Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De Heidelbergsche Catechismus (3)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De Heidelbergsche Catechismus (3)

Het land, waar het boekske geboren is. (1)

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Den 19den Januari van het jaar 1563 verscheen in Duitschland, in het Keurvorsten dom den Paltz, de Heidelbergsche Catechismus, „door den een diep verguisd, door den ander hemelhoog verheven, door dezen schier als goddelijk vereerd, door genen ten vure gedoemd, fel bestreden, doch dapper verdedigd, duizend en duizendmaal herdrukt, in alle oude en nieuwe talen vertolkt en in , alle werelddeelen verspreid, door de geleerdste mannen verklaard, uitgebreid, verkort, ja, door beroemde zangers in dichtmaat overgebracht en bezongen". (Dr. G. D. J. Schotel : Geschiedenis van den oorsprong, de invoering en de lotgevallen van den Heidelb. Catechlsmus. Amsterdam, W. H. Kirberger, 1863. Voorrede). „Driehonderd jaren zijn, sedert dit boek verscheen, voorbij gegaan, en nog is het voor velen niet verouderd, allen als een gulden kleinood uit de oude dagen dierbaar. Nog vereenigt zich de Gemeente rondom den kansel, gelijk vóór drie eeuwen, om, uit dat boek te hooren verkondigen wat tot haren vrede dient: Dis is mijn eenige troost, beide in leven en sterven, dat ik niet mijns, maar mijns getrouwen Zaligmakers Jezus Christus eigen ben".
De Heidelbergsche Catechismus is „een der merkwaardigste voortbrengselen van het menschelijk vernuft, sedert de grondvesting van de Kerk der Reformatie. Geen boek toch heeft gewichtiger invloed op het lot van gansche rijken en volkeren uitgeoefend, dan dit. Het was de grondslag der vrijheid van de Evangelische Kerk, een gids en vraagbaak onder de hevigste vervolgingen, een bron van troost en bemoediging in kerkers, op schavotten en brandstapels; het geliefde leer-en leesboek in geheime en openlijke godsdienstige samenkomsten, op de scholen en in huiselijke kringen. Door duizenden werd 't beschouwd als „de Kroone der Heilige Schrift", „het portaal der kennisse Gods", „een Godsgeschenk", „de fonteine van levend water", terwijl sommigen de opstellers er van „mannen, die, ge­ lijk de Apostelen, met den Heiligen Geest vervuld waren" noemden.
Dit boek heet de Paltzische of Heidelbergsche Catechismus, naar zijn vaderland, de Paltz, zoo rijk aan herinneringen voor Nederland, die duizenden, aan den raad van beroerte en Alva ontsnapt, gastvrij ontving — maar wiens Koninklijke Keurvorst met zijn gezin ook jarenlang in Nederland een herbergzaam oord en een veilige schuilplaats vond. Heidelberg: wier hoogeschool de wieg en bakermat, de voedster en leermeester was van die groote schare van eerbiedwaardige mannen, die in ons Vaderland als verkondigers van het Evangelie optraden; — maar wier uitgewekene en verdrevene hoogleeraars. Evangeliedienaars en burgers, gedurende den dertig-jarigen oorlog, ook in Nederland huisvesting, voedsel en bescherming vonden".
De acte van stichting der Hoogeschool te Heidelberg was in het jaar 1387 uitgevaardigd door Paltz-graaf Ruprecht. Maar Aristoteles, met een mengsel van christelijke leer, vond men er spoedig. „Men hoorde er de zedekundige lessen van den heidenschen wijsgeer voordragen door mannen, wier licht dwaallicht was. Zij roemden op hun rijkdom, maar zij waren ellendig, arm, blind en naakt. Men zeide, dat zij leefden, maar ze waren dood".
„Wel poogde de beroemde vriend en strijdgenoot van Huss, de bekende voorlooper van de Hervorming Hieronymus van Praag, bij een kort verblijf te Heidelberg, ten jare 1406, hen uit den doodsslaap te doen ontwaken, en hen te verlossen van de dorre scholastieke godgeleerdheid, doch men liet hem niet aan het woord komen, als een aanmatigend mensch; men verbood hem alle voorlezingen en twistgesprekken".
De Paltzgraven, oorlogzuchtig en woest, als meest alle Duitsche vorsten der 14e en 15e eeuw, waren te zeer in krijgszaken verdiept, of aan de zinnelijke genoegens van het ruwe hofleven overgegeven, en daarenboven te onkundig, om de waarachtige belangen der hoogeschool te behartigen".
Onder Frederik I en Philips (1476—1508) werd het beter. Vooral de laatste wordt allerwege als christen geroemd. „Ais Vorst was hij ridderlijk, grootmoedig, weldadig, minzaam, beminnelijk ir den omgang, als christen zag en peilde hij de wonden der Kerk en gevoelde hij de noodzakelijkheid harer hervorming in leer en leven". Rudolf Agricola, Johannes Oecolampadius en anderen hebben hem daarbij geholpen. En Johan Wessel, dien Luther zijn geestverwant noemde, werd naar Heidelberg geroepen ; en, ofschoon hij reeds 58 jaar oud was, kwam hij in 1477 derwaarts; echter geenszins door allen met welwillendheid ontvangen".
„Reeds in 1494 verscheen er in Heidelberg een boek, waarin eenige leerstellingen der Roomsche Kerk, het diep ingewortelde bijgeloof, het ondragelijke juk der ceremoniën aangetast werd en tot waarachtige vroomheid des harten en aanbidding in geest en waarheid werd aangespoord".
In 1508 volgde Lodewijk de Vreedzame zijn vader Philips, den Oprechte, op, evenals zijn vader behoorend tot de Roomsche Kerk, maar er van overtuigd zijnde, dat er hervorming van die Kerk noodig was.
[Wordt voortgezet.]

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 augustus 1936

De Waarheidsvriend | 10 Pagina's

De Heidelbergsche Catechismus (3)

Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 augustus 1936

De Waarheidsvriend | 10 Pagina's