De vorige wereldoorlog (1914-1918)

II.
Op het Balkan-schiereiland botsten de belangen van Oostenrijk-Hongarije en Rusland. De Tsaar aller Russen had zich de geheele 19de eeuw door beschouwd als de beschermer der Grieksch-Katholieke Balkanvolkeren : tegen het Mohammedaansche Turkije, maar óók tegen Oostenrijk-Hongarije, dat zijn invloed op de Balkan wenschte uit te breiden. In 1908 had Oostenrijk enkele deelen van het Turksche rijk — Bosnië en Herzegowina — ingelijfd. En het zocht nog méér land, nog méér macht en invloed in dat deel van Europa.
Hiertegen verzette zich Servië. Dat rijk, met een overwegend Slavische bevolking, wilde zijn gebied met de Slavische deelen van de Balkan vergrooten en zag met wantrouwen en afgunst, hoe de Oostenrijkers hun invloed op het schiereiland trachtten te doen toenemen.
Dat wantrouwen en die afgunst werden gedeeld door Rusland. Rusland wilde eigen macht uitbreiden en droomde zelfs van een verjagen van de Turken uit Constantinopel en een beheerschen van de Bosporus, zoodat de Russische vloot een vrije uitgang zou hebben uit de Zwarte Zee naar de Middellandsche Zee, die opening geeft naar het Oosten.
Met wantrouwen zagen de Russische staatslieden daarom, hoe Oostenrijk in de Balkan trachtte door te dringen. En met verbittering zagen het vooral de Serviërs.
Den Oostenrijkschen troonopvolger, aartshertog Frans Ferdinand, beschouwden zij als den man, die deze Oostenrijksche zucht tot uitbreiding van z'n machtsgebied, met kracht voortzetten zou, als hij straks, na den dood van den ouden Keizer Frans Jozef I, den troon zou beklimmen.
De Servische nationalisten, de mannen, die droomden van een Groot-Servië, dat alle streken omvatten zou, waar Serviërs woonden -- ook Bosnië en Herzegowina — haatten hem, met een doodelijken haat.
In Juli 1914 maakte de- aartshertog met zijn gemalin een reis door Bosnië, waar hij de manoeuvres van het Oostenrijksche leger zon bijwonen. Die reis voerde óók naar Serajewo. Daar werden de aartshertog en zijn vrouw neergeschoten, alsof het honden waren. De Groot-Servische samenzweerders hadden hun doel bereikt. De man, dien zij haatten, niet om zijn persoon, maar om zijn politiek, was uit den weg geruimd door het moordend lood.
De schrikwekkende tijding vloog langs de telegraafdraden van Europa. Maar niemand van de niet-ingewijden, vermoedde wat er de gevolgen van konden zijn.

In Weenen trof de slag allereerst en allermeest. En Oostenrijk riep Servië tot verantwoording. Graaf Berchtold, de minister van buitenlandsche zaken, stelde een scherpe nota op. En het was duidelijk, dat Weenen wilde afrekenen met Servië ! Nu moest voor goed een eind gemaakt worden aan de Servische plannen om te komen tot de stichting van Groot-Servië ; nu moest de Servische macht gebroken en de Servische invloed ingebonden worden !
Geëischt werd, dat naar de schuldigen een gerechtelijk onderzoek zou worden ingesteld, waaraan gemachtigden van de Oostenrijksche regeering zouden deelnemen en aan de tegen Oostenrijk gerichte propaganda moest een eind worden gemaakt.
Wanneer niet binnen tweemaal 24 uur alle gestelde eischen zouden zijn ingewilligd, zou Oostenrijk de diplomatieke betrekkingen met Servië afbreken en de oorlog met dit land zou een feit zijn.
Dit ultimatum was zóó scherp gesteld, dat een volledige inwilliging er van eigenlijk niet verwacht werd. Dit kwam ook niet — al gaf de Servische regeering wel een en ander toe. Oostenrijk toonde zich niet tevreê met wat Servië inwilligde, en verklaarde Dinsdag 23 Juli den oorlog ! Reeds den volgenden dag bombardeerden de Oostenrijkers Belgrado, de hoofdstad van Servië. Vliegensvlug ging alles in z'n werk !
Oostenrijk wist, dat het op de hulp van Duitschland zou mogen rekenen, indien Rusland ten gunste van Servië zou ingrijpen. En Rusland was met Frankrijk verbonden
Zoo dreigde — tengevolge van de bestaande bondgenootschappen — de ééne Staat den andere in den oorlog mee te zullen sleepen. Rusland begon aanstonds te mobiliseeren en bracht zijn leger op voet van oorlog. Duitschland wachtte niet, tot deze mobilisatie geheel gereed zou zijn, want het Russische leger overtrof het Duitsche verre in manschappen-aantal. Bovendien moest Duitschland heel ernstig rekening houden met een mogelijke aanval door Frankrijk, zoodat het dan op twee fronten tegelijk te strijden zou krijgen. Daarom maakte Duitschland haast, om met zijn goed uitgerust en geoefend leger, dat veel vlugger gemobiliseerd kon worden dan dat van zijn Ooster-buurman, op 't spoedigst gereed te zijn. Aan Rusland werd vanwege de mobilisatie een ultimatum gezonden, waarin het stopzetten van de mobilisatie geëischt werd ; en van Frankrijk eischte de Duitsche regeering de verklaring, dat deze Staat, in geval van oorlog, onzijdig zou blijven.
Rusland ging met zijn mobilisatie verder en de Fransche regeering antwoordde, dat zij doen zou, wat 't belang van Frankrijk eischte. Toen verklaarde Duitschland op Zaterdag 1 Aug. den oorlog aan Rusland, en op Maandag 3 Augustus volgde de oorlogsverklaring aan Frankrijk.
Zoo was de wereldbrand uitgebroken. De wereldoorlog was begonnen.
Zondag 2 Aug. (onze vacantie-Zondag) zaten we in de kerk. En de dominé had tot tekst gekozen : „Velen zeggen : wie zal ons het goede doen zien ? Verhef Gij over ons het licht Uws aanschijns, o HEERE". (Ps. 4:7).
(Wordt voortgezet.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen