Rondblik buiten de Grenzen

Het wordt steeds duidelijker, dat Chamberlain uit de vele teleurstellingen, welke hem na Munchen zijn bereid, leering heeft getrokken. Steeds maar weer trachtte de Engelsche premier door gezamenlijk overleg tot een oplossing te komen van de vele problemen, welke boven het oude Europa hangen. Problemen, die de beide dictatuur-Staten met kracht en geweld tot een voor hen gunstig einde willen brengen, doch waarover Chamberlain regelmatige onderhandeling begeert. Het moet worden toegestemd, dat Engeland en de andere overwinnaars van den wereldoorlog, met deze bereidheid tot overleg wat laat komen. Het Derde Rijk meent nu wel zónder overleg te kunnen krijgen, wat het wenscht. En het vindt daarbij het fascistische Italië aan zijn zijde. Het eene land na het andere werd door de asgenooten overweldigd, zonder dat daarmede eenig rechtmatig overleg gepaard ging. En nu heeft Engeland, dat van een anti-Duitsch-Italiaansche politiek niet weten wilde, ook duidelijk partij moeten kiezen. Het garandeerde Polen, en beloofde vorige week tevens steun aan Griekenland en Roemenië, ingeval deze landen het slachtoffer zouden worden van een agressie. Parijs sloot zich bij deze antiagressie-verklaring aan, zoodat Duitschland of Italië zich nu toch nog wel eens bedenken zullen voor ze een van deze drie onafhankelijke Staten aanvallen.
Het zou waarschijnlijk voor Londen en Parijs een kleine moeite zijn om ook Moskou tot een soortgelijke verklaring te bewegen. Sovjet-Rusland heeft, sinds Munchen, slechts met een heel bescheiden stemmetje in het politieke koor mogen meezingen. Bij het diplomatiek overleg telde 't nauwelijks mee. Wanneer het nu een kansje zou krijgen om, middels een non-agressie-pact, weer aan politieken invloed te winnen, zou het dat zeker gaarne aangrijpen. Vooral als het daarmede zijn positie tegenover Duitschland en Italië kon versterken. Fascisme en communisme moge principieel veel teekenen van overeenstemming vertoonen, en zich ook van gelijksoortige practijken bedienen, in politieken zin willen beiden toch als elkanders aartsvijanden worden beschouwd. Maar men behoeft nog allerminst nationaal-socialist te heeten, om huiverig te zijn voor een toename van den Sovjet-Russischen invloed in Europa. Vandaar dan ook, dat men in meerdere democratische landen er weinig voor voelt om m het groeiende non-agressie-front aan Rusland een plaats in te ruimen. Anderzijds is het natuurlijk niet voor tegenspraak vatbaar, dat de Sovjet-republiek, door zijn omvang en ligging, in Oost-Europa een overwegenden invloed kan uitoefenen.
Intusschen heeft Roosevelt een non-agressie-denkbeeld aan de hand gedaan, dat, overeenkomstig de Amerikaansche eischen van efficiency, veel eenvoudiger en doeltreffender van toepassing lijkt. Chamberlain slooft zich uit om de verschillende bedreigde landen te „garandeeren". Dat wil zeggen : ze steun en bijstand te beloven wanneer ze onverhoopt mochten worden aangevallen. En als eventueele aanvaller wordt dan stilzwijgend Duitschland of Italië beschouwd. Maar nu draait Roosevelt de zaak om. Hij heeft aan Mussolini en Hitler gevraagd om voor den duur van ten minste tien jaren de onafhankelijkheid en territoriale onschendbaarheid van dertig met name genoemde Staten te garandeeren, waarop een gelijke garantie der Duitsche en Italiaansche souvereiniteit en onschendbaarheid zou moeten volgen. Roosevelt somde in zijn voorstel alle Europeesche Staten volledig op, en noemde tevens de Arabische Staten, Syrië, Palestina, Egypte en Iran. „Indien gij waarlijk geen oorlog wenscht, behoeft er geen oorlog te zijn", zeide Roosevelt in zijn boodschap tot de beide dictators. Het tienjarig bestand zou dan gebruikt moeten worden om „alle mogelijkheden te waarborgen, dat met vreemdzame methoden kan worden gewerkt aan een vrede va*i meer duurzamen aard".
Wat Roosevelt nu voorstelt, is eigenlijk gelijk aan wat de Volkenbond beoogde : veiligheid voor allen en vreedzaam overleg zonder wapengeweld. Maar nadat de Geneefsche bemoeienis inzake Abessynië op een fiasco is uitgeloopen, werd bij volgende conflicten tusschen Volkenbondsleden, de naam van 't Internationale vredes-instituut zelfs niet meer genoernd. Plechtig-gegeven beloften werden tóch niet nageleefd en middelen om tot een naleving er van te verplichten, had men niet. Sr zou kunnen worden opgemerkt, dat de Volkenbond mede aan kracht inboette, omdat de Vereenigde Staten er niet in vertegenwoordigd waren, terwijl 't jongste voorstel, dat in zekeren zin „collectieve veiligheid" beoogt, juist van Washington afkomstig is. Dit verschil is zeker niet zonder beteekenis. Maar dan zal toch in ieder geval moeten blijken, dat Roosevelt inderdaad namens de geheele regeering der Vereenigde Staten gesproken heeft, wat wel het geval schijnt te zijn. Reeds eenigen tijd groeit in Amerika het besef, dat ook de Vereenigde Staten rechtstreeks belang hebben bij wat er in het oude werelddeel gebeurt. Roosevelt's boodschap demonstreert dit thans duidelijker dan ooit. Maar het moreel gezag der Vereenigde Staten is toch niet voldoende om een tienjarig bestand tot werkelijkheid te maken. Uit de reacties, welke Roosevelt's boodschap in Berlijn en Rome heeft opgewekt, blijkt wel, dat men er daar weinig sympathie voor gevoelt. De Duitsche bladen spreken van „grootsprakig beroep", van „plompe propagandazwendel" van „een ophitser, die voor vredesapostel speelt", enz. Gemeld wordt, dat Hitler a.s. Zondag een tegen-voorstel zal doen. Nou, dan weten we het al wel. Mussolini noch Hitler, zal zich, tegenover Roosevelt, aan een belofte willen binden. En wanneer ze zich daartoe ook al bereid zouden willen verklaren, was daarmede een tienjarige vrede toch nog allerminst verzekerd. Men had dan stringente sanctie-voorschriften noodig ; en niet alleen sanctie-voorschriften, doch vooral sanctie-middelen. Want het kón toch wel eens zijn, nietwaar, dat deze of gene in de komende tien jaar, zijn belofte van niet-aanvallen eens vergeten zou ? En dan moet er een soort internationale politie zijn, die den kwaadwillige aan zijn verplichtingen herinnert. Over deze en dergelijke consequenties van Roosevelt's boodschap behoeven we ons voorloopig echter nog niet druk te maken. Zoover is het nog niet. Voor het oogenblik is het belangrijkste, dat de President nu duidelijk en klaar te kennen heeft gegeven dat Amerika belang heeft bij vrede in Europa en daarvan ook daadwerkelijk zal doen blijken. De felle reacties in Berlijn en Rome bewijzen dat men aan die verklaring toch wel waarde hecht !

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen