Nabetrachting

Als wij dit lezen heeft het leven wederom zijn rusteloze gang hernomen. De feestdagen liggen achter. 't Is Kerstfeest geweest, Oudejaarsavond, Nieuwjaarsmorgen, en het is ook weer Zondag geweest. Even was 't toch net, of de tijd een wijle stil stond.

Ja, waarom eigenlijk ? Hoe was het mogelijk, dat de snelle vaart onzer dagen even kon geremd en schier tot stilstand kon worden gebracht ?

Hoe dat kon ? Omdat wij het allen zo gaarne willen, omdat alle mensen er behoefte aan hebben, dat de tredmolen een ogenblik stilstaat, zodat zij even tot zich zelf kan komen.

Niemand leeft zich zelf en niemand sterft zich zelf. Dat is een diepzinnig Schriftwoord en waar, zodat ieder mens er iets van gevoelt. Hij wordt voortgezweept als door een snelle wind. Zijn dagen vliegen als jachtschepen daarheen. En naarmate het werk van die mens, eenzijdiger, kunstlozer, gemakkelijker en waardelozer, eentoniger en oppervlakkiger wordt, zodat het hem grotendeels niet meer interesseert, naar die mate hijgt de mens naar wat anders, dat hem bezighoudt en vermaak schenkt.

Dat is uit de aard der zaak nog niet hetzelfde als tot zichzelf komen. Integendeel, het heeft er veel meer van, dat men zich zelf tracht te ontlopen. Wij gaan nu eenmaal zo zeer op in de wereld, waarin wij leven, en zijn zozeer gewoon ons te voegen naar wat men zegt, en wat men doet, dat wij veel meer men lezen dan ons zelf.

Als men Kerstfeest viert en Oudejaarsavond, gaat het zelfs heel moeilijk om het niet te doen. Daarom zei ik, dat de snelle vaart onzer dagen kon geremd worden, omdat alle mensen het willen.

Daarmede is echter nog niet gezegd, waarom men het Kerstfeest zo gaarne aangrijpt om feest te vieren. De gehele wereld doet immers mede, kerstbomen op de pleinen onzer steden, kerstbomen in de cafe's, kerstbomen, waar mensen samenkomen, soms ook in de kerk.

Dat moet aan een zeer algemene menselijke behoefte beantwoorden, in ieder geval een aanleiding hebben in algemeen menselijke gevoelens en ervaringen.

Men behoeft waarlijk niet lang te zoeken. De befaamde donkere dagen voor Kerstmis brengen ons wellicht dicht bij de zaak. Grijpt men de feesteilijkheden in de maand December niet gretig aan, omdat deze dagen zo donker, zo somber en de nachten zo lang zijn ? Om het even, of het St. Nikolaas of Kerstmis betreft, men versiert de huizen en de straten, geeft elkander geschenken en maakt vrolijkheid en licht.

Licht vooral! Men ontsteekt een veelheid van kaarsen of naar de eis des tijds tal van electrische lampjes en mogelijk leeft op een achtergebleven plek nog een oeroude gewoonte voort van voorjaarsvuren te branden, een herinnering aan de blijde verwachting van een lang vergeten geslacht, als de zon door het dieptepunt heenging en opsteeg naar de nieuwe lente.

De mens, die zo sterk aan zijn omgeving hangt, leeft zijn omgeving en leeft met de wisselende gang der sterren mede. Als de winter een lijkwade schijnt te spreiden over de velden, spiegelt zich de somberheid in zijn ziel en hij reikhalst naar het licht, naar de zon, naar gloed en warmte, naar de boodschappers van nieuw leven, om zijn arme ziel te verkwikken.

God, de Heere, heeft vele lampen ontstoken in de wereld, die van Zijn majesteit vertellen, doch sedert het licht in onze ziel is gedood, is ook haar spraak verduisterd in onze harten. Niemand leeft zichzelven en niemand sterft zichzelf, want de mens, die naar Gods beeld geschapen werd, kon de reinheid en zuiverheid van dat beeld slechts bewaren in de voortdurende gemeenschap met God en in de aanschouwing van Zijn werken. Of heeft de Christus niet gezegd, dat de kaars des lichaams is het oog ?

Maar daarom ook kunnen wij die Godsgemeenschap niet missen, zonder dat ook de heerlijkheid der schepping gaat verduisteren. Als de lamp van binnen wordt gedoofd, verliezen ook de lampen, die God in het heelal ontstoken heeft, haar hemelse glans, zodat wij rondtasten in een duistere wereld. Onze, ziel gaat uitkomst en redding zoeken bij alles, wat voor een glimp of schaduw van eeuwiglieidslicht wordt gehouden.

Als Gods hemel geen zon doet opgaan in zijn hart, is de mens geneigd de sterrenhemel aan te grijpen, als een heiligdom, dat de verborgenheden van ons leven bergt en de ingewijde daarvan wel eens iets, wil mededelen. Vandaar de sterrenwichelaars en planeetlezers, en er zijn nog altoos dwazen, die er geloof aan hechten.

Dit bijgeloof vond mede oorzaak in het feit, dat ons leven zo afhankelijk is van de ordeningen des hemels, inzonderheid van de zon, zodat zonaanbidding onder de heidense volken geen zeldzaamheid is. Ja, ondanks bijna twee duizend jaren van kerstening, dragen, de dagen der week nog hun heidense namen, die, herinnerend aan de zon, de maan en de planeten, tot in onze dagen een monument aan de afgoderij van de sterrendienst bewaren.

Ook de altijd groene denneboom met haar lichtjes en versiering wijst terug, naar heidense gebruiken. Heilige bomen en boomverering zijn zeer oud.

De met licht versierde kerstboom gaat wellicht terug op Germaans gebruik, bij het z.g. Joelfeest, en diende ter ere van het groeiende licht, waarop wij boven reeds hebben gewezen. Dit heidens gebruik kreeg een Christelijk vernisje, maar blijft toch verre verwijderd van het geloof in de Christus der Schriften, dat zich van alle heidendom onderscheidt door zijn rein geestelijk karakter en dat geen kerstboom nodig heeft, maar zich houdt bij Zijn Woord en de door Christus gegeven tekenen en zegelen in de Sacramenten van Doop en Avondmaal.

De algemene vreugde om de lichtende kerstboom vindt dus verklaring in een ingeworteld heidens gebruik om de zonnewende te vieren, in de blijdschap van het groeiende licht en in de behoefte aan een opwekking in de donkere dagen van December.

Het Lutherse Christendom heeft nochtans het gebruik van de kerstboom sterk bevorderd en het is mogelijk ook Luterse invloed, die nevens theologische beschouwingen, ook de kerstboom meer ingang deed vinden in ons land.

Hoezeer men de kerstboom ook met Christelijke vroomheid wil omhullen, hoezeer men een kerstboompje onschuldig acht, als men daarbij kleine kindertjes Kerstliederen hoort zingen, als waren zij kleine engeltjes, en hoe verleidelijk het moge zijn, omdat men het doet, de kerstboom stamt niet uit het Evangelie, en de blijdschap om de kerstboom heeft in haar algemeenheid onmiskenbaar het karakter van een ijdele caricatuur van "de blijdschap, die al den volke wezen zal".

Niet zonder oorzaak dus werd de kerstboom onder de gereformeerde belijders afgewezen en was in ieder geval niet in trek. Dit zeer terecht. Want men kan die wel omhullen met een Christelijke symboliek, op gevaar af, dat de kerstboom een Christus-boom wordt, maar dat kan toch de heidense oorsprong niet wegnemen.

Het Christelijk geloof heeft bovendien niet de minste behoefte aan zulk een teken van de Christus, die is de Opstanding en het Leven. Ook niet als een teken Zijner geestelijke gaven, aangezien de ware Christen leeft bij het Woord, dat hem door de Geest van Christus is geworden tot een levend Woord en een kracht Gods tot zaligheid. Hij verheugt zich in de uitnemende kennis van die Christus en houdt zich aan de tekenen en zegelen, die de Christus zelf heeft ingesteld, zoals boven reeds werd opgemerkt, opdat zijn geloof door het gebruik daarvan worde gesterkt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen