Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De Heidelbergsche Catechismus (6)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De Heidelbergsche Catechismus (6)

Het land, waar het boekske geboren is. 4)

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Ook de Hoogeschool onderging menige verandering en de Keurvorst OttoFrederik, voorgelicht vooral door Philippus Melanchton, die op 's Vorsten uitnoodiging, in October 1557, o.a. met Zacharias Ursinus, te Heidelberg kwam. De bibliotheek werd gemaakt tot een van de eerste in Europa. De meeste zorg werd echter besteed aan de theologische faculteit. 19 Januari 1559 werd de Universiteit plechtig ingewijd. Niet lang overleefde de Keurvorst deze plechtigheid. Hij stierf reeds den 12den Februari van hetzelfde jaar aan eene beroerte. Hij stierf, gelijk zijn beide voorgangers, Lodewijk èn Frederik, kinderloos. De regeering ging over op een andere tak van de familie, en wel op Frederik in, van het Paltzgraafschap Simmern, met Kaiserslautern als residentie, „een der edelste en voortreffelijkste vorsten, die Immer in Duitschland regeerden". Hij was „even vroom van hart als ontwikkeld van verstand, bedachtzaam in het nemen van plannen, krachtig in het uitvoeren er van, matig en arbeidzaam, vijand van zinnelijk genot, weelde en gemak, vriend van waarheid en godzaligheid, naarstig onderzoeker van Gods Woord en de schriften van de voornaamste Godgeleerden, met eene warme, edele, onbeweeglijke liefde en standvastigheid gehecht aan hetgeen hij voor waarheid erkend en aangenomen had".
De twisten, die het Protestantisme in Duitschland in beroering brachten, waren nog niet gekomen in de Paltz. Lutheranen, Calvinisten, Zwinglianen, leefden er in de grootste eensgezindheid. De Hervorming was ook geschied in den geest van den zachtmoedigen en vredelievenden Melanchton. Hij was de goede raadsman van Frederik II en Otto Hendrik geweest, - en had de hand in alles gehad, wat beide mannen tot heil van Kerk en Hoogeschool hadden gedaan. Maar de leerling en beschermeling van Melanchton, en wel Tileman Heszhusius, die eerst de Luthersche Avondmaalsleer verworpen had, als te veel papistisch zijnde (met de consubstantiatieleer), veranderde van theologische overtuiging, zocht de meest strenge Lutheranen in Heidelberg te krijgen en twistgierig en eergierig als hij was, begon hij toen een felle strijd over de Avondmaalsleer, waarbij niet weinigen hem bijvielen. Toen kreeg men de Lutheranen, de mannen van de Philippistische richting (Philippus Melanchton) èn de partij der Calvinisten. „Zoo stond eerlang gemeente tegen gemeente, huisgezin tegen huisgezin in 't harnas en de vonk van godsdiensttwist was eensklaps ontgloeid en dreigde 't oogenblik aan te breken, dat de geheele Paltz in vuur zou staan".
Onder leiding van Heszhusius, den generaalsuperintendent, scheen de Avondmaalsviering geheel in de verkeerde richting te zullen gaan. Hij maakte veranderingen in den gewonen ritus der Avondmaalsbediening. Niet alleen dat hij de gezette tijden der viering verzette, maar bij de bediening keerde hij het gelaat naar het altaar en den rug naar de gemeente toe, telde met bijgeloovige nauwgezetheid vóór de uitdeeling der hostiën één voor één, liet bij de uitdeeling zelve door twee scholieren een zijden doek onder zijn handen houden, enz. enz. Ook beval hij, dat de scholieren onder de bediening latijnsche litaniën zouden aanheffen. Het grootste gedeelte der gemeente gevoelde zich door die bijgeloovige nieuwigheden gekrenkt en zag er eene terugkeering in tot de leer der transsubstantiatie der Roomsche Kerk. Maar Heszhusius noemde het zijn „hervormingsplannen". Eh een heftige strijd onder de Heidelbergsche theologen was er het gevolg van, welke strijd èn openlijk op den kansel èn in geschriften èn aan de Hoogeschool werd voortgezet, tot dat Graaf George van Erbach, die gedurende de afwezigheid van den Keurvorst van de Paltz, die te Augsburg vertoefde, het bewind voerde, bevel gaf, dat het uit moest zijn met al dat schelden — maar toen schold Heszhusius den Graaf uit voor Calvinist.
En zoo nam de verbittering van oogenblik tot oogenblik toe en klommen de twisten der partijen tot een ontzettende hoogte, 't Ging voornamelijk over 't Avondmaal. Heszhuzius verwierp de leer van Zwingli en van Calvijn en scherp leerde hij, dat het brood het wezenlijke lichaam van Christus omvatte enz. Het lichaam van Christus was in, met en onder het brood (de constubstantiatie-leer).
Anderen zeiden : „dat de duivel al die woorden en om chrijvingen in de hel had uitgedacht en in de godgeleerdheid had ingevoerd" (Matthius Zellius).
Kerk, stad, hoogeschool stonden in vuur en vlam ! Het regende scheldwoorden van katheder en kansel, in herbergen en huisgezinnen. De een noemde den ander „het zwijn, dat den wijngaard des Heeren omwroette." De ander schold terug met „giftmenger", „zielenmoorder" enz. enz. De theologen waren — en zijn helaas ! soms — voor geen klein geruchtje vervaard !
Toen kwam de Keurvorst zelf in de stad, die hij in de hoogste spanning en verwarring vond.
(Wordt voortgezet).

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 10 september 1936

De Waarheidsvriend | 10 Pagina's

De Heidelbergsche Catechismus (6)

Bekijk de hele uitgave van donderdag 10 september 1936

De Waarheidsvriend | 10 Pagina's