UIT DE HISTORIE

V. (Slot)
Marnix en de Bijbelvertaling.
De behoefte aan een nieuwe vertaling van den Bijbel werd al op de Synode te Emden (1571) gevoeld en uitgesproken. Ook op latere vergaderingen der Kerken is deze zaak ter tafel geweest.
Op de Synode te Den Haag van 1586 werd Marnix benoemd tot vertaler. Deze bedankte echter. Terwijl ook latere pogingen, om het werk eener Nederlandsche Bijbelvertaling uit te voeren, eveneens mislukten.
Ten slotte werd Marnix bereid gevonden, om de opdracht te aanvaarden. Toen de Staten een en ander bevorderden, verhuisde Marnix naar de Pieterskerkgracht te Leiden, om daar zijn werkzaamheden aan te vangen. Dat geschiedde in het jaar 1595.
Den 9den October van het volgend jaar was Marnix met de vertaling van het boek Genesis gereed. Officieel is het bij dit eene boek gebleven. Diverse opdrachten van politieken aard verhinderden Marnix het werk voort te zetten.
De Statenvertaling van 1637 heeft niet heel veel van Marnix' vertaling overgenomen. Voor de kantteekeningen is echter een ruim gebruik gemaakt van door Marnix verzamelde gegevens. Ook bij de onberijmde Psalmen is zijn invloed merkbaar. Prof. dr. D. Nauta zegt : „Het spreekt vanzelf, dat de vertalers bij de bewerking van het boek Genesis gemak gehad hebben van Marnix en Helmichius, al hebben zij hun voorgangers niet slaafs gevolgd".

Marnix over het Heilig Avondmaal.
Er is in de Kerk der Reformatie enorm veel strijd gevoerd over den vorm en den inhoud van het Heilig Avondmaal. Geen wonder, dat dit ook Marnix getroffen heeft. Het Avondmaal toch is het centrale punt, waar de Kerk van Christus zich in eenigheid des geloofs vinden moet. En over geen kwestie was de verdeeldheid grooter !
Om de oplossing der geschillen te bevorderen, heeft Marnix verschillende plaatsen der Heilige Schrift, die op het Avondmaal betrekking hebben, op eenvoudige wijze uitgelegd. Marnix' bezwaar was, dat velen in zijn tijd te veel het oog richtten op bijzaken, en de Heilige Schrift te weinig in hun onderzoek betrokken. Daarom stelde Marnix tegenover allerlei menschelijke redeneeringen en spitsvondigheden de eenvoudige waarheid van Gods Woord.
In li59'9 gaf Marnix zijn tractaat over het Heilig Avondmaal in het licht. Het werd opgedragen aan Catharina van Navarre, de zuster van Hendrik IV, om haar „Godsvrucht en standvastigheid". De verhandeling is geschreven in de Fransche taal.
Men heeft Marnix' tractaat de scherpzinnigste bestrijding genoemd van de Roomsche kerkleer op dit punt. Nimmer zou er van Protestantsche zijde zulk een uitstekende polemiek over dit onderwerp verschenen zijn ! Dit oordeel is van beteekenis.
Het eerste en het tweede gedeelte van het geschrift geven de Gereformeerde leer omtrent het Heilig Avondmaal in verband met de „unio mystica" tusschen Jezus Christus en Zijn Kerk. In het derde en vierde deel geeft Marnix een schitterende weerlegging van Rome en de Scholastiek.
Ongetwijfeld zal hij, die deze dingen zelfstandig bestudeeren kan, uitroepen : „Wat liggen er in het verleden nog een verborgen schatten verscholen !" Tegen heel veel nieuwe publicaties steekt het oude dikwijls zeer gunstig af ! Niet, omdat het oud, maar omdat het degelijk is ! En Schriftuurlijk in opzet en uitwerking !

Marnix als dogmaticus.
Al heeft Marnix geen dogmatiek geschreven — toch kan uit zijn vele werken worden opgemaakt, dat hij dogmatische belangstelling heeft gehad. Dit blijkt zeer duidelijk uit zijn boek tegen de geestdrijvers, waarover wij reeds in een vorig artikel spraken.
De volgende leerstellige onderwerpen worden in laatstgenoemd werk besproken : de voorbeschikking ; de vleeschwording des Woords ; de rechtvaardiging, en de heiliging. Zonder in alles met Marnix overeen te stemmen, kan gezegd worden, dat hij vele belangrijke opmerkingen heeft ten beste gegeven, die de overweging ook thans nog alleszins waard zijn.
Wij besluiten onze artikelen over den Heer van St. Aldegonde met een verwijzing naar zijn lijf-en levensspreuk : „Repos Ailleurs", wat zeggen wil : „De rust is elders".
Heel Marnix' leven heeft gestaan in het teeken van moeite en strijd. Allerhande ellende en tegenslag en teleurstelling is zijn deel geweest. Maar ondanks dit alles, heeft hij gezien op den oversten Leidsman en Voleinder des geloofs, een enkele moedeloosheid niet medegerekend.
Omdat Marnix het leven zag onder eeuwigheids-schijnsel, — daarom heeft hij voor de Kerk van zijn tijd veel beteekend, al heeft men zijn arbeid niet altoos op de juiste wijze gewaardeerd.
Voor óns zij Marnix' eerbied voor het Woord van God een stimulans, om eenzelfde getrouwheid te betrachten. „Voor dat Woord heeft Marnix alles veil gehad, „lijf end goed al te samen", „achtende de smaadheid van Christus meerdere rijkdom te zijn" dan eigen bezitting en de aanbiedingen van Parma, „want hij zag op de vergelding des loons". Van dat Woord was al zijne verwachting, waar het zichtbare hem teleurstelde en ontviel en waar zware schaduwen trokken over de velden zijner eeuwige hope, was zijn laatste, zijn „eenige troost" : de Vleeschwording des Woords".
Zoo zij het ook bij ons, wanneer geen ster der hope meer gloort aan den donkeren tijdhemel dezes tijds !
Literatuur :
G. Tjalma, Philips van Marnix, Heer van St. Aldegonde, Amsterdam 1896.
J. J. van Toorenenbergen, Philips van Marnix van St. Aldegonde, Godsdienstige en Kerkelijke geschriften, 3 deelen, 's-Gravenhage,
1871—1873. Vele gegevens in de Werken der Marnixvereeniging.
J. J. van, Toorenenbergen, De Psalmberijming van Ph. van Marnix, in : Archief voor Nederlandsche Kerkgeschiedenis, Ie deel, Den Haag, 1885, blz. 129 vv.
 

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen