Het politiek probleem

De politieke situatie is met name aan de Protestantsche zijde ingewikkeld. Zij wordt in hoofdzaak bepaald door het feit, dat het Protestantisme voor een groot deel ontrouw aan de kerkelijke belijdenis in den weg van het Libertinisme is gegaan, dat zich reeds sedert de dagen van de Reformatie meer of minder scherp onderscheidde van de Gereformeerde religie. En het is juist de Libertijnsche geest, die ontvankelijk bleek voor de invloeden van de revolutionaire denkwijze, die zich in de 19e eeuw ook op het sociale en staatkundige leven deed gelden, haar idealen propageerde en zocht te ver wezenlijken. Over de geheele linie vertoonde het Protestantisme, zoowel in den Gereformeerden als in den Libertijnschen vleugel, een beeld van pluriforme ontwikkeling, welke in beide richtingen aan een krachtige doorwerking van beginselen in den weg moest staan.

Wij wagen ons thans niet aan een analyse van de onderscheidene factoren, die in het geding kwamen, om er slechts op te wijzen, dat de overheerschende macht van het liberalisme in den aanvang van de 19e eeuw de voornaamste aanleiding is geweest tot de ontwaking van het belijdend Protestantisme en dat er mede van het Reveil een opwekking is uitgegaan om den arbeid der herkerstening van het sociale en politieke leven aan te grijpen.

In dat licht zien wij de ontwikkeling van een Christelijke Staatkunde, die tegenover den revolutionairen geest het Evangelie stelde en den strijd opnam voor de erkenning van de Christelijke grondslagen, waarin ons nationale leven naar zijn oorsprong geworteld was. Vandaar de Christelijk-historische of de Anti-revolutionaire richting.

In het licht der geschiedenis, ook van de ontwikkeling der Christelijke Staatkunde, kan er dan ook allerminst aanleiding zijn om de waarheid van de anti-these te ontkennen. Veeleer is zij openbaring van een onverzoenlijke tegenstelling in de diepte van het geestelijk proces, welke de kiemen van een voortdurend conflict in zich draagt.

De diepte-peiling van dit conflict kan dan ook slechts tot de slotsom voeren, dat geen synthese bij machte is het conflict te overwinnen of den strijd te bezweren. Het geloof in den God def religie, die zich in de Heilige Schrift openbaart en het geloof in den mensch en zijn menschelijke idealen, staan hier tegenover elkander. De eere Gods en de erkenning van Zijn souvereiniteit ook op het openbare terrein des levens, of de ontkenning daarvan ter wille van de idealen van den mensch. Een sociaal en staatkundig leven op de grondslagen eener Christelijke levensorde en in gehoorzaamheid aan de door God gegeven normen van des menschen levenswet, of een sociale en staatkundige structuur volgens eenig in den mensch gefundeerd stelsel.

De Christelijke Staatkunde in gehoorzame opvolging van de grondslagen, die voor het geloof als goddelijke waarheden vaststaan, streeft naar de kerstening van het volksleven en van zijn openbare instellingen. In dat licht zien wij de Christelijke Staatkunde en in de ontkerstende situatie, waarin wij ons bevinden, is de antithese, krachtens haar waarheid een eenig bolwerk tegen den revolutionairen geest. En dat niet alleen in het verleden, maar ook nu, in onzen tijd.

Ware het belijdend Protestantisme zich dieper bewust gebleven van de situatie en de kracht der anti-these, het zou zich krachtiger aaneengesloten hebben en zich om allerlei geschil in vraagstukken van in dat licht ondergeschikt belang niet aan versplintering in verschillende groepen hebben prijsgegeven.

Het behoeft niet gezegd, dat wij het betreuren, dat de verschillende Christelijke partijen elkander niet gevonden hebben en na de bevrijding zoo mogelijk tot een fusie, of althans tot zeer nauwe saamwerking zijn gekomen. De anti-these behoorde daartoe te dringen.

In dat opzicht heeft de libertijnsche vleugel van het Protestantisme een beschamend voorbeeld gegeven. De S.D.A.P, de Vrijzinnig-democraten en de Christen-democraten hebben zich vereenigd in de Partij van den Arbeid. En ofschoon uit niets blijkt, dat zij hun revolutionair standpunt hebben verlaten, en een Christelijk belijdende partij zijn geworden, zagen wij zelfs vooraanstaande mannen uit de Christelijk-Historische Unie en Hervormde predikanten tot hen overkomen. Dit getuigt op zich zelf niet tegen de waarheid van de anti-these. Men schaart zich alleen aan den anderen kant.

Het ligt niet op onzen weg om na te gaan, in hoeverre naast politiek of sociaal idealisme ook „oud zeer" en bezwaren tegen voor-oorlogsche partijpolitiek op de houding van deze Hervormden van invloed zijn. Verschillende factoren kunnen hier mede in het geding zijn. En het zou ook kunnen zijn, dat het Schriftwoord op hen van toepassing is : zij zijn van ons uitgegaan, maar zij waren van ons niet. Wij willen de zaken echter van den principiëelen kant zien.

Ook degenen, die krachtens hun Christelijke overtuiging een Christelijke Staatkunde voorstaan, zullen wellicht te worstelen hebben met „oud zeer" en met bezwaren uit het verleden. En wij zijn van oordeel, dat het allerminst bevorderlijk is voor de zaak, welke zij hebben te dienen, als zij daarop blijven zitten en de groote geestelijke belangen, die op het spel staan, uit het oog verliezen.

Wij zijn er dan ook in het geheel niet op uit om voor eenig partijbelang te pleiten. Als wij pleiten, pleiten wij voor een samengaan van alle positief belijdende Christenen. Tegenover den revolutionairen geest het Evangelie. Dat moet ons drijven. In dien zin is een Christen krachtens zijn belijdenis anti-revolutionair, d.i. tegen de revolutie. Zoo staat hij in de worsteling der tegenstellingen, in eigen boezem, in eigen huis en arbeid en ook op het openbare terrein des levens.

Vandaar uit valt het licht op de persoonlijke verantwoordelijkheid. En daarin, ligt de weg, die tot een oplossing kan voeren. Want het eerste en hoogste belang is, dat er een krachtig getuigenis opga uit het midden van ons volk, om af te manen van den revolutionairen weg, en de handhaving van recht en gerechtigheid te zoeken in de betrachting der gehoorzaamheid aan Gods gebod. Daaraan mede te werken ligt op den weg van het reformatorisch Christendom. Dat kan men door zijn steun te geven aan degenen, die den strijd tegen den revolutionairen geest aanbinden, zijn steun en zijn stem. Want onze stem wordt zoo straks gevraagd. En het is niet hetzelfde, aan welken kant van de anti-these onze stem valt. Voor het Evangelie of voor de revolutie. Dat omtrent de persoonlijke verantwoordelijkheid.

Een geheel andere is de verantwoordelijkheid dergenen, die zich geroepen gevoelen om aan het politieke leven in Staten en Raden deel te nemen en hun krachten in te zetten voor het herstel eener Christelijke levensorde en de kerstening van ons sociale en staatkundige leven.

Zij staan voor een taak, die wij niet kunnen overzien, en die geloof, trouw en bekwaamheid zal eischen.

Doch ook die taak zal verlicht worden als gebleken is, dat er een krachtig beroep is uitgegaan op de volksconsciëntie om het terug te roepen naar een Christelijke levensorde en een dam op te werpen tegen den geest dezer eeuw.

Hoe zeer zou dit bevorderd worden door een nauwe samenwerking van de antirevolutionairen en Christelijk-historischen en anderen, die het Evangelie tegenover de revolutie stellen. En hoe gemakkelijk zou dat gaan, als allen alleen de eere Gods en de geestelijke en zedelijke belan­gen van ons volk voor oogen houden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen