Uit de Pers.

Onder het opschrift „Vrij-Religieusen" schrijft Ds. J. J. Knap in Oude Paden het volgende:

Onze lezers zullen wel reeds uit de dagbladen gezien hebben, dat men van vrgzinnige zijde ernstige pogingen in het werk stelt om tot meerdere concentratie te komen. Op den Hemelvaartsdag werd in de hoofdstad een drukbezochte vergadering gehouden om zoo mogelgk een federatie tusschen de onderscheiden vrgzinnige groepen en organisaties tot stand té brengen. Het doel is dus geen fusie, zelfs geen opslorpende algemeene organisatie in den trant van den ontworpen volkerenbond op politiek terrein, waarbij de aangesloten staten vermoedeIijk een deel hunner souvereiniteit zullen moeten inboeten. Maar de kring is gedacht als een zuivere federatie, waarbij elke aangesloten groep geheel autonoom blijft en niets van zijn zelfstandigheid verliest. Wat dan de diepere éénheid van beginsel is, die allen saambindt? Zij bestaat in het vrij-religieuse karakter, dat aan allen gemeen is. Hoe vaag dit karakter is, blijkt uit den aard der ver schillende groepen, die zich reeds tot aansluiting bereid verklaard hebben Naast het religieus-socialistisch verbond vindt men er de spiritistische broederschap Harmonia. De orde van de ster reikt er de hand aan de Theosophische vereeniging en aan den Protestantenbond. Voorts hoopt men op de aansluiting van de vrijzinnig hervormden, de remonstranten en de vrgzinnige Joden, terwgl tal van andere kringen er zich mettertijd nog wel zullen bijvoegen. Het doel is om door concentratie meer invloed op het volksleven te verkrijgen en versnippering van kracht, die zoo vaak tot verlammende concurrentie leidt, te voorkomen. Ook wenscht men de buiten-kerkelgke religieuse kringen, die thans veelal op zich zelf staan en daardoor weinig invloed op het cultuurleven kunnen uitoefenen, door opname in de federatie tot breeder krachtsontplooiïng te brengen. Zoo hoopt men een machtige gemeenschap van vrij-religieusen in 't aanzgn te roepen: zg zal met kracht de stem der vrije religie onder ons volk doen hooren. Die stem klinkt door de verbrokkeling te zwak. Maar als men, met behoud van aller zelfstandigheid, schouder aan schouder gaat staan, zal men op het nationale leven kunnen inwerken. De groote massa zal een gereeder oor leenen aan de prediking van een indrukwekkende organisatie dan aan die van fragmentarische groepen. En men leeft in de verwachting op die wijze den volksgeest in vrij-religieuse richting te kunnen leiden.

Er is op ons standpunt natuurlijk gemakkelgk kritiek op dit federatie-plan uit te oefenen.

Zoo achten wij het te betreuren, dat het specifiek Christelijk karakter niet gehandhaafd is. Wg bedoelen dit niet eens in den zin van het belijdend Christendom, dat in Jezus Christus den éenigen Middelaar Gods en der menschen ziet, en waarvan het kruis het middelpunt is. Zulk een belgdenis verwacht men uiteraard niet van vrgzinnige zijde. Maar ook op vrgzinnig standpunt Igkt het ons toch  bedenkelijk de geheele beweging niet meer te verbinden aan den naam van Christus, wat men daaronder dan moge verstaan, doch het epitheton Christelijk in te ruilen voor vrij-religieus. Dit is niet het vallen over een naam.

De feiten bewijzen dat Jood, heiden en Christen als gelijkwaardige groepen n de nieuwe - organisatie opgenomen kunnen worden. De vraag is hier niet meer of men op Christelijken grondslag staat, hoe ruim men dien grondslag dan ook wil nemen, maar of men religieus gezind is en daarbij los van al wat naar een vaststaand dogma zweemt. Het is te doen om religie. Het is niet te doen om het Christendom. Het is zelfs niet te doen om een zoogenaamd ondogmatisch Christendom boven geloofsverdeeldheid.

Het absolute karakter van het Christendom wordt hier dus welbewust prgs gegeven, het wordt gerelativeerd en op éen lijn met elke andere religie gesteld. Nieuw is deze zienswgze stellig niet.

Men wist reeds lang, dat voor de vrijzinnigen er geen wezenlgk, doch slechts een graad-verschil tusschen de verschillende godsdiensten bestaat. Het Christendom mag dan naar iemands subjectieve meening het hoogst staan, 't is in den grond toch niet wezenlijk van de heidensche religies onderscheiden

Op het congres, dat zestien jaren geleden eveneens te Amsterdam gehouden is onder den naam van Internationaal congres van Unitarische en andere vrijzinnig-godsdienstige denkers en werkers zag men ook reeds de vertegenwoordigers der meest uiteenloopende godsdiensten bijeen. En het werd dan nu ook door den verslaggever der N. R. C. uitgesproken, dat de ontworpen federatie in dezelfde Iijn lag.

Wij hebben dus wel zeer ernstige bedenkingen tegen den grondslag der concentratie. Hg herinnert ons te zeer aan het woord van Paulus, die de Atheners alleszins overgodsdienstig noemde. Deze apostel was met dit religieuze sentiment niet voldaan, maar hij bracht in 't midden dier religieuze bevolking de prediking van Jezus Christus, die alleen de behoeften des harten kan bevredigen.

Wil dit nu zeggen, dat wg absoluut geen lichtpunten in deze nieuwe beweging zien? Ganschelgk niet. Er is iets verblgdens in. Zoo zijn wg hoogst dankbaar voor de herleving van het algemeen godsdienstig besef, die er verrassend door aan 't licht komt. Ook al staan wij principieel tegenover de vrgzinnigen, wij verheugen er ons over, dat de hoogere behoeften der ziel zich meer en meer doen gelden 't Is vaak gezegd: de tijden van het platte materialisme zijn voorbg; de menschen beginnen hun geestelgke nooden te voelen; er is een honger naar méér dan brood; men gaat beseffen dat het een mensch niet baat de geheele wereld met haar schatten van wijsheid en haar rgkdom van cultuur te winnen, indien men er schade door Igdt aan zgn ziel.

Die schade is geleden. Zij wordt nog dagelijks grooter. Het mag waar zijn, dat het materialisme in de hoogerstaande kringen sinds lang overwonnen is, onder het volk is dit niet het geval. Hier en daar mag een zekere ledigheid bg materieelen overvloed te bespeuren zijn. Maar het is er nog verre vandaan, dat het eigenlijke volk naar ideëele goederen zou hunkeren. Dit kan ook zoo spoedig niet. De volksgeest was eenmaal in het stoffelgke ondergedoken en als 't ware vermaterialiseerd. Tientallen van jaren zijn noodig om een reactie teweeg te brengen. De honger naar geestelgke waarden, die nu bg de. hoogere klassen opgekomen is, verschijnt eerst veel later onder de lagere standen. En nu is het een oorzaak van voldoening, dat de federatie een poging wil doen om het religieuze besef ook in die kringen te verwakkeren. Wij hebben, als het er op aankomt, toch veel liever een volk dat aan het algemeen-religieuze gehecht is, hoe onbepaald dit ook zij, dan een volk, dat alleen naar de vleeschpotten van Aegypte hunkert en het manna der religie smakeloos vindt. Wel laat dit algemeen religieuze ons volstrekt onvoldaan en achten wij het een krenking van de eere van Christus, Maar de overgodsdienstige Athener is ons ten slotte toch liever dan de Crentenzen, waarvan de Schrift zegt, dat zg luie buiken zgn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen