Onbegrijpelijk 2

Wanneer professor Verkuyl zich in stelling 4 van zijn artikel erover verheugt, dat in de theologische ontwerpen van de laatste tien jaren vanuit 'een nieuwe bezinning op de bijbelse boodschap' een samentreffende visie op de verhouding kerk, staat en samenleving groeit, welke oecumenisch van aard is, dan wijst hij op de 'theologie der gehoorzaamheid' van o.a. de Japanner Takenaka, de Zuidamerikaan Alves, de Indiër Thomas en de Duitsers Moltmann en Metz. Deze 'theologie' verricht hand- en spandiensten bij het geven van vorm en gestalte aan de gehoorzaamheid aan Gods beloften en eisen. Wie de richting van deze 'theologie' wil verstaan, leze uit de serie Themen der Theologie (theologische themata) waar ook de door Verkuyl genoemde Metz aan meewerkt, de 'geschiedenis van Jezus' geschreven door Braun; een boek dat geschreven is onder het uitgangspunt dat men moet afzien van alle dogmatische vooroordelen over Jezus. En het boek van Marsch over de toekomst; een werk dat een stuk vóórdenken wil geven van een wereld die meer volgens Gods plan en dus humaner is. Kortom, een geseculariseerde verwereldlijkte 'theologie', waaraan de ontwerpers en medestanders van de God-is-dood-theologie een groot aandeel hebben. Van deze en andere oecumenische figuren schrijft prof. Verkuyl nu: '.. .hierin zijn zij één, dat ze allen bezig zijn met de sociale en politieke dimensie van deze bijbelse boodschap'.

Wij verwachten echter van deze hand- en spandiensten zeer weinig en we hopen van harte, dat de derde wereld voor zulke inbreng gespaard zal blijven en tot meedenken en - handelen zich niet zal laten nodigen. Hoewel het werk van iemand als dr. Potter in de Wereldraad ons daar niet gerust op doet zijn.

De donder van Gods gericht

Onder deze door Verkuyl genoemde 'theologie der gehoorzaamheid' nu valt de politiek-oecumenische zendingstheologie, die volgens Verkuyl veel kan leren van de geschiedenis van missie, zending en kolonialisme. De verhouding tussen zending en missie enerzijds en kolonialisme anderzijds was namelijk tweeslachtig en... 'de donder van Gods gericht is over de periode van het kolonialisme gegaan'. Dit is de afdoende uitleg van prof. Verkuyl van de ingewikkelde politieke, economische. sociale en morele geschiedenis van de mondigwording der volken, de terugtrekking van westerse mogendheden uit andere werelddelen en de politieke frontvorming in de tot dan toe koloniserende landen. Maar tevens is het een verwereldlijking van de zendingsidee, zoals prof. Hoekendijk die reeds in het laatste hoofdstuk van zijn proefschrift neerschreef, toen hij als een van de taken van de totale aanpak der zending noemde het positief staan tegenover en zoveel mogelijk meewerken met het opkomend nationalisme onder de volkeren en de stammen in de ontwikkelingsgebieden. Door prof. Verkuyl wordt deze hele geschiedenis in één feit samengevat, en wel met genoemde uitleg vanuit de 'theologie der gehoorzaamheid': de donder van Gods gericht is over de periode van het kolonialisme gegaan. Wat nadien is opgekomen aan godsdienstigheid onder de vrijgevochten volkeren en wat de zendingstheoloog dr. Enklaar voorzichtig heeft samengevat in de paragrafen 'De herleving der godsdiensten' en 'Verwereldlijking' en 'Het communisme' op blz. 22—27 van zijn boek Onze blijvende opdracht; ook wat hij daarop laat volgen in 'De crisis in de zending', dat alles laat prof. Verkuyl rusten. Het blijft bij het absolute oordeel Gods over het kolonialisme, dat is weggevaagd. Wie oren heeft om te horen en ogen om te zien, begint opnieuw, namelijk met de politiek-oecumenische zendingsopdracht, die prof. Verkuyl nu gaat omschrijven.

De wil van God

De eerste inhoud van deze nieuwe zendingsleer is dan, dat wij nodig hebben te onderkennen wat de wil van God is in de wisselende situaties van landen en volken (Romeinen 12 vers 2), aldus stelling 7 van Verkuyls artikel. Ik heb nooit geweten, dat Paulus dit bedoelde en dat de Heilige Geest dit bedoelde met: Wordt dezer wereld niet gelijkvormig, maar wordt vernieuwd. .. opdat gij moogt verstaan wat de wil van God is, namelijk het goede, welbehagelijke en volmaakte; ofwel: wat de goede, welbehagelijke en volmaakte wil van God is. Maar nu is het me duidelijk. Het Griekse woord schema uit deze tekst wordt hier in dit artikel opgevat als ons woord schema en wordt vrijelijk toegepast op kolonialisme, discriminatie, economische wanorde, politieke chaos en in het kort verder alle bewegingen, waardoor de mens en het menselijke ontrecht worden. En de verniewing uit Romeinen 12 is dan, dat dankzij de 'open gemeenschap der gemeenten' de kerk, de staat en de maatschappij gaan leven op basis van een politiek en oecumenisch verstaan van de wil van God in wisselende situaties, nationaal en internationaal. Daarbij is haar uitgangspunt, dat Jezus en Mozes en andere centrale bijbelse figuren vanwege de botsing met dit schema der wereld als staatsgevaarlijk werden beschouwd. En haar roeping en doel is om de maquette van het heil (opgezet bouwplan van het heil) op te bouwen tot een Messiaans Rijk, waarin eindelijk het menselijke gegarandeerd is tot en met... vrijheid van godsdienst toe (stelling 13). Het evangelie en de Wet mogen wel niet opgaan in de politieke dimensie die er eigen aan is, doch (zegt stelling 6) het is nu nodig om in onderling contact op nationaal en internationaal niveau te komen tot opbouw van deze politiek-oecumenische zendingspraktijk. God zet Zijn bevrijdend werk — aldus prof. Verkuyl — voort onder de volkeren. Omdat alle tijden staan onder Christus' bevrijdende heerschappij, is het oordeel telkens rijp over onmenselijke ontwikkelingen. Net zoals prof. Verkuyl overigens weet, dat het faillissement an het kolonialisme niet te 'danken' is aan het opkomend socialisme, doch afgezien van middelen, daartoe gebruikt, geijk is met het gericht Gods over de periode van het kolonialisme, zo kan hij ons ook precies vertellen dat, waar het ooreel rijp is over onmenselijke ontwikkeingen, dit voortkomt uit de bevrijdende heerschappij van Christus. U voelt wel, dat hier niet sprake is van een politieke dimensie van Wet en Evangelie, maar dat hier Wet en Evangelie in de politieke diemensie opgaan. Temeer omdat prof. Veruyl stelt, dat voor wie ogen heeft om te zien, het oordeel van Christus' bevrijdene heerschappij gaat over de rassendisriminatie, de chaos in de wereldeconomie, de waanzin van de bewapeningswedjver enz. Het wordt zomaar eenvoudig, kort en absoluut neergeschreven. Dit is een wet voor de zendingstheologie en zeningspraktijk, want dit is de Wet van het Messiaanse Rijk. Dan is óók nog wel nodig — aldus Verkuyl — dat de wisselende situaties van landen en volken getoetst worden aan de normen van Wet en Profeten, maar dit geschiedt in contact met heel het volk Gods op aarde, met Geneve plus Rome. En waar de politieke zendingswetenschap oecumenisch beoefend wordt, daar is de zaak van het toetsen van de situaties aan bovenbedoelde normen kennelijk slechts een kwestie van uitoefening: in de praktijk niet de bezinning naar achteren, historisch, dogmenhistorisch en dogmatisch; maar de weg vooruit! Het volk Gods op mars! De Nederlandse christenheid in beweging! Want dat leden van deze oecumenische familie over de toetsing en hantering van de normen, en zelfs over de normen verschillend denken, zou een zaak van 'ongehoorzaamheid' aan Christus' bevrijdende heerschappij zijn, die Hij immers voor wie ogen heeft om te zien, voortzet onder de volkeren. Wie hier deserteert, is een ongelovige. De wisselvalligheid, de tweeslachtigheid, de verschillende sporen van missie, zending en kolonialisme kunnen ons veel leren, maar' dit soort haarkloverijen — aldus Verkuyl — zijn achterhaald. (slot volgt).

C. A. Tukker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen