Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Uit het kerkelijk leven.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Uit het kerkelijk leven.

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

Wanhoopspogingen.
Dat is geen woord van ons, maar van de N.R. Courant en het betreft voorstellen en plannen van den eerste klas theoloog ds. Deetman, predikant te Oudshoorn (Z.-H.), toekomstig leeraar van Alkmaar, die niet altijd modern geweest is, maar het nu is van z'n haar tot z'n schoenen. Wat ds. Deetman dan wil ? Hij wil een nieuw front vormen in den kerkelijken strijd. Want hij heeft gehoord van modus-vivendi-plannen bij enkelen van de Ethischen en bij enkelen van de Gereformeerden en nu is deze orgineele gedachte in 't hoofd van den modernen predikant van Oudshoorn opgekomen : kunnen modernen, ethischen en gereformeerden samen niet één lijn trekken, om, tegenover de confessioneelen, overal een modus-vivendi te verkrijgen voor de verschillende partijen en kerkelijke groepen. Hij meent dat de Confessioneelen nooit daartoe te beweger zullen zijn, maar als de modernen, ethischen en gereformeerden samen optrekken, dan, zoo meent hij, kimmen de Confessioneelen toch niets uitvoeren en kan de modus-vivendigedachte tot werkelijkheid worden gebracht en in de Hervormde Kerk de onderscheidene richtingen vredig samenleven. Dat schijnt ds. Deetman ernstig te meenen, want bij schrijft in het „Algem. Weekblad voor Vrijz. Godsdienstigen" :
„In theologicis staan we wellicht ver van elkander af — maar we hebben alle drie één doel: „de Modus-Vivendi." Om dat te bereiken,  moet de macht van het confessionalisme worden gebroken. Nu stel ik voor, dat we elkander bij de kerkelijke verkiezingen helpen ! Laten we bij herstemmingen (bij de eerste stemming komen we als het eenigszins kan, met eigen candidaten natuurlijk uit) elkanders candidaten steunen !!! In Delft b.v. moeten dan de vrijzinnigen met alle kracht de mannen van den Gereformeerden Bond helpen — in Rijswijk (Z.-H.) moet de Gereformeerde Bond steun verleenen aan de vrijzinnigen ; in Amsterdam helpen vrijzinnigen en Gereformeerde Bond de ethischen tegenover de confessioneelen. Overal trekke men één lijn tegenover de confessioneelen, overal stemme men op de canididaten van de partij, die tegenover de confessioneelen staat, om zoo te komen tot het gemeenschappelijk doel : „een Modus Vivendi" !"
Bij die redeneeringen en bij dat plan van ds. Deetman gebruikt nu de N.R. Courant het woord: wanhoopspogingen. En het is te begrijpen.
De origineele gedachte van een nieuw éénheidsfront is bij ds. Deetman gewekt, doordat hij las van een of twee ethische predikanten, die de modusvivèndi-gedachte weer naar voren schoven en doordat hij hoorde van het Moderamen van het Convent van Gereformeerde Kerkeraden, die bij de Haagsche Synode van 1923 gevraagd hebben om een modus-vivendi voor de Gereformeerden in de Herv. Kerk. Maar die paar ethische dominé's zijn de ethischen nog niet.
Heeft ds. Klein Wassink van Leeuwarden — die tot de „Evangeliscben" behoort — zich nog niet pas tegen de modus-vivendi verklaard ? Heeft ds. Vermeer van Den Haag — die tot de ethischen behoort — niet opnieuw weer gezegd: geen modus-vivendi ? En prof. Obbink immers schreef niet zoo heel lang geleden, dat hij eigenlijk nooit veel van de modus-vivendi verwacht heeft, maar dat we er nu verder af zijn dan ooit.
Een éénheidsfront: modernen, evangelischen, ethischen, saam dan strijdend voor de modus-vivendi — nu wij gelooven, dat de N.R. Courant 't niet zoo ver mis heeft, als zij zegt: wanhoopspogingen !
Maar de Gereformeerden dan ? Die willen toch een modus-vivendi voor de Gereformeerden in de Herv. Kerk, blijkens het verzoekschrift aan de Haagsche Synode van 1923 ?
Wat zullen wij hierop antwoorden? Het Moderamen van het Convent heeft iets dergelijks verzocbit aan de Synode. Een modus-vivendi voor de Gereformeerden, die er zin in hebben.
Maar dat is ten eerste iets anders dan ds. Deetman wil, die natuurlijk de modus-vivendi, voor al de groepen en voor heel de Kerk, aan de orde wil stellen, terwijl het Convent alleen een modus-vivendi voor de Gereformeerden vraagt.
Bovendien is het wat gewaagd, om, wat het Moderamen van het Convent vraagt, te vereenzelvigen met de Gereformeerde Bondsmannen.
't Is zelfs de vraag, of de Kerkeraden, die bij het Convent zijn aangesloten, accoord gaan met de modus-vivendi gedachte van het Moderamen en het verzoekschrift, aan de Synode voorgelegd !
Maar hoe 't zij: de Gereformeerde Bondsmannen konden noch met de modus-vivendi-gedachte, noch met het voorstel om een modus-vivendi voor de Gereformeerden te verkrijgen, meegaan.
Waarom niet met de modus-vivendi gedachte, waarbij gepleit wordt voor een modus-vivendi voor alle partijen en richtingen in de Hervormdte Kerk ? Eenvoudig niet, omdat dit de modernistische Kerkidee is en niet de Gereformeerde opvatting aangaande de Kerk.
De Gereformeerden zeggen en blijven zeggen, dat de Kerk weg is als onderscheidene partijen en richtingen elf groepen, die vierkant tegenover elkaar staan, wettelijk vrij in het midden van de Hervormde Kerk zich kunnen inrichten en bewegen. Dan is de Kerk geen Kerk meer ; en die Kerk, welke dan geen Kerk meer is, maar een wettelijk geregelde combinatie van verschillende, elkander uitsluitende partijen, kan noch tegenover het radicalisme het hoofd bieden, noch het volk tot leidsvrouwe zijn.
Daarom zullen de Gereformeerden ook nooit mee doen, om die miodus-vivendiigedacbte in het midden van de Hervormde Kerk te verwerkelijken. Want dan wordt de Hervormde Kerk, die als Kerk nu nog krachtens de historie en volgens de reglementen een belijdenis heeft, gemaakt tot een gereglementeerd koninkrijk, waar ieder evenveel recht heeft om te doen wat goed is in zijn oogen. Dan wordt de Hervormde Kerk gemaakt tot een huis met verschillende kamers, waar de een een vertrek krijgt om vrij te wonen en ook den ander een apartement wordt ingeruimd — alles wettelijk verzekerd — om zich daar neer te zetten.
Dan is de Hervormde Kerk weg. Het is de ontbinding van de Kerk ; ieder een deel naar getalsterkte.
Want waarvoor zouden die zoo zeer verschillende groepen dan bij elkaar wonen en bij elkaar blijven?
Niemand vindt daar toch aardigheid in ? Want niet alleen, dat in zoo'n veelkamerig huis, met gemeenschappelijke deur en trap, in de vestibule en in de gang en op de trap voortdurend botsingen, schermutselingen en vechtpartijen zullen plaats hebben ; maar dat samen wonen in één huis, met dat kamerverhuur-systeem aan Jan en Alleman heeft net zooveel van den Kerk en van kerkelijk leven, als een schaap lijkt op een olifant.
Neen — van de modus-vivendi voor alle partijen en richtingen moeten de Gereformeerd-Hervormden, de Gereformeerde Bondsmannen inbegrepen, niets hebben. Die hebben andere idealen ten opzichte van de Ned. Herv. (Geref.) Kerk.
En van een modus-vivendi alleen voor de Gereformeerden die daar zin in hebben, moeten de Gereformeerde Bondsmannen óók niets hebben.
Die vragen niet om een wettelijk geregelde, afzonderlijke wijze van samenleven voor een gereformeerde groep in Den Haag, in Amsterdam, in Leiden, in Schoonhoven, in Ameide, in Veenendaal, in Arnhem, in Rijssen, enz.
Want dat zou worden een op zichzelf gaan staan van een groep Gereformeerden, met loslaten van de Hervormde Kerk, die als Kerk daar nog altijd staat met haar belijdenis ; en dat los komen staan van een Gereformeerde groep, waartoe natuurlijk nooit een Synode vrijheid geeft en waarvoor nooit op de Classicale Vergadering een meerderheid Is te vinden (n.l. dat de Gereformeerde groep alléén een eigen kerkelijk samenleven zou krijgen in die Hervormde Kerk), zou immers nergens anders toe kunnen leiden dan tot een, als Gereformeerde groep, verlaten van de Hervormde Kerk.
Want stel eens dat de Gereformeerde groep vrijheid kreeg om zich kerkelijk vrij te organiseeren naar eigen beginsel in het midden van de Hervormde Kerk, wat aantrekkelijks zou er dan zijn voor die vrij-georganiseerde Gereformeerde groep om te blijven bij een Kerkgenootschap, dat dan zou bestaan uit modernen, ethischen en confessioneelen ?
Men voelt toch wel, dat niemand van de Gereformeerden het begeeren zou met dat Kerkgenootschap saam verbonden te blijven?
En daarom is 't vragen van een modus-vivendi voor de Gereformeerden de eerste stap om een eigen vrije kamer te krijgen in het huis, dat men als Kerk heeft losgelaten.
Maar als men die vrije kamer heeft in dat huis, met al de ellende van dat huis, waarom zou men dan niet een vrij huisje zoeken en met pak en zak dat verachte Hervormde huis verlaten en in dat vrije Gereformeerde huisje gaan wonen?
Natuurlijk is dat 't geen straks volgen moet.
En daaraan doen de Gereformeerde Bondsmannen niet mee. Dat kunnen en dat mogen zij niet !
Als zij de Hervormde Kerk willen loslaten en als zij afzonderlijk willen leven, dan gaan zij er uit. Dat is de eenige weg dan. En dan zeggen zij dat ook eerlijk en duidelijk : Gereformeerden vereenigt u, om samen uit te trekken uit het Hervormd genootschap, dat wij loslaten en aan de verderving prijsgeven. Vrijheid, Wijheid !
Maar dat hebben de Gereformeerde Bondsmannen nooit bedoeld. Dat kunnen zij niet doen ; dat mogen zij niet doen ; dat willen zij niet doen en dat zullen zij niet doen.
Dat heeft de N. R. Courant wel goed begrepen en daarom terecht aan het adres van ds. Deetman gezegd : man, staak je pogingen! maar, om een éénheidsfront te vormen van modernen, ethischen en gereformeerden, want niet alleen dat de ethischen er lang niet allen voor voelen, maar de Gereformeerde Bondsmannen krijgt ge toch nooit mee.
Wat de N. R. Courant dan verder nog opmerkt is belangrijk genoeg om het even te noemen, 't Komt hierop neer : staak al die wanhoopspogingen, waardoor veel stof wordt opgejaagd, waarmee veel papier wordt verknoeid, veel tijd wordt verbeuzeld en veel geld wordt weggesmeten, terwijl het resultaat toch gelijk nul is. Maar, vrijzinnigen, organiseert u en levert samen slag; bereidt u voor tot een grooten aanval en gij zult wellicht succes hebben. Dat moeten ook wij in toepassing gaan brengen !
We moeten geen wanhoopspogingen doen. We moeten niet onderling verwijdering veroorzaken en versnippering van krachten in 't leven roepen. We moeten ons saam, als Gereformeerden, organiseeren, zóó, dat wij één front vormen en saam slag kunnen leveren, met het ideaal, niet dat een Gereformeerde groep wordt losgemaakt uit het midden van de Hervormde Kerk, maar dat de Hervormde Kerk meer naar haar belijdenis gaat leven en 't gereformeerd kerkelijk samenleven bevorderd wordt daar, waar wij belijden dat het huis der Vaderen staat, aan welk huis de Heere de historische belijdenis nog liet en den scheidsbrief nog niet gaf.
Die toon heeft van den beginne af aan onder ons geklonken.
Die leuze moet onder ons blijven voortleven, opmerkende de zegenende hand onzes-Gods.

 

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 25 januari 1924

De Waarheidsvriend | 4 Pagina's

Uit het kerkelijk leven.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 25 januari 1924

De Waarheidsvriend | 4 Pagina's