De Sabbat

G. C. Sevevijn

Inleiding.

De practijk der Christelijke kerk om de eerste dag der week als sabbat te vieren, heeft bloot gestaan aan critiek. Reeds in de dagen der apostelen waren er die de zevende dag der week bleven onderhouden, al vierden zij ook de Zondag mede, zodat zij een dubbele rustdag hadden. En in later tijden waren er steeds binnen het christendom te vinden, die met verwerping van de Zondag de Zaterdag vierden als Sabbat, gelijk heden ten dage de Sabbatisten. (Dit is de naam van christenen van de zevende dag, zoals sommige Baptisten en Adventisten doen). Maar ook zij, die zich aan de eerste dag der week houden, staan soms voor de vraag, waarom de christenen op de eerste dag der week rusten, terwijl toch het vierde gebod spreekt van de zevende dag. Bij hen is geen beschuldiging of critiek en zelfs geen twijfel, doch alleen verlangen om te weten, waarop de practijk der kerk steunt om alzo het recht der kerk in te zien. (Men zou dit kunnen weten uit de Catechismusprediking, waarin jaarlijks deze quaestie ter sprake wordt gebracht bij de behandeling van de 38ste Zondag. Deze prediking wordt helaas veelal verzuimd, ook door de jeugd).

Bij de bespreking van dit onderwerp zal ik achtereenvolgens handelen over oorsprong, aard, tijd en viering van de sabbat.

1. De oorsprong van de sabbat.

Het vierde gebod van de Wet des Heeren stelt de eis, de sabbatdag te gedenken. Reeds dit woord „gedenken" doet zien, dat de sabbatdag tevoren bekend was. In waarheid is hij dan ook een instelling Gods, die terug gaat tot de schepping der wereld, gelijk blijkt uit Genesis 2 : 1—3, waar wij lezen: , , Alzo zijn volbracht de hemel en de aarde" en al hun heir. Als nu God op de zevende dag volbracht had Zijn werk, dat Hij gemaakt had, heeft Hij gerust op de zevende dag van al zijn werk, dat hij gemaakt had. En God heeft de zevende dag gezegend, en die geheiligd, omdat Hij op dezelve gerust heeft van al Zijn werk, hetwelk God geschapen had, om te volmaken".

God rustte op de zevende dag van zijn scheppingsarbeid en hierom zegen­de en heiligde Hij die. En dit voorbeeld Gods is de grond van het heiligen en rusten, dat het vierde gebod eiste van Israël, zoals uit dit gebod zelf blijkt in de woorden, waarmede het wordt aangedrongen: „want in zes dagen heeft de Heere de hemel en de aarde gemaakt, de zee en al wat daarin is, en Hij rustte ten zevenden dage; daarom zegende de Heere de sabbatdag en heiligde dezelve". (Ex. 20 : 11). Israël was aan de sabbatdag dan ook gebonden, vóórdat het de Wet des Heeren ontvangen had, zoals duidelijk blijkt uit Exodus 16 : 22— 30), waar ons verhaald wordt van het manna, "dat elke dag van de hemel regende, behalve op de zevende dag. Dit gemis werd echter vergoed, doordat op de zesde dag een dubbele Jioeveelheid van het manna viel.

Het verhaal luidt aldus : „En het geschiedde op de zesde dag, dat zij dubbel brood verzamelden, twee gomers voor een; en al de oversten der vergadering kwamen en verkondigden het aan Mozes. Hij dan zeide tot hen: Dit is het, dat de Heere gesproken heeft: Morgen is de rust, de heilige sabbat des Heeren. Wat gij bakken zoudt, bakt dat, en ziedt, wat gij zieden zoudt, en al wat overig blijft, legt het op tot de morgen. En zij leiden het op tot de morgen, gegelijk als Mozes geboden had, en het stonk niet, en er was geen worm in. Toen zeide Mozes : Eet dat heden, want het is heden de sabbat des Heeren. Gij zult het heden op het veld niet vinden. Zes dagen zult gij verzamelen, doch op de zevende dag is het sabbat, op dezelve zal het niet zijn. En het geschiedde aan de zevende dag, dat sommigen van het volk uitgingen om te verzamelen, doch zij vonden niet. Toen zeide de Heere tot Mozes : Hoe lang weigert gijlieden te houden Mijn geboden en Mijn wetten? Ziet, omdat de Heere ulieden de sabbat gegeven heeft; daarom geeft Hij u aan de zesde dag voor twee dagen brood ; een ieder blijve in zijn plaats, dat niemand uit zijn plaats ga op de zevende dag. Alzo rustte het volk op de zevende dag". Tijdens de dienstbaarheid in Egypte zal Israël de sabbatdag niet hebben kunnen vieren, maar na de uitleiding wordt, gelijk uit het zo even aangehaalde blijkt, de onderhouding hersteld. Het is waarschijnlijk, dat de patriarchen de rustdag heilig hielden. Van Abraham wordt althans vermeld, dat hij Gods stem gehoorzaam is geweest, en onderhouden heeft het bevel, de geboden, de inzettingen en de wetten Gods. (Gen. 26 : 5). Ook voor het aanroepen van des Heeren Naam, dat al spoedig gemeenschappelijk geschiedde f Gen. 4 : 26), het brengen van offers en voor andere godsdienstige handelingen, waarvan de Heilige Schrift ook voor de oudste tijden melding maakt (Gen. 4 : 3 V, 12 : 7 V, 13 : 4, 26 : 24 v en 39 : 20) zal een bepaalde dag in gebruik zijn geweest, zodat die handelingen het houden van de sabbat in die dagen veronderstellen.

Het is ook niet zonder betekenis, dat we van Noach lezen, dat hij telkens zeven dagen verbeidde eer hij de duif uitliet. Hieruit toch blijkt, dat hij de week van zeven dagen kende, en daarmede rekende. (Gen. 8 : 10 en 12, zie ook Gen. 29 : 27, 28). De sabbatdag, ingesteld in het paradijs, onderhouden door de heiligen vóór en na de zondvloed, in Egypte's diensthuis tijdelijk veronachtzaamd, werd na de uitleiding hersteld, en in het vierde gebod van de Wet des Heeden aan Israël opnieuw voorgeschreven als een dag, die het naar de wil Gods moest gedenken, en heiligen door rust. (Ex. 20 : 8—11 en Deut. 5 : 12—15).

In de herhaling der Wet geeft Mozes nog een bijzondere drangreden voor het onderhouden van de sabbat aan. Nadat hij gezegd heeft, dat de rust ook ten goede moet komen aan de dienstknecht en de dienstmaagd, gaat hij aldus voort:

, , Want gij zult gedenken, dat gij een 'dienstknecht in Egypteland geweest zijt en dat de Heere uw God u van daar heeft uitgeleid door een sterke hand en een uitgestrekte arm; daarom heeft u de Heere uw God geboden, dat gij de sabbat houden zult". (Deut. 5 : 15).

Doel van de sabbat is hier de rust van de Israëliet en van zijn dienstknecht en dienstmaagd, terwijl de drangreden om hem te onderhouden, ontleend wordt aan Israels verlossing uit het diensthuis.

De sabbatdag, gegrond in de schepping, aan Israël voorgeschreven in het vierde gebod, moet door dit volk worden onderhouden, ook omdat God het verlost heeft van de dienstbaarheid. Deze drangreden moet wel onderscheiden worden van de algemene reden, die tot gehoorzaamheid verplicht, n.l. dat God rustte op de zevende dag en die zegende en heiligde. Dit voorbeeld en deze instelling Gods toch zijn van kracht ook voor hen, die niet zoals Israël uit Egypte's diensthuis zijn uitgeleid. Ja, de hele mensheid is daardoor aan de rustdag gebonden, zodat dan ook bij alle volkeren de rustdag wordt onderhouden, al geschiedt dit niet om de ware reden, noch ook op de rechte wijze. (Zelfs bij de volken der wereld, die het verst van de geboden Gods zijn afgeweken, onderhoudt men, zij het om sociale redenen, de rustdag, maar 't wordt niet gedaan omdat God het verordineerd heeft en ook niet zoals God het verordineerd heeft. (Chr. Enc. voor het Nederl. Volk, Red. Grosheide etc. Art. Sabbat).

'De wetgeving van Sinaï openbaarde aan Israël de sabbat in zijn zuiverheid en bevestigde daarmede de oude instelling. De dichter zal later zingen van God : Hij maakt Jacob zijn woorden bekend, Israël Zijn inzettingen en Zijn rechten. Alzo heeft hij geen volk gedaan, en Zijn rechten kennen zij niet. Halleluja. (Ps. 147 : 19, 20). Toch moeten wij opmerken, dat door de verwijzing naar de verlossing van Israël uit Egypte en het voorschrijven van een zeer strenge rust, het gebod een nieuwe betekenis aan de sabbat geeft. n.l. die van een teken. Tevens roept die wetgeving, ofschoon niet in de tien Geboden, ook andere sabbatten in het aanzijn, zoals de jaar-, week- en dagsabbatten (Lev. 25 : 4, 5, 8 ; Lev. 23 : 4, 39), waaraan alleen Israël gebonden was. En zo rijst de vraag, of niet aan alle sabbatten, ook aan die van 't vierde gebod, een einde is gekomen, toen de schaduwen verdwenen, zodat wij niet meer aan de sabbat zouden gebonden zijn. Dit leidt ons er toe de aard van de sabbat en het sabbatsgebod te overwegen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen