Het Heidendom

Een zendeling van de Swiss East Asia Missionary Society, die in Japan werkzaam is, vertelt van zijn indrukken in het na-oorlogse Japan, in het bijzonder wat betreft de kansen van het Christendom tegenover de heidense godsdiensten.

Toen 't Japanse militarisme ineenstortte, scheen het vele Christenen toe, dat de sterkste macht, die de oude nationale godsdiensten van Japan had gesteund, verdwenen was. De angst, waardoor de oorlogsjaren gekenmerkt waren, maakte plaats voor optimisme. De terugkerende zendelingen meenden in het begin, dat de houding van de Japanners een radicalie wijziging had ondergaan. Maar thans, vier jaar na de overgave, is het duidelijk, dat noch het Boeddhisme, noch het Shintoïsme als afgedaan kan worden beschouwd. De grote massa telt nog altijd meer Boeddhisten en Shintoïstcn, dan Christenen. Het Christendom heeft de godsdienstige structuur van Japan nog niet werkelijk kunnen beïnvloeden.

Van de 80 millioen Japanners, waaruit de bevolking bestaat, is minstens de helft overtuigd Boeddhist. Het boek „Rehgions in Japan", dat verleden jaar in Tokio verschenen is, zegt het volgende : ,,Het Boeddhisme is nog altijd de godsdienst in Japan. Al hebben de Boeddhistische organisaties haar instemming betuigd met de clausule in de nieuwe grondwet, waarin de oorlog verworpen wordt als middel om geschillen tot oplossing te brengen, al hebben zij haar medewerking verleend aan vredesconferenties en verzekeringen gegeven, dat de Boeddhistische leer de zekerste grondslag is voor het tot stand komen van een democratisch Japan, toch zijn er weinig tekenen, die er op wijzen dat de Boeddhistische leiders bereid zijn om actief deel te nemen aan de opbouw van het nieuwe Japan".

Dit is de opinie van de officiële adviseurs in godsdienstzaken, de lid zijn van de staf van het hoofdkwartier van Generaal Mac Arthur.

Misschien moet men in een Boeddhistisch centrum als Kyoto wonen om te weten, wat dit in de practijk betekent. In verband hiermee willen we vijf dingen noemen :

1. Het gehele openbare- en gezinsleven in Japan is doortrokken van de Boeddhistische gebruiken en gedachtenwereld. Bijna ieder gezin heeft zijn eigen graf op het kerkhof van een tem.pel, welke onderhouden wordt door een jaarlijkse bijdrage van ieder gezin. De twee hoogtepunten zijn Nieuwjaar en O-bon (Juli-Augustus). Op dit laatste feest worden de geesten van de doden geëerd, door het dansen van volksdansen.

2. De Boeddhistische gebruiken zijn sterker dan enige andere godsdienstige invloed. Als de moeder van een man sterft, neemt het hoofd van de familie diepe rouw aan. Hij waagt het niet uit te gaan, zelfs niet naar een godsdienstige samenkomst, omdat dit opgevat zou kulinen worden als een houding, die een zoon onwaardig is. Hij zit maar somber in zijn huis en neemt af en toe een slok van de rijstwijn, die hij voor die gelegenheid van zijn buren krijgt. Christelijke begrafenissen komen nog weinig voor. Vaak worden zij gehouden als een tweede begrafenis, nadat het lichaam op de traditionele wijze gecremeerd is.

3. ledere Boeddhistische familie heeft een heilige plaats, waar de gedenkplaten van de overledene bewaard worden. Minstens eenmaal per dag wordt hier een kaars ontstoken en gebeden gezegd en zelfs offers gebracht voor de zielerust van de gestorvene. Dit is natuurlijk niet een zuiver Boeddhis tische gewoonte, maar hierin zijn invloeden van een primitieve voorouder-verering merkbaar. De Boeddhisten maken een handig gebruik van deze sterke verbondenheid met de doden om de ziel van het volk in hun greep te houden.

4. Het Boeddhisme treedt nog altijd naar voren met indrukwekkende demonstraties. De Boeddhistische „vredesconferenties" mogen dan niet veel succes hebben, zij worden door een groot aantal mensen bijgewoond.

5. De kracht van het Boeddhisme is niet alleen gegrond op vage tradities. Al kan de massa geen fijne philosophische onderscheidingen maken, toch stemt zij vaak in met het een of ander dogma, dat door de Boeddhistische geleerden gelanceerd wordt. Deze geleerden kunnen heel goed discussiëren met de Japanse chiistelijke evangelisten, die zelden een diep inzicht hebben in de Boeddhistische denkbeelden. Theologisch gesproken, kan 't Japanse Boeddhisme tot op zekere hoogte meegaan met ieder type leer, of deze nu pantheïstisch, theïstisch, philosophisch of magisch is, of een leer der verzoening. Het Boeddhisme vormt een sterk front tegen de christelijke zending. Het is niet bereid terrein te verhezen en zoals het zich laat aanzien, zal dit voorlopig ook niet gebeuren.

Het Staats-Shintoïsme werden op 15 December 1945 de speciale privileges ontnomen. Nu staat het gelijk met het sectarisch Shintoïsme, dat altijd heel sterk is geweest. De meeste dodentempels, die aan de Staat toebehoren, hebben een groot deel van hun inkomsten verloren; Volgens de nieuwe wetten is het verboden de mensen te dwingen een bijdrage te vragen voor de tempels. Maar de priesters slagen er wonderwel in om van de families een vaste bijdrage los te krijgen. De priesters organiseren ook lange optochten van gelovigen, feestelijk uitgedost — meestal zijn het moeders met haar kinderen ; de kleurige stoet trekt door de parochie en laat duidelijk zien, welk een verbazende invloed het Shintoïsme nog heeft.

Het Shintoïsme is een zeer primitieve voorm van natuur-aanbidding. Men kan haast niet begrijpen hoe mensen, die toch overigens in een modern land wonen, dit geloof kunnen aanhangen. Toch worden er in 100.000 tempels in Japan meer dan acht millioen goden en godinnen vereerd. Verge­ leken met prachtige Boeddhistische tempels, zijn de heilige plaatsen van de aanhangers van het Shintoïsme klein en onaanzienlijk.

Op de grote feestdagen lijkt de omgeving van zo'n heilige plaats wel een kermis. Langs de weg staan kraampjes, waar verversingen en amuletten verkocht worden. De plechtigheid bestaat gewoonlijk in het maken van buigingen, handgeklap en het luiden van de klok, die de goden moet wakker maken.

Theologisch staat het Shintoïsme op veel lagere trap dan het Boeddhisme. Hoewel het zijn politieke betekenis sedert 1945 verloren heeft, lijdt het geen twijfel, dat het zich uitbreidt. Steeds meer mensen wonen de godsdienstige feesten bij.

De meeste huwelijken worden door de Shinto-priesters voltrokken. De christelijke Kerken eisen voor het voltrekken van een huwelijk, dat een van de echtgenoten Christen is, en staan er verder op, dat de bruid van te voren in de famihe van de bruidegom wordt ingeschreven; opdat de verbintenis wettig wordt. De Japanners stellen de inschrijving vaak een week uit, vaak ook totdat zwangerschap is geconstateerd of er een zoon geboren is. Op deze manier is een scheiding slechts een zaak, die door de familie ondeirling geregeld kan worden.

De algemene indruk, dat het Christendom in Japan thans meer aanhangers telt dan vóór de oorlog, is onjuist. Volgens'betrouwbare gegevens zijn er ongeveer 215.000 Protestanten, 110.000 R. Katholieken en 13.000 Grieks-Orthodoxen.

De Protestantse Kerken zijn georganiseerd in de Verenigde Kerk van Christus en de Episcopale Kerk met nog enkele kleinere kerkgenootschappen. De Protestanten hebben grote scholen, van bewaarschool tot universiteit. Toch is dit aantal op een bevolking van 80 millioen van geen betekenis.

De Rooms Katholieken hebben zo juist 't feit herdacht, dat 400 jaar geleden Franciscus Xavier, de eerste Jezuïetenzendeling, naar Japan kwam. Ondanks indrukwekkende feesten, is het duidelijk, dat lang niet alle 110.000 leden met de Kerk meeleven. De Grieks-Katholieken zijn niet in staat hun kerkelijk leven weer op te bouwen en moeten voorlopig van geen betekenis meer worden geacht. Van sommige zijden meent men, dat de leden van deze Kerk wel binnenkort zullen worden overgenomen door de R. Katholieke Kerk.

Wat kunnen de Christenen in een dergelijke situatie doen ? De Kerken maken gebruik van moderne middelen als radio en film voor het verspreiden van haar boodschap. Er zijn aparte organisaties voor de arbeid op het platteland en diei in de steden, b.v. onder de studenten.

Het zou van het grootste belang zijn, indien er meer zendelingen waren, die hun gehele leven in Japan bleven. Bovendien moet er meer gebruik gemaakt worden van de Protetantse Japanse geestelijkheid en is het nodig, dat er meer krachten uit het land zelf opgeleid worden.

Tenslotte mag niet worden vergeten, dat alleen het Christendomude goddelijke belofte bezit.

(Uit:  The Christian Century")

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen