UIT DE HISTORIE

IV.
Marnix’ Psalmberijming.
Het verdient onze opmerkzaamheid, dal Marnix, zelfs te midden van allerlei andere beslommeringen, de belangen der Kerk allerminst heeft verwaarloosd. Zijn Psalmberijming levert hiervan het bewijs. Na een studie van tien tot twaalf jaar verscheen zij voor 't eerst in 1580.
Gelijk de lezer uit onze artikelen over Petrus Dathenus weet, waren diens Psalmen algemeen in gebruik. Al was Dalheen's berijming slechts een vertaling van een vertaling (de oorspronkelijke tekst was door hem niet geraadpleegd), dit neemt niet weg, dat hel volk ze gaarne zong. Nimmer heeft Marnix' berijming, die uit wetenschappelijk oogpunt ongetwijfeld hooger stond, den bundel van Datheen verdrongen.
Marnix’ Psalmboek is opgedragen aan de Staten. In deze opdracht beschrijft Marnix de overeenstemming, die er z.i. bestaat tusschen Nederland en Israël. Vele parallellen meent hij in beider geschiedenis te ontdekken.
Tegenwoordig zijn er nog wel sommigen, wier geliefkoosde bezigheid het is, Nederland uit te beelden als „het Kanaan van het Westen". Wij meenen tegen deze analogie bezwaar te moeten maken, en achten het uit theologisch oogpunt niet verantwoord, wanneer men een willekeurig volk (zij het dan ook 't Nederlandsche) gaat vergelijken met het volk, dat drager geweest is van Gods bijzondere openbaring.
Geenszins willen wij uit het oog verliezen of miskennen, dat God in den loop der eeuwen met ons Nederland bemoeienis heeft gehad. Doch een en ander geeft ons nog geen vrijheid, ónze omstandigheden te gaan vergelijken met die van hel volk, dat door God uitverkoren was, om orgaan te zijn van de openbaring, die Hij aan de menschheid heeft willen kond doen.
De vergelijking gaat niet op. Al zouden er oogenschijnlijk overeenkomstigheden aangewezen kunnen worden, wat wc overigens nog zeer betwijfelen, dan nóg mogen wij onze historie niet plaatsen naast die van Israël.
Omdat Marnix bedoelde parallel trekt, meenden wij eens op deze kwestie te moeten wijzen. Laten wij hetgeen God bijzonder gezet heeft, niet algemeen gaan maken.
In een voorrede, die na de opdracht volgt, verdedigt Marnix zijn berijming naar verschillende zijden. Hij handhaaft ze tegenover hen, die de Psalmen in het Grieksch of Latijn willen zingen. Voorts tegenover degenen, die uit overgeesteiijke motieven liever wereldschc verzen hebben, en daarom door Marnix „wijzer dan Gods Geest" genoemd worden. Ten slotte verdedigt hij verschillende opvattingen wat de taal zijner Psalmen betreft.
Dat Marnix' Psalmen uitstekend berijmd zijn, kan blijken uit de volgende illustraties.
Psalm 68 : 2 (Maar 't vrome volk, in V verheugd) is door Marnix aldus weergegeven:
Maer alle vrom' oprechte Hen, End die des Heeren naem ontsien, Die sullen vrolick singen, End voor Gods aengesicht verheugt, Bedrijven allerhande vreugt Het hert sal hen ontspringen. Lofsinget dan God onsen Heer, Geeft sijnen naem lof, prijs end eer : Slicht eenen wech bequame. Hem, die op hooge woleken rijt : Die hy is God gebenedijd De Heer is sijnen name.
Psalm 74 : 2 (Herdenk de trouw, aan ons voorheen betoond) als volgt Marnix :
Gedenck der schaer, die du tol dijnen schat Hebst willen self van ouis voor dij verwerven, Gedenck, o God, der roede dijner erven. Van dy verlost, end Sions, dijner stadt.
In Psalm 84 : 2 kan naar ónze berijming de gedachte gewekt worden, dat zwaluwen destijds hun nest wel bouwden in de buurt van de altaren in den tempel, wat met het oorspronkelijke geenszins overeen te brengen is (vgl. Noordzij). Marnix toont zich, behalve taalkenner, ook theoloog, als hij de volgende keer voortreffelijke berijming geeft :
Een musch aft swaetw' heeft in 't gemeyn Een huysken oft een nestken cleyn, Daer sy haer joncxkens legt ter rusten, Mijn God, mijn Coninck, dijn nutaer Is mijnen troost ; och mocht ik daer In dijnen Tempel my verlusten. Wel hem, die in dijn Huys verkeert, End dy gesadich looft end eert.
Psalm 87 : 2 (Zijn grondslag, zijn onwrikb're vastigheden, heeft God gelegd op bergen, Hem gewijd) vertaalt Marnix op de volgende wijze :
Op ’t hoog gebergt, des Heeren heylichheden. Heeft God gesticht sijn uytverkoren stadt. Voorwaer de Heer heeft Sion lief gehadt : Ja oock veef meer dan alle Jacobs steden.
En nu nog Marnix' weergave van Psalm 125 : 2 (Gelijk 't gebergt', dat, hoog gerezen):
Gelijck Jerusalem int ronde, Met bergen is bewalt. End nimmermeer vervalt : Soo is God nu end 't allen stonde Rontom sijn volck, end sal 't beschermen, In sijnen ermen.
Bestudeering van Marnix' Psalmberijming is zeer nuttig. Ze is over het algemeen veel beter dan de onze, die hier en daar wel heel erg slecht is. Om maar niet te spreken van zéér ongereformeerd!
Marnix’ werk op dit gebied is heel gunstig beoordeeld, al is ook het zijne natuurlijk niet volmaakt.
„Van al de dichtwerken, .— zegt Fruin — die ik uit dezen tijd heb leeren kennen, acht ik de Psalmberijming van Marnix het waardigst, om nog gelezen te worden".
Aan den nieuwen druk van Marnix' Psalmbundel, die in 1591 het licht zag, zijn verschillende verbeteringen aangebracht, terwijl bovendien 22 „Schriftuerlicke Lofsangen" werden toegevoegd, enz. De ons toegemeten plaatsruimte laat het helaas niet toe, ook hieruit enkele coupletten te citeeren.
D.

d. Z.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen