Boekbespreking

Dr. J. A. Hebly: Evangeliechristenen en Baptisten in Rusland; Publicatie van het Interuniversitair Instituut voor Missiologie en Oecumenica, Heidelberglaan 2, Utrecht; 122 pagina's; ƒ 5, —.

In deze publicatie wordt aandacht besteed aan de Evangeliechristenen en Baptisten in Rusland, die maar een kleine minderheidsgroep vormen naast de Russisch Orthodoxe Kerk, de nationale kerk van het tsaristische Rusland. Ze mogen dan echter weliswaar een minderheid vormen, de schrijver laat wel zien dat ze een opvallende geloofsijver en trouw aan de dag leggen, terwijl ze zowel in de tsaristische tijd alsook onder het huidige regime aan veel verdnüddngen zijn blootgesteld.

Eerst geeft dr. Hebly een stuk algemene kerkgeschiedenis van Rusland. Aandacht wordt daarbij besteed aan de protestantse immigranten in het verleden. De immigrantenkerk is namelijk van belang geweest voor het ontstaan van de Evangeliechristenen en Baptisten. In het verleden waren er ook immigranten uit Nederland. Dat was al zo in de zeventiende eeuw, maar ook in de achttiende eeuw, namelijk de 'Rusluie' uit Vriezenveen. De schrijver besteedt aan de laatsten een apart hoofdstuk.

De Evangeliechristenen en Baptisten worden getekend tegen de achtergrond van de 'grote' kerk, waaruit ze zijn voortgekomen. Je zou kunnen zeggen dat er duidelijke parallellen zijn met de Afgescheidenen bij ons in 1834: namelijk in de sterke nadruk op het werk van de Heilige Geest in wedergeboorte en bekering, een puriteinse levensstijl en het bijeenkomen in conventikels, die volgens de schrijver fundamenteel hervormend hebben gewerkt. Daarmee is niet alles gezegd. Er zijn ook duidelijke verschillen, maar bepaalde parallellen zijn treffend.

Eenerzij ds het formalistisch karakter van een volkskerk, waarvan het lidmaatschap een vanzelfsprekende en onontkoombare noodzaak was voor iedere Rus, en anderzijds dan de groepen, waarin het ging om een levend geloof, om de levensheiliging ook. Zo tekent de schrijver allerlei bewegingen en groeperingen, die min of meer voorbereidend werkten aan of verwant waren met de Evangeliechristenen èn Baptisten.

De schrijver typeert verder de Evangeliechristenen en Baptisten in Rusland als een lekenbeweging. Ze hebben een weinig ontwikkelde ambtsopvatting en stimuleren bewust de lekenactiviteit. Hij benadrukt verder hun positieve houding in beroep en arbeid en hun prediking, die sterk gericht is op persoonlijke heiligmaking, verder ook hun distantie van de cultuur, in welk isolement overigens — volgens de schrijver — hun kracht ligt.

De bijbelgetrouwheid van deze christenen komt ook duidelijk tot uitdrukking in een brief, die de Unie van Evangeliechristenen en Baptisten in 1946 meegaf aan een Amerikaanse bezoeker voor hun broeders in Amerika. Daarin wordt o.a. opgemerkt: 'De meeste zegeningen zijn ons niet ten deel gevallen in prachtige en dure bedehuizen maar in eenvoudige kamers als die van Jeruzalem.'

Ik hoop dat ik met deze enkele opmerkingen een indruk gegeven heb van de waarde van deze studie van dr. Hebly. We worden hier geconfronteerd met een groep christenen, die onder zware omstandigheden in het geloof volharden, mensen die de consequenties moeten dragen van hun christen-zijn in een staat die hun vijandig gezind is.

Terecht kan de vraag gesteld worden — wat ergens in deze publicatie gebeurt — waarom een zo machtig staat het een zo kleine groep van christenen zo moeilijk maken moet. Wat heeft men ervan te duchten? Zit daar echter niet achter de vijandschap tegen het evangelie des kruises? En zou dit evangelie des kruises toch niet het dynamiet zijn onder de politieke ideologie' van het communistisch regime? Neem en lees! In een boek als dit wordt ons een spiegel voorgehouden, waarin we onszelf moeten spiegelen met op de achtergrond de beelden van christenen, die hun geloof moeten betalen met de prijs van het lijden.

J. van der Graaf

M. Goote, En de horizon bleef rood, 50 jaar wereldgeschiedenis. 486 blz. ƒ 39, 75. Uitg. J. H. Kok NV, Kampen 1970.

Populair-wetenschappelijke werken worden door vakgeleerden soms wat argwanend bezien. Leidt juist de popularisering van allerlei wetenschappelijke inzichten, met de nobele bedoeling deze voor een groot publiek toegankelijk te maken, niet tot voortijdige conclusies, onnauwkeurigheden, willekeurige oplossingen en simplistische redeneringen? Dat dat gevaar niet altijd denkbeeldig is, zal men moeilijk kunnen betwisten.

Toch zijn er op allerlei terrein een groot aantal populair-wetenschappelijke werken, die met ere genoemd mogen worden, die onschatbare diensten bewijzen aan, en van veel betekenis zijn voor hen, die niet in de gelegenheid zijn de 'bronnen' te onderzoeken.

Ook het hier te bespreken werk dient m.i. tot deze groep gerekend te worden. De auteur, ervaren in het onderwijs en begiftigd met grote kennis aangaande de geschiedenis, geeft in dit forse werk een samenvatting in populaire vorm vsin de wereldgeschiedenis van de laatste vijftig jaar.

Men kan het als naslagwerk gebruiken, als leesboek bij het geschiedenisonderwijs, men kan het boek benutten om zich de nodige achtergrondinformatie te verschaffen bij het volgen van de actuele discussie en het huidige verloop in de wereld. Actualiteitenrubrieken en nieuwsuitzendingen van radio en t.v., de politieke verslagen in de dagbladen confronteren ons met allerlei gegeveiiheden, politieke constellaties, maatschappelijke gebeurtenissen, die zonder kennis van het recente verleden moeilijk te verstaan zijn.

De naam 'Zuid-Afrika' roept een wereld van gedachten op. Het Warschaupakt heeft een geschiedenis. China en zijn weg in de wereld van vandaag is zonder kennis van de geschiedenis van de laatste vijftig jaar niet te verstaan. Wie niet beschikt over de nodige naslagwerken en encyclopedieën, vindt in dit werk een betrouwbare gids.

De auteur is er in geslaagd het verleden van de laatste vijftig jaar voor ons te doen herleven. Dat is mede ook wel te danken aan de boeiende wijze van vertellen, die toch geen schade doet aan de zakelijke weergave.

De auteur vangt zijn verhaal aan bij de vrede van Versailles, de revolutie in Rusland, de moeilijke periode van wereldoorlog I in Duitsland. Uitvoerig beschrijft hij de factoren, die geleid hebben tot de opkomst van het Nazi-regiem, de achtergronden van de tweede wereldoorlog.

De tweede helft van het boek is niet minder spannend. Ik denk aan de hoofdstukken over de Gaulle, de problematiek in het nabije Oosten, de achtergronden van het Vietnam-conflict, de zelfstandigwording van de afrikaanse staten, de Praagse lente, het studentenprotest. Het boek eindigt met een summier overzicht van de ontwikkeling van de oecumenische beweging en de positie van de russische kerk.

Natuurlijk blijven er wensen over. Zo zou ik nog wel wat meer hebben willen horen over de ontwikkeling van de cultuur in deze vijftig jaar, de relatie van de politieke geschiedenis tot het cultuurleven, de ontwikkeling van het sociale en het economische leven.

Opvallend is de genuanceerde wijze waarop Goote schrijft over de revolten onder de jeugd: mild en toch kritisch, waarbij de schrijver ook de westerse consumptiemaatschappij zijn kritiek niet spaart.

De theoloog had welücht nog iets meer willen horen over het kerkelijk leven in deze vijftig jaar. Maar wij mogen de schrijver ook niet overvragen.

Hij gaf ons een rijk boek. De prijs is niet mals. Maar u krijgt dan ook waar voor uw geld. Ieder die van geschiedenis houdt, en ieder die het tijdsgebeuren wil volgen, zal veel in dit boek vinden, waar hij zijn winst mee kan doen. En voor hen, die geschiedbeschrijving synoniem achten met dorre saaie lectuur, — een vergissing, die nogal eens gemaakt wordt — kan de lezing van dit boeiend geschreven en keurig uitgegeven boek het nut hebben, dat ze ontdekken dat ook een historisch werk even spannend kan zijn als een speurdersroman. Van harte aeuibevolen!

A. Noordergraaf

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen