van art. 192 der Grondwet van de linkerzijde te wachten hebben.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen