Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Uit de Pers.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Uit de Pers.

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

In de couranten lazen we een verslag van hetgeen prof. Visscher op het 2de Geref. Studentencongres te Zeist gesproken heeft over

Onze verhouding tot de kunst.

Spr. begon met op te merken, dat wg in een gistingsproces leven, dat alles in onzen tijd vlottend is geworden. Ook wij Igden onder invloeden, somtgdszeer moeilijk overeen te brengen met het Calvinisme. We maken mede de ontsluiting onzer gezinnen voor al wat cultuur genoemd wordt.

Het Calvinisme nu heeft iets, dat de gedachte grond geeft als zou het gekant zgn tegen elke cultuur, toch wordt het gewaardeerd als stoer, als onkneedbaar; heerscheu is meer de aard dan aanpassen. Vandaar het conflict met onzen tgd. Het Calvinisme begon met een beeldenstorm, onze eeredienst is «rfo sober, dat een kunstgevoelig mensch eer wordt afgestooten, dan aangetrokken.

Er is wel reden voor de vraag naar onze houding tegenover de kunst. Het zou toch op een bedenkelgke leegte duiden als het Calvinisme de plaats voor artisticiteit miste, want het verlies van uitnemende mannen en vrouwen xou hei gevolg zijn, mannen en vrouwen, die behoefte hadden aan moderne cultuur.

De anthropologische conceptie van het Calvinisme waardeert den mensch als de schepping, waarin de Schepper wordt gerepresenteerd. Als beelddrager Gods ontdekt de mensch in Gods wezen, wat hg heeft in zichzelf.

De mensch beschouwt God ook als den oer-kunstenaar, die het schoone verwerkelgkt in Zijn scheppende kracht. Het feit der zonde deed den mensch niet ophouden, beelddrager Gods te zgn. Naast de religieuze en ethische gevoelens hebbeu ook de aesthetische beteekenis, gevoelens die relaties van harmonie en orde opwekken, niet enkel door het materieele, ook door de idee. De uit combinatie, groepeering van tallooze indrukken, voortgekomen gevoelens zgn de grond voor de aesthetische waardeering

Drie begrippen treden dan op den voorgrond: harmonie, eurythmie en proportie.

Het aesthetisch gevoel vangt aan te functioneeren, zoodra in de veelheid de eenheid wordt gezien en wordt sterker als de domineerende eenheid sterker naar voren komt.

Hiermede is duidelgk gemaakt, dat ons aesthetisch leven wortelt in ons psychisch zgn, dat de menschel'yke psyehe aesthetisch is geconstrueerd.

Het calvinisme kan dus het sesthetisch leven niet zonder meer voorbg gaan.

Ware kunst bepaalt zich niet tot wat lust wekt, zij neemt ook de smart op. De door de kunst gewekte gemoedsbeweging kan den mensch tot zich zelf terugbrengen. Dit kan de zinnelijkheid, de sport, het spel niet. Zg kan ons gevoels-en voorstellingsleven verrgken. De kunst is de dienstmaagd van het heilige. Ware kunst kan nooit 't gemeene dienen. Haar te genieten is levenseisch.

Voor den modernen mensch nu, is het noodig van tgd tot tgd te worden ontroerd, waairdoor hg weer tot zich zelven wordt teruggebracht. Door de kunst, om den mensch belichting te schenken over de mysteriën van het leven, die in de duisternis van het dagelgksch leven wegschuilen. De kunst ontsluit ons 'n nieuwe wereld, waarin al het werkelgke verschgnten ideëeler, rgker, hooger licht, waarin het aardsche op geheel eigen wgze wordt aanschouwd. De hoogere aesthetische gevoelens stemmen alle kunstwerken tot symboliek. Hierin ligt het onderscheid tusschen de kunst en haar onechte zuster, de storm der zinnelgkheid, het vermaak der kunstgenieting is een levenseiseh.

Verzet tegen de kunst als zoodanig kan dus op Calvinistisch standpunt niet gelden. Dat heeft het calvinisme ook nooit bezield, zg heeft zich verzet tegen het misbruiken der kunst. Geen beelden tusschen God en de ziel, geen priester, geen kunstenaar. God gekend in eigen religieus bewustzgn!

Dat in de groote cultuurcrisis der reformatie wel eens overdreven werd, was te verwachten. Maar Christus' algenoegzaamheid behoeft niet uit te sluiten een echt-architectonische opvatting onzer kerkgebouwen.

De drang naar schoonheid in onze kringen, hoe gering ook, zij is te waardeeren als uiting van een ontwakend leven, dat de drang heeft het calvinisme aan te passen, aan de cultuur van onzen tijd.

Prof. Visscher bespreekt in aansluiting hiermede het tooneel Het kan niet worden ontkend, zegt de spr. dat de drama tische kunst onder ons calvinistisch vol veel te laag wordt gewaardeerd.

Het schouwburgbezoek wordt onvereenigbaar geacht met een godvruchtig leven. De oorzaak daarvan is tweeërlei. Het schouwburgbezoek wordt onvereenigbaar geacht met een godvruchtig leven. De oorzaak daarvan is tweeërlei.

Eenerzgds ligt de schuld bq de schouwburg, die vaak ook niet ware kunst gaf. Van ophefifing van het volk, gelijk de raad van Lessing inhield, was menigmaal geen sprake. De tooneelspelers hadden moeten weigeren om hieraan mee te doen, . Anderzgds is er een ziekelijke idekelijke piëtistisch strooming, die lijdt aan onderschatting van het wereldleven. Dit kan leiden tot een zuur Christendom, dat naast de preek het Zendingsfeest als het hoogst genot beschouwt !

Toch sluimert hier een volkskracht! De afgesloten kringen met deze gedacht levend, ontsluiten zich langzaam, er on waakt meer behoefte aan wat de wereld geven kan. Indien het eesthetische oermenschelijk is, dus als gave Gods te waardeeren, waarom zou dit niet met dankbaarheid mogen worden genoten? Mogen wij de zielkundige conflicten ni zien door het oog van den kunstenaar?

Als we bedenken, dat het Christendom veel te danken heeft aan de niet-Christelqke cultuur (denk aan Plato!), dan gelooven we, dat de schouwburg een goede psedagoog zou kunnen zijn. Zouden de groote classieken : Ibsen, Goethe, Schiller e. a., voor ons geen waarde hebben ?

Is het dan niet ontedelijk ons de toegang tot de meesterstukken der literatuur af te wgzen ?

Zelfs aanbevelenswaardig zoo de schouwburg was, gelgk hij wezen móét. Zooals hij is, is het beter van bezoek af te zien.

Spr. eindigt met zgn hoop in de jongere generatie uit te spreken, want wat noodig is, is Calvinistisch leven met een alomvattende wereldbeschouwing, dus ook met een eigen kunst.

Wat wq noodig hebben is waarachtig Calvinistisch leven! Het Calvinisme kan hebben een eigen kunst. Wij hebben de roeping om vast te houden aan onze beginselen, en deze ook nu te brengen tot steeds rijker ontplooiing.

Bij de discussie die volgde kwam vooral ter sprake de invloed door het tooneelleven uitgeoefend op het gemoed van den kunstenaar, waarop prof. Visscher naar voren bracht, dat de oorzaak der zonde nooit liggen kan in ons beroep, maar in ons eigen zondig hart en dat in elk beroep groote gevaren schuilen.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 26 september 1919

De Waarheidsvriend | 4 Pagina's

Uit de Pers.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 26 september 1919

De Waarheidsvriend | 4 Pagina's