UIT DE HISTORIE

„De" paedagoog van het Calvinisme.
Toen Sturm, over wien wij in het vorig artikel schreven, geboren werd, zal Cordier 27 of 28 jaar oud geweest zijn. Over zijn afkomst en jeugd zijn niet veel bijzonderheden bekend. Wel weten we, dat Cordier studeerde aan de Universiteit te Parijs, en priester wilde worden. Inderdaad is hij als zoodanig verbonden geweest aan de kerk van Rouaan. Daar hij echter meer roeping gevoelde, zich aan het onderwijs te wijden, veranderde hij van levensrichting.
Met veel succes gaf Cordier aan verschillende scholen les.
Tijdens zijn hoogleeraarschap aan het College de la Marche te Parijs kreeg hij Johannes Calvijn onder zijn leerlingen. Door een gelukkige omstandigheid was dit het geval. Had Cordier te voren steeds in de hoogste (eerste) klas les gegeven, — toen Calvijn zich als discipel der inrichting meldde, had hij juist de leiding van de laagste (vierde) klas op zich genomen. Op die manier leerde Calvijn bij Cordier de Latijnsche taal grondig.
In 1550 heeft Calvijn aan zijn oud-leermeester zijn commentaar op 1 Thessalonicensen opgedragen, uit dankbaarheid voor genoten onderwijs. De groote reformator heeft het als een bijzondere weldaad Gods beschouwd, onder Cordier eenigen tijd te hebben mogen studeeren. En aan het slot van zijn opdracht zegt Calvijn : „Toch heeft uw onderwijs voor mij zooveel beteekend, dat ik ook de vorderingen, die ik later maakte, te recht aan uw onderwijs heb toegeschreven. Dit heb ik ook willen betuigen voor het nagslacht, opdat het, wanneer mijn geschriften eenig nut stichten, weten moge, dat dit in zekeren zin van u komt." ¹)
Ongetwijfeld heeft Cordier's onderwijs een religieuzer inslag gehad, dan dat van Sturm. In het „Voorwoord" van een in 1530 verschenen boek wijst deze paedagoog op het groote belang, dat de kinderen reeds vroeg hooren van God en de hemelsche dingen. Men moet ze leeren, zoo zegt hij, den Heere Jezus Christus lief te hebben. „Giet den Naam van Jezus Christus druppelsgewijze in de zielen uwer leerlingen ; breng hen tot Hem ; doe Hem in hen doordringen ; prent hun zoo gedurig het Woord van God in, dat zij op zijn minst getroffen worden door eenige vonken der Goddelijke liefde. Doe de bundels met roeden weg (een herinnering aan de Romeinsche fasces V d. Z.), en gebruik de fakkels en de kleine vlammen der Godsvrucht". ²)
Zulke woorden zal men bij Sturm niet lezen !
Niet ten onrechte is door prof. Waterink de onderstelling uitgesproken, dat Cordier het middel geweest is, om Calvijn te brengen tot den Christus der Schriften. '^ï Ook Doumergue verstrekt gegevens, die grond bieden voor de onderstelling, dat Cordier op Calvijn's geestelijk leven een heilzamen invloed heeft uitgeoefend.
Het is mogelijk, dat Cordier nog Roomsch was, toen Calvijn zijn lessen volgde. Tusschen 1523 en 1530 moet Cordier een geestelijke crisis hebben doorgemaakt, die voor zijn verder leven beslissend geweest is. Niettemin heeft ook de Roomsche Cordier er gedachten op nagehouden, die afweken van de traditioneele prediking in zijn kerk. Aan het eind van zijn loopbaan zegt Cordier : „Gedurende de minstens vijftig jaar, waarin ik de taak, de kinderen te onderwijzen, vervuld heb, was het altijd mijn begeerte, om met alle mogelijke middelen te maken, dat zij met de studie der letteren de Godsvrucht en de goede zeden vereenigden. Want hoewel ik, toen ik te Parijs deze taak ging vervullen, nog niet verlicht was door het licht van het ware Evangelie, maar gedompeld lag in de diepe duisternis van het bijgeloof, zoo vermaande ik toch mijn discipelen, niet alleen.de letteren te bestudeeren, maar ook God te vreezen en te dienen."
Nogmaals : zulke uitspraken zal men bij Sturm niet vinden. Cordier was veel positiever. Sturm was een intellectualist ; Cordier had een vroom. Godvruchtig gemoed. Hierin ligt het verschil tusschen beide mannen.
Aangenomen wordt, dat Cordier's bekeering dateert van 1528, toen hij hoogleeraar was aan het College de Navarre. Tegelijk was hij aldaar student in de theologie, welke studie hij weldra weer heeft laten varen, omdat hij op het gebied van het onderwijs zijn taak zag.
Onderscheidene loffelijke getuigenissen zijn er over Cordier's werk bekend. Reeds in 1534 schreef men van hem : „Overal, waar Cordier onderwijs geeft, bloeien de scholen der letteren." Hij stond bekend als een uitnemend taalgeleerde en een streng zedemeester.
Na zijn bekeering, die, gelijk wij reeds opmerkten, in 15'28 gesteld wordt, brak Cordier niet aanstonds met de moederkerk. Dit geschiedde eerst tusschen 1534 en 1537, toen Cordier te Bordeaux vertoefde. De onmiddellijke aanleiding tot deze stap zal het verschijnen en de lezing van Calvijn's Institutie geweest zijn. Ook staat vast, dat Cordier in dezen tijd eén drukke correspondentie heeft gevoerd met Calvijn en Farel.
Waarschijnlijk op instigatie van Calvijn is Cordier in 1537 naar Geneve geroepen. Daar is door hem de eerste Geneefsche schooierde opgesteld. Hij kon, nadat de Reformatoren de stad hadden moeten verlaten, in Geneve niet blijven, en op liö Januari 1639 was hij te Neuchatel, waarheen Farel een beroep aangenomen had. Ook hier werd er door Cordier op schoolgebied veel gepresteerd. Vele paedagogische adviezen heeft hij verstrekt : ook aan mannen buiten de stad. In 1544 werd hij hoofd van een school te Lausanne. Nog vijftien jaar heeft hij hier gewerkt. Geregeld stond hij in contact met de Reformatoren, zoodat hij te recht hun raadsman op onderwijsgebied genoemd is. Zijn school te Lausanne is de modelschool geweest van het Gereformeerd Protestantisme.
Op 80-jarigen leeftijd keert Cordier naar Geneve terug, waar hij in hetzelfde jaar (1559) de opening der Academie heeft meegemaakt.
Wegens zijn hoogen leeftijd hoeft Cordier geen les meer gegeven. Wel volgde hij met belangstelling de ontwikkeling der dingen. Zijn levensavond werd veraangenaamd door een prettig tehuis en een jaargeld, hem door de stad verstrekt.
In 1564 leed Geneve gevoelige verliezen. Op 27 Mei stierf Calvijn : „de" Reformator. En op 8 September werd hij gevolgd door Cordier : „de" paedagoog van het Calvinistisch Protestantisme.
Slechts enkele hoofdlijnen konden wc in dit artikel over Cordier en zijn werk aangeven. Hij is een belangrijk man geweest. Zijn opvattingen waren veel Schriftuurlijker dan die van Sturm, hoewel ook hij humanistisch was opgevoed (door Erasmus). Is Sturm, ondanks zijn sympathie voor het Calvinisme, zijn humanisme eigenlijk nimmer te boven gekomen, — bij Cordier is het anders. Hij was een Calvinistisch christen !
¹) In mijn onlangs verschenen boek Calvijn in het licht zijner brieven heb ik deze opdracht opgenomen (blz. 115 vv.).
²) E. Doumergue, Calvijn's jeugd, vertaald door W. F. A. Winckel, Amsterdam 1903, blz. 49 vv.
³) Dr. J. Waterink, Inleiding tot de theoretische paedagogiek, deel II, De geschiedenis der paedagogiek, derde stuk, Zutphen 1936, blz. 583 vv. Meerdere gegevens voor dit artikel zijn aan dit werk ontleend.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen