Predikantenconferentie Gereformeerde Gezindte

De uitnodiging

Op maandag 6 november kwamen op de Blye Werelt te Lunteren ongeveer 140 predikanten uit de Gereformeerde Gezindte bijeen op een conferentie, die door het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond was belegd. De opkomst was zeer verheugend en er was uit elk van de groeperingen, waarvan de predikanten persoonlijk waren aangeschreven (Geref. Bond, Chr. Geref. Kerken en Geref. Gemeenten) een goede belangstelling, terwijl ook van andere groeperingen, waarvan de predikanten niet persoonlijk aangeschreven waren, diverse deelnemers op de conferentie waren.

Er zijn in bepaalde persorganen vragen gerezen waarom de persoonlijke uitnodiging uitsluitend tot genoemde drie groeperingen gericht was. Je komt hier te staan voor de vraag waar zich momenteel de Gereformeerde Gezindte bevindt. Men zou natuurlijk kunnen volhouden dat de Hervormde Kerk tot de Gereformeerde Gezindte behoort, van huis uit namelijk. Maar vele predikanten in de Hervormde Kerk willen bewust niet behoren tot de Gereformeerde Gezindte, zoals deze in de lijn van de Reformatorische confessie wil leven en leren. Vandaar dat de hervormde predikanten niet allen persoonlijk werden uitgenodigd. Ieder zal dat begrijpen. We hebben alleen die predikanten uitgenodigd, die binnen de Hervormde Kerk uitdrukkelijk gereformeerd willen zijn en daarom bijvoorbeeld tot de Gereformeerde Bond of de Confessionele Vereniging willen behoren. De namen van de G.B .-predikanten zijn in onze kaartenbakken te vinden. Met de confessionelen ligt het gewoon wat moeilijker. Vandaar dat we een bericht aan het Hervormd Weekblad stuurden. Dat werd spontaan geplaatst, compleet met opgavestrook en zo konden diverse predikanten, die tot de Confessionele Vereniging behoren, worden ingeschreven als deelnemers aan de conferentie. Zo hebben we in allerlei bladen, die in de Gereformeerde Gezindte verschijnen, persberichten geplaatst en duidelijk laten uitkomen dat ieder, die zich tot de Gereformeerde Gezindte wilde rekenen, welkom was. Dat mag dunkt me voldoende zijn om duidelijk te maken dat niemand, die daartoe echt wil behoren, niet welkom zou zijn geweest.

Maar dan de gereformeerden? Ds. J. Overduin heeft er zich in het Centraal Weekblad over beklaagd dat de gereformeerde predikanten geen persoonlijke uitnodiging kregen. Dat zou een versmalling betekenen van de Gereformeerde Gezindte. Ik kan daarop kort antwoorden. De situatie in de Gereformeerde Kerken verschilt niet van die in de Hervormde Kerk. Er zijn dezelfde stromingen. Er is in de Gereformeerde Kerken een vrijzinnige stroom, een middenorthodoxe en een gereformeerde. Kort geleden hebben onze lezers kennis kunnen nemen van een uitlating van een hervormde dominee uit de Flevopolder, die beweerde dat bij de gezamenlijke diensten van de hervormden en de gereformeerden in die polder de gereformeerden minder moeite hadden met de vrijzinnigen dan met de Gereformeerde Bonders. Vandaar dat we geen persoonlijk gerichte uitnodigingen naar de gereformeerde dominees stuurden. En een kaartenbak van die dominees in die kerken, die tot de Gereformeerde Gezindte gerekend wensen te worden, was voor zover ons bekend niet voorradig. Maar ook hier gold dat uit de persberichten duidelijk kon zijn dat echt gereformeerd-gezinden welkom waren. We hadden echter geen behoefte om ons met 'Kuitert vragen' en dergelijke bezig te houden.

Het verloop van de conferentie

Op de conferentie waren dus predikanten bijeen die tot de Gereformeerde Gezindte gerekend wensen te worden en ik geloof te mogen zeggen dat het een unieke zaak is geweest dat dit mogelijk was. Na het Getuigenis en na de artikelen over de Gereformeerde Gezindte in ons blad werd de behoefte gevoeld aan een samenkomst als deze. En we mogen zeggen dat deze opzet is aangeslagen. Van vele kanten is gesuggereerd aan deze samenkomst een vervolg te geven. Het is namelijk in onze tijd een uiterst nuttige zaak dat we in de onderscheiden delen van de Gereformeerde Gezindte komen tot een onderlinge ontmoeting, tot een gesprek met elkaar over wat elk ten diepste bedoelt. Ik geloof ook te mogen zeggen dat de conferentie toch , wel heeft doen gevoelen hoe sterk de verbondenheid is in de religie van het belijden. Dat werd aan het eind van de conferentie ook uitgesproken. Dat bleek ook uit de drie referaten van ds. C. den Boer (Wageningen) prof. dr. W. H. Velema (Ugchelen) en drs. A. Vergunst (Veen).

Als thema van de conferentie was genomen de inhoud van Romeinen 12, waarin enerzijds de wereldgelijkvormigheid en anderzijds de verscheidenheid in gaven en bedieningen in de gemeente aan de orde komt, met daarbij het aspect van het éne lichaam en de vele leden. Ik ga de inhoud van de referaten hier niet weergeven. De referaten komen namelijk, samen met de artikelen over de Gereformeerde Gezindte, in het boekje Tien keer gereformeerd, dat hopelijk nog vóór Kerst bij de uitgever Kok verschijnen zal. Wèl kan gezegd worden dat in de referaten een eerlijke poging werd gedaan om de eenheid in verscheidenheid te vinden en te beleven. En verder ook om samen de gevaren van de secularisatie onder ogen te zien. Terecht merkte ds. Den Boer daarbij op dat het zou kunnen zijn dat we elkaar herkennen in de strijd tegen een gevaar dat ons gezamenlijk bedreigt, maar ook in de gezamenlijke zonde van de wereldgelijkvormigheid, die diep in ons aller hart woont en waardoor onze handen lam geworden zijn in de strijd naar buiten. Een reveil, zo zei hij, kan er nooit komen als we niet bereid zijn de vijand van wereldgelijkvormigheid binnen de muren van onze vesting te ontmaskeren.

Ds. Den Boer signaleerde de wereldgelijkvormigheid binnen de huidige moderne theologie, maar tevens de wereldsgezindheid in de gemeente, ook binnen de Gereformeerde Gezindte. Of óók anderzijds het wetticisme. Er is namelijk ook een wereldgelijkvormigheid in jóódse zin. Voor de jood was namelijk het Evangelie een ergernis, omdat het haaks stond op zijn eigengerechtigheid. En 't is, aldus nog steeds ds. Den Boer, één en hetzelfde, of een mens zich voor God op de been houdt met zijn eigenwijsheid of dat hij dat doet met zijn eigengerechtigheid. Het is in beide gevallen wereldgelijkvormigheid. Op de conferentie ging het derhalve niet, of niet alleen, over wat er bij anderen mis is, maar ging het veel meer om wat ons samen verbindt, of moet verbinden, ook in een gezamenlijke schuld wat betreft de wereldgelijkvormigheid of het wetticisme dat er onder ons is.

Er is enerzijds een politiek messianisme, dat de gemeente de zweep van de Wet laat voelen en rusteloos voortdrijft tot telkens weer nieuwe daden. Er is aan de andere kant een denk- en levenspatroon, dat het leven doet opgaan in allerlei geboden en verboden, zonder dat de relatie tot het Evangelie van de gekruisigde Christus, tot het levende Woord van God nog voelbaar is. Dan wordt het Evangelie zélf tot een wet gemaakt. Verontrusting naar deze twee kanten — verwereldlijking en verwettelijking — werd op de conferentie duidelijk uitgesproken als een gemeenschappelijke zorg.

Professor Velema heeft uitgesproken dat er alleen toewijding (het thema van de conferentie naar aanleiding van het opschrift van Rom. 12) kan zijn wanneer we het gehele lichaam in het oog hebben. Hier wordt een kernpunt geraakt wanneer we als Gereformeerde Gezindte bijeen zijn. In de Gereformeerde Gezindte komt namelijk pijnlijk de verdeeldheid van het lichaam van Christus naar voren. Professor Velema benadrukte het zicht op de eenheid van het lichaam in de verscheidenheid van de gaven. Hij stelde dat het wel eens kon zijn dat de vragen rond de institutaire eenheid op dit ogenblik misschien vooral aangepakt moeten worden vanuit de bereidheid tot dienst aan elkaar met het oog op het éne lichaam. Dan weten we niet waar we uitkomen, zo zei hij. Dan behoeven we geen marsroute uit te stippelen. Dat is dunkt me juist gesteld. De conferentie was ook niet bedoeld om een marsroute uit te stippelen, om te zeggen hoe de kerken weer bij elkaar zouden kunnen komen. Zoiets 'maak' je immers niet. Dat werke God de Heilige Geest. Als er de dienst aan elkaar maar is en blijft, vanuit de herkenning en erkenning van elkaar in hetzelfde belijden.

Ds. Vergunst stelde in zijn referaat dat het een onwaardeerbare winst zou zijn als we, als vrucht van de ontmoeting van elkaar, zouden verstaan, dat vanuit de gebondenheid in het gereformeerde belijden, er een duidelijke opdracht is om met elkaar te communiceren en zo elkaar te dienen. Dat werd uitgewerkt naar de sector van het onderwijs, het maatschappelijke werk (de sociale academie) en dergelijke. In de besprekingen 's avonds kreeg de wens om samen met elkaar in contact te zijn concreet gestalte in vragen als: kunnen we niet elkaar ten dienste zijn in gezamenlijke hulpmiddelen voor de prediking, in uitwisseling van artikelen in kerkbladen. Bovenal werd benadrukt dat de ontmoetingen ook op het plaatselijke vlak gestalte moeten krijgen, juist ook tussen gemeenteleden. Uitgesproken werd dat, waar mogelijk en wanneer mogelijk, gezamenlijke ontmoetingen gehouden zouden kunnen worden (bijvoorbeeld rondom Hervormingsdag). Misschien zou het daarom nuttig zijn als de gespreksvragen, die op de conferentie aan de orde kwamen, en die bij dit artikel apart zijn afgedrukt, ook eens op kerkeraden aan de orde zouden komen, zodat ook op het gemeentelijk vlak iets zou kunnen doorwerken van deze conferentie.

Verschillen

Waren er geen verschillen? Jazeker. Het zou irreëel zijn te doen alsof die er niet zijn. Zodra punten als het verbond, of de gemeente als het lichaam van Christus aan de orde komen, komen verschillen in visie, verschillen ook in taalgebruik aan de orde. Dat bleek ook bij deze ontmoeting. Des te belangrijker is het dan ook dat juist over deze dingen gesproken wordt. Juist deze zaken hebben binnen de Gereformeerde Gezindte immers vaak splitsend gewerkt. Professor Graafland merkte in de besprekingen ten aanzien van deze punten op dat hier de hele geschiedenis van de Gereformeerde Gezindte eigenlijk weer gaat leven, maar merkte tevens op dat duidelijk was dat voor ieder der aanwezigen een uitsluitend behoren tot het verbond in uitwendige zin niet voldoende was, maar dat het gaat om het levend lidmaat zijn van de gemeente. Dan spreekt de één van dode en levende takken, de ander van tweeërlei kinderen van het verbond enz. enz. Maar niemand zal zeggen dat het niet aankomt op een levend geloof. Positief was evenwel dat juist ook op deze punten er de confrontatie was, al kan dat op een dag als deze uiteraard slechts fragmentarisch plaatsvinden.

Conclusie

De conclusie van een conferentie als deze mag zijn dat het een goede zaak was om zo bijeen te zijn, ongedwongen en openhartig. Uit het feit dat zovelen kwamen blijkt hoe er de behoefte was aan een ontmoeting als deze. Hopelijk is dit een wolkje, als eens mans hand voor een nieuw begin, dat we als Gereformeerde Gezindte kunnen maken. Geen geforceerde eenheid. Wel de bereidheid elkaar te ontmoeten, van elkaar te leren en elkaar te dienen, en — als het nodig is — elkaar te wijzen op eenzijdigheden of ontsporingen. In dit opzicht staan we nog maar aan het begin. Belangrijk is evenwel dat van diverse kanten de wens werd uitgesproken om een ontmoeting als deze te herhalen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen