Het Recht der Hervormde Gezindheid in het Kerkgenootschap

Groen begint te zeggen, om alle misverstand weg te nemen : Ik vraag niet, zijt gij tot ondertekening der formulieren bereid ? acht gij ze volledig ? welke bezwaren hebt gij, zouden die kunnen worden weggenomen of verzacht ? dit alles is een onderwerp van latere zorg. Maar ik vraag : neemt gij de hoofdwaarheden aan, waarvan de Vaderen in die schriften getuigenis afgelegd hebben ? verenigt gij u, in de geest der algemene Christelijke Kerk, met de hoofdinhoud der Heilige Schrift?

Die wraarheden moeten wij gezamenlijk beladen ; die waarheden moeten wij voorstaan, niet naar verkiezing, maar naar gelang der omstandigheden, waarin de Heere ons gesteld, met ijverig gebruik der gelegenheden en middelen die Hij ons toebedeeld heeft. Indien deze leer in Nederland en in de Hervormde Kerk niet bekend of erkend is, dan voorzeker moeten we ons vergenoegen met een verkondiging, gelijk die onder heidenen en ongelovigen te pas komt : maar dit mogen wij niet, wanneer het mij gelukt te bewijzen dat, vermits onze belijdenis de belijdenis is en blijft der Ned. Herv. Kerk, wij in het beroep op de formulieren, waarbij die overeenkomst geconstateerd is, een middel van onberekenbare kracht bezitten om aan de uitbreiding van Gods Rijk in Nederland, met vrucht en zegen, werkzaam te zijn.

Het enige kenmerk ener Kerk is de waarheid die zij belijdt en die, bij tegenspraak of betwijfeling, in woord of schrift, als haar grondslag en leus, geformuleerd wordt.

De onderstelling dat leraar en lid ener kerk tot belijdenis en handhaving dezer kenmerkende leer, uit overtuiging des harten, gezind is, volgt natuurlijk en noodwendig uit het wezen en bestaan der Gezindheid. Daarentegen zal er gewetensdwang ontstaan, wanneer de gemeente verplicht wordt als lidmaten op te nemen ook hen waarmede zij niet in geloofsgemeenschap is ; wanneer men leraars, aan haar leer vijandig, haar opdringt; wanneer men haar, om onderricht en troost, naar de bestrijders van hetgeen zij voor waarachtig en troostrijk houdt, verwijst.

Het is nu plicht gestadig te ijveren om aan de miskende waarheid, met verdrijving der dwaalbegrippen, invloed en recht te verschaffen ; als aan het levensbeginsel der gemeente en als aan het enige fundament van de kerk. Doch op welke wijs moet nu dit ijveren plaats hebben ? welk wapen in de strijd voor het herstel van de kerk worden gebruikt ? Hierover is verschil van mening, dat Groen wil wegnemen.

Men heeft beweerd dat niet alleen de heiligheid van het Protestantse beginsel, maar ook de bewustheid die wij hebben dat de leer der Hervormde Kerk waarheid naar Gods Woord is, ons op het stuk der formulieren zo vrijgevig mogelijk behoort te doen staan.

Groen antwoordt hierop : Ik acht de betuiging van mijn onvoorwaardelijke eerbied voor de Heilige Schrift overtollig ; en ik vrees niet met die betuiging in tegenspraak te zijn, wanneer ik met nadruk beweer : wij verlangen handhaving van hetgeen, naar ons geloof, de zaligmakende waarheid, de leer des Bijbels, de inhoud van Gods Woord is; maar, wanneer het om herstel der Kerk te doen is ; behoren wij die handhaving te eisen, niet omdat het met de leer des Evangelies en met de uitspraken van de Heilige Schrift, maar omdat het met de leer der kerk en met de uitspraak der symbolische schriften overeenkomt; wij vragen eerbiediging van onze mening, niet omdat zij, — hetgeen anderen te goeder trouw kunnen betwisten —: de waarheid, maar omdat zij — hetgeen te goeder trouw niet kan worden betwist — de mening, de belijdenis ook van de kerk is ; omdat hetgeen wij als waarheid beschouwen, ook in de kerk, blijkens haar geschiedenis en formulieren, als waarheid beschouwd wordt.

Ik weet, om dit standpunt te rechtvaardigen, geen eenvoudiger middel dan het ontvouwen der gevolgtrekkingen die, bij een tegenovergesteld gevoelen, onvermijdelijk zijn.

Gij wilt, ook wanneer het de rechten van de kerk geldt, geen toetssteen dan de Heilige Schrift. — Weet gij wat het onmiddellijk gevolg is ? dat er geen erkende belijdenis van allen, geen geloofsgemeenschap, geen gemeente, geen kerk, dat er een vereniging van mensen ter verering van een onbekende God, dat er een bajert der gevoelens, een spraakverwarring, een Babel der meningen is. Gij doet éne concessie, maar die tevens de wettiging van de onwettige toestand van de kerk, de veroordeling van uw eigen houding in de kerk wordt.

Gij beroept u op de bijbel alleen. Het is wel; maar dan zijn, van dat ogenblik af alle meningen omtrent de betekenis der bijbelwoorden gelijk. Zo niet, dan ware uw beroep op de bijbel, onder een schijn van vrijgevigheid, niet anders dan opdringen van hetgeen gij als waarheid beschouwt, en wij zouden van het juk der formulieren worden bevrijd, om onder het juk van uwe eigen begrippen te staan.

Gij beroept u op de bijbel alleen. Het is wel; maar dan is, ook naar uw gevoelen, de overeenkomst ten aanzien van deze kenbron der waarheid (met verschil en strijd ten aanzien van haar inhoud) de enige band der gemeente en als ware 't, het nieuwe formulier van de kerk. De enige waarheid voor uwe kerk is dat de onbekende waarheid in de bijbel moet worden gezocht. Nemen wij een voorbeeld. De Godheid des Heeren en de verzoening door Zijn bloed, ziedaar, ook volgens uwe overtuiging, waarheden stellig in de bijbel als onmisbaar ter zaligheid geleerd, met wier verlochening een Christelijke kerk teniet gaat. Maar lieve Vriend ! al verheugen wij ons even dierbaar geloof gekregen te hebben, wij mogen immers niet vergeten dat het, in de schatting van anderen, niet meer is dan een subjectief en individueel gevoelen : op welke grond zouden wij het opdringen aan de kerk ? Omdat wij ten volle verzekerd zijn? de tegenstander is het ook. Omdat wij onze opvatting met een aantal bijbelplaatsen hebben gestaafd ? de lijst der teksten door de tegenpartij aangehaald is even lang. Omdat wij de hartelijke en innige overtuiging hebben, dat alleen ons geloof de zielen behoudt ? een ander is , even innig overtuigd dat onze innige overtuiging het gevolg van misverstand, vooroordeel, dwaling, meelijdenswaardige kleingeestigheid en zeer schadelijke dweperij is. Naarmate het punt meer gewicht heeft, is het onverantwoordelijker dat wij onze mening in de kerk als de alleen ware zouden willen doen gelden ; dat wij het beroep op de Bijbel met het beroep op onze eigene bijbeluitlegging verwarren, en, met weinigen of velen, ons inderdaad tot een soort van levend, en naar het oordeel der wederpartij, met elke dag veranderbaar formulier zouden opwerpen van het geloof der kerk.

Maar de zaak komt geheel anders te gaan als de christenen de handhaving vragen van hun geloof, op grond niet van waarheid, niet van schriftmatigheid, maar van onbetwistbare identiteit met de geloofsbelijdenis van de Ned. Herv. Kerk.

Mij dunkt dat door vasthouding der christenen aan hun geloof als aan het historische geloof van de kerk, het wezen van de Herv. Kerk, het recht van haar belijdenis in het kerkgenootschap, en de plicht en werkkring van ieder gelovig lidmaat, uit de duisternis weder aan het licht komt.

Aldus betoogt Groen het recht der Hervormde Gezindheid in de Hervormde Kerk zijner dagen, waar in de belijdenis niet werd gehandhaafd. Wie zijn betoog goed heeft gevolgd en de strekking er van doorziet zal hem ook in deze moeilijk van niet gereformeerd zijn kunnen beschuldigen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen