BOEKBESPREKING

„De Gereformeerde Gezindte — een portret". Dubbelnummer van het maandblad „Wapenveld". Administratie: mevr. P. Houtman-Blok; Arthur van Schendelplein 63, Delft.

Regelmatig geeft de redactie van „Wapenveld" een dubbelnummer uit, waarin een bepaald onderwerp van verschillende zijden wordt belicht. Deze keer is het gewijd aan de gereformeerde gezindte. De bedoeling is een plaatsbepaling te geven van de gereformeerde gezindte in deze tijd. Bovendien komt de vraag aan de orde, wat de taak is van de gereformeerde gezindte in onze moderne samenleving.

Het dubbelnummer zet in met een artikel van ds. Geluk uit Dirksland: „Crisis van het christendom". De huidige crisissituatie wordt getypeerd door: een herlevend rationalisme, het relativisme en het revoltisme. Het menselijk verstand wordt een steeds sterkere factor in het huidige christendom. De rede heerst over de openbaring. Schriftkritiek en moralisme vloeien uit dit rationalisme voort. Nauw hieraan verbonden is het relativisme. De Waarheidsvraag is niet meer ter zake. We moeten staan voor de uitdaging van deze tijd en handelen. Hier vloeit uit voort het revoltisme: de oude gevestigde orde moet omver.

De crisis van het christendom gaat ook aan de gereformeerde gezindte niet voorbij: het gevaar van de verstandelijkheid, gevaar van wetticisme, gevaar van een schematisch geloofsleven.

Het 2e artikel is van de hand van drs. Noordegraaf uit Ede. Het handelt over: De gemeente in de wereld. Enkele bijbels theologische notities.

De grote vraag: Hoe staat de gemeente in de wereld? Enerzijds in de vrijheid in Christus: want alles het uwe... hetzij leven, hetzij wereld..., het is alles het uwe; doch gij zijt van Christus en Christus is van God. Geen wettische-ascetische leefwijze. Anderzijds valt grote nadruk op de roeping zich voor de besmetting van de wereld te bewaren. In dit spanningsveld staat de gemeente. Ds. Noordegraaf concretiseert dit nader t.a.v. maatschappelijke verhoudingen en „de gemeente en de overheid". Tenslotte wijst hij op het missionaire en eschatologische motief in het gemeente-zijn.

In het volgende artikel schrijft prof. Van der Linde over de herkomst van de geref. gezindte. Op de vraag naar onze herkomst geeft hij 7 antwoorden, met als conclusie: geen verbazing, dat de gereformeerde gezindte zo weinig homogeen is. Veel conflictstof is er krachtens onze „stamboom" aanwezig. Prof. v. d. Linde wijst in dit verband op de onderscheiding: hoofdzaken en bijzaken. Calvijn wist deze delicate onderscheidingskunst wel te beoefenen. Later heeft deze beoefening veel problemen gegeven. Met verschillende feiten uit de historie wordt met „een enkel woord over wat een lichtender toekomst kan brengen."

Drs. Vaartjes uit Utrecht biedt vervolgens een artikel, dat als informatiebron dienst doet: Een anatomische schets. Er wordt ons een inventarisatie geboden van de „gereformeerde gezinden", waarbij de vraag aan de orde komt, wat eigenlijk gereformeerd is en wat we onder „gereformeerde gezindte" hebben te verstaan. En informatieve en „ontdekkende" schets.

Drs. v. d. Brom geeft zijn bijdrage in de vorm van een sociaal-psychologische schets: De mens in de geref. gezindte. Wat beweegt de mens in de geref. gezindte? Eerst worden enkele negatieve motieven genoemd: het zich distanciëren van en het zich afzetten tegen andere groeperingen. Vervolgens wijst de schrijver op het gevaar van vervreemding van de ander vanwege de specifieke taak. Daar is verder de eigen ethiek, met name het probleem van onze houding tegenover cultuurmanifestaties. Een hoogst belangrijke factor is de dorpssamenleving met een enigszins patriarchale structuur. Respect voor gezag en traditie. Deze structuur is echter sterk aan wijziging onderhevig, met alle consequenties van dien.

„Om de religie van de belijdenis" luidt de bijdrage van ir. Van der Waal.

Na een inleiding over de naam en de inhoud van de geref. gezindte en de geestelijke herkomst, vervolgt het artikel met de probleemstelling van de kerkelijke gedeeldheid in de geref. gezindte. Een schrijnende zaak. Een ander punt is de kwestie van de handhaving van de belijdenis. Aangetoond wordt dat de geref. gezindte als belijdende gemeenschap niet recht functioneert. Vervolgens stelt ir. Van der Waal de vraag aan de orde naar het karakter van de binding aan de belijdenis.

Wat betekent formele binding, wanneer de religie van de belijdenis ons vreemd is. Het gaat om het functioneren van de belijdenis in de geloofsgemeenschap met Christus. Uitgebreid gaat de schrijver hierop in en laat daarbij verschillende stemmen uit de geref. gezindte spreken. We worden geconfronteerd met een weinig opwekkende situatie. De nood van de gezindte is de nood van de kerk.

Dit dubbelnummer van Wapenveld besluit met een artikel van ir. Van der Graaf: Participatie.

Dit artikel zet in met 2 opmerkelijke uitspraken van prof. Van Ruler over de Geref. Bond: de G.B. is een enorm reservoir van geestelijke krachten. De G.B. lijdt aan steriele monomanie, men heeft alleen oog voor de confessie en niet voor de kerkelijke en wereldlijke samenhangen. Deze uitspraken gebruikt ir. v. d. Graaf als handvaten om nader in te gaan op de deelname van de geref. gezindte in het geheel van de kerkelijke, maatschappelijke en politieke werveling van onze dagen.

Wat zou er van de geref. gezindte met zijn reservoir van geestelijke kracht veel meer moeten uitgaan in de grote verbanden van de samenleving. Zijn we alleen maar consumerend bezig? Deze zelfkritiek is hard nodig. We moeten ons niet laten leiden door een reactiehouding. Vastberadenheid, bewogenheid en deskundigheid zijn de kenmerken voor de geref. gezindte om gestalte te geven aan onze hoge roeping. Nog hebben we de tijd. Maar hoe lang nog.

Met dit dubbelnummer van Wapenveld wordt ons veel geboden betreffende de geref. gezindte. Het is een eerlijke en instructieve bijdrage, bovendien ontmaskerend en opbouwend. Het prikkelt tot nadere bezinning en verootmoediging. Het dringt tot verder gesprek. Daarom wensen we dit nummer graag in de handen van zeer velen, ook onder ons. Het leent zich ook in het bijzonder als gespreks- en bezinningsstof op onze verenigingen en studiekringen. Bezinning op ons gereformeerd zijn hebben we allen zo broodnodig. Waar staan we voor? Wat is onze roeping?

Bestelt dit dubbelnummer aan het bovenvermelde administratie-adres.

Prof. dr. A. D. R. Polman: Gereformeerd Katholieke Dogmatiek, een compendium, deel I: In de ban der hermeneutiek, uitg. J. H. Kok, Kampen, prijs ƒ8,90 (bij intekening op het complete werk ƒ7,90).

In dit eerste deeltje van een serie dogmatische verhandelingen van de hand van prof. dr. A. D. R. Polman wordt de legitimiteit van de dogmatiek ter sprake gebracht. Velen immers menen, dat het dogmatisch bedrijf onmogelijk is geworden, a. omdat elke leer-eenheid in de Bijbel ontbreekt, b. omdat men God niet mag objectiveren, c. omdat de waarheid geen tijdloze, objectieve zinwaarheid is, onafhankelijk van de situatie, d. omdat ze geen enkel nuttig effect sorteert in een moderne geseculariseerde wereld, die wars is van alle metafysica. De voorstanders van deze critiek krijgen zoveel mogelijk daarna het woord. De Aufklärung, Immanuel Kant, Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher, Albrecht Benjamin Ritschl en Ernst Troeltsch worden besproken. Daarna de grote koerswending in de dialectische theologie. De existentiale-kerugmatische theologie van Rudolf Bultmann, de personalistische-existentietheologie van Gogarten e.a., de correlatietheologie van Paul Tillich, de taaltheologie van Ebeling en Fuchs, de God-is-dood-theologie. In kort bestek krijgen we in dit boekje een machtig overzicht van de nieuwere theologie en haar wortels. Wie zich verdiepen wil in deze zaak, zal het werk van prof. Polman alleen maar kunnen bewonderen en er hem dankbaar voor zijn, dat hij op zo heldere wijze ons een inzicht geeft in de verschillende genoemde theologieën. We wachten met spanning op het antwoord, dat, nadat recht gedaan is aan de vragen, met minstens evenveel recht vanuit de Openbaring Gods gegeven mag en moet worden.

F. Troost, Totdat de dag aanlicht, 384 blz., geb. ƒ22,50, Uitg. Het reformatorische Boek, Vliegwielstraat 52, Den Haag, 1969.

Dit boek, dat de heer Troost samenstelde en waaraan enige tientallen predikanten uit onze kring hun medewerking gaven is vrucht van veel arbeid. Het is waard om goed gelezen en bestudeerd te worden.

De kleinere stukken in het tweede deel zijn soms te gering van omvang, waardoor het de schrijver nauwelijks mogelijk was diep op de vragen in te gaan. Maar zij geven veel stof tot overdenking. Ik haal een enkel woord aan uit een stuk van ds. J. C. Schuurman: Als het dan mag...: Wie anders dan Christus Zelf heeft macht onderwijzend en overredend, een hart achter Zich aan mee te trekken in de worsteling van het Uw wil geschiede...? — Een zeer gewillig volk, dat Hij door tranen en schuld heen meetrekt, meedraagt, waar geen voet kan worden verzet. —

Het eerste deel (tot blz. 197) geeft meer uitvoerige opstellen: over „Waakt" (van de hand van ds. Vermaas) „en bidt" (ds. Abma). Ir. v. d. Graaf schrijft over: „De mens en de machten" (machten in het politieke leven; de wetenschap een macht; anonieme machten), waarin hij o.a. wijst op de verzakelijking van het leven, op de mondigheid van de mens en op de geestelijke wapenrusting in de strijd tegen deze machten. Ds. C. den Boer ziet uit naar een nieuw Reveil. Dr. H. Goedhart schrijft over „Op reis door de storm": de christenen moeten zich bij het meebouwen aan een nieuwe moraal inzetten voor de blijvende geldigheid van Gods geboden en beloften in het evangelie, waarbij hij waarschuwt voor de verstarring in versleten gewoonten, ds. K. Exalto benadert kritisch de nieuwe stijl van leven en denken, die zich in deze tijd in toenemende mate doet gelden.

Het is een goed uitgevoerd en verzorgd boek, waarvan ik hoop, dat velen er iets aan zullen hebben.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen