STAAT EN MAATSCHAPPIJ

EEN COMPROMIS UITGESLOTEN

De vorige week deelde ons blad in de rubriek „Kerk, School, Vereeniging" een bericht uit Het Handelsblad mede, waarin gezegd wordt :

dat een groot gedeelte van de predikanten der Duitsche Evangelische Kerk wel geneigd is om tot een compromis met den Staat te komen. De Bond van Duitsche Evang. Predikantenvereenigingen, waarbij ongeveer 18.000 predikanten zijn aangesloten, heeft onlangs een bijeenkomst gehouden. Aan de leden dezer Predikantenvereenigingen was te voren de vraag voorgelegd, wat huns inziens de taak der predikantsorganisaties ten opzichte van de Kerk was.

Op dit punt bleek groote eenstemmigheid : men achtte het méér dan tijd om naar een aan den aard der Kerk beantwoordende samenwerking met den Staat te streven.

Er is toen een besluit genomen, waarin o.m. gevraagd is om een „overgangsregeling", waardoor de vrede in de Kerk zal worden hersteld. De Bond is er van overtuigd, dat de bulp van den Staat tot doorvoering van deze regeling niet gemist kan worden.

Van de 17.000 predikanten der Duitsche Evang. Kerk (aldus W. in „De Heraut") staan er 5000, dat is dus één derde, aan de zijde van Niemöller, die van geen compromis wil weten, terwijl er 9000 een meer gematigd standpunt inzake de verhouding tusschen Kerk en Staat en de problemen, die daaruit voortvloeien, innemen.

Dit bericht zelve laten wij onbesproken, want het is ons hier niet te doen om zijn inhoud. Wel willen wij iets opmerken over het opschrift, dat boven het bericht werd geplaatst.

Dit opschrift hield een vraag in en wel deze vraag : „Zal er een compromis tusschen Kerk en Staat in Duitschland tot stand komen ? " Deze vraag lijkt ons zeer belangrijk. Wij zouden haar gaarne op goede gronden bevestigend willen beantwoorden, maar gelooven niet, dat de kansen groot zijn, dat het ooit tot een compromis komt. Het komt ons voor, dat zelfs elke kans daarvoor uitgesloten is.

Voor een compromis zijn de beide partijen noodig : de Duitsche Regeering èn de Bond van Duitsche Evangelische Predikantenvereenigingen.

Dat nu de Duitsche Regeering, ook al zou bij den Bond neiging bestaan voor een minnelijke schikking, wat niet denkbaar is, bereid zou zijn daartoe hare medewerking te verleenen, is hoogst twijfelachtig, evenmin als dat van een compromis sprake kan zijn met de Roomsch-Katholieke Kerk of met welke andere godsdienstige gezindte ook.

Immers zou het aangaan van overeenkomsten van de Duitsche Regeering met de Kerken voor het Nationaal' Socialisme in Duitschland het begin van het einde beteekenen.

Een der hoofdbeginselen van de fascistische of nationaal socialistische Staatsleer is, dat de rechtsstaat moet verdwijnen om voor den machtsstaat plaats te maken.

De Staat is de belichaming der natie. . De regel is : „niets buiten den Staat, niets tegen den Staat, alles voor den Staat".

Dit is de totalitaire Staat.

In den totalitairen Staat is een parlement, dat eenige zeggenschap zou hebben, een onding.

De wetgevende, rechtsprekende en uitvoerende macht is in haar vollen omvang in handen van den dictator vereenigd.

De rechten van den mensch hebben in dien fascistischen of nationaal socialistischen Staat niet de geringste waarde. Van politieke rechten is allerminst sprake.

De totalitaire Staat kent geen partijen en, logisch doorgeredeneerd, ook geen Kerken. Niet alleen reeds hierom, omdat het fascisme en het nationaal socialisme met elk belijdend Christendom onvereenigbaar is, maar ook, omdat de Kerken de eenheid van de fascistische of nationaal socialistische gemeenschap in den weg staan en voedsel geven aan d.: ; diverse levensbeschouwingen, waardoor de levenssappen der partijen behouden blijven.

In een fascistischen of nationaal socialistischen Staat, waar de bevolking vrij algemeen een zelfden godsdienst belijdt, bestaan voor het kerkelijke leven geen moeilijkheden.

Dat zien wij in Italië, waar van kerkelijke kwesties, zooals in Duitschland, geen sprake is. Zoo zou het ook toegaan in Frankrijk, Spanje en België, de Roomsch-Katholieke landen, en in Denemarken, Noorwegen en Zweden, de bij uitstek Protestantsche landen, wanneer die landen voor het fascisme of nationaal socialisme kozen.

De moeilijkheden vangen eerst aan in landen met een gemengd godsdienstige bevolking, zooals dit bij onzen oostelijken nabuur het geval is. Daar zijn het de onderscheidene Kerken, die de doorwerking van het nationaal socialistische beginsel in den weg staan. Die Kerken zullen, zoo noodig door het gebruik maken van geweld, moeten verdwijnen om ten slotte, zoo nog kerkelijk leven gewenscht wordt, voor een Christelijke Kerk op algemeenen grondslag plaats te maken.

Daar gaat het met de religie heen in landen, waar het nationaal socialisme consequent wordt doorgevoerd.

Er is in die landen voor de geestelijke vrijheid geen plaats. Zij is contrabande. Het nationaal socialisme verwerpt de geestelijke vrijheid.

Daarom kan er van een compromis, met welke Kerk ook, in Duitschland geen sprake zijn, .zoodat de vraag, die de vorige week in ons blad gedaan werd, of er in Duitschland tusschen Kerk en Staat een compromis zal tot stand komen, naar onze meening niet anders dan ontkennend zal moeten beantwoord worden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen