Marx en Mozes

'Hier en Heden'

Wij lopen niet achter elk nieuwtje aan in deze rubriek. Wij proberen niet elke gebeurtenis en verschijning te voorzien van een labeltje met een eigenwijze opmerking van ons. Zo'n kroniek wordt een bonte kiekkast, maar wij brengen het zodoende niet verder dan de man uit het dorp, die precies weet hoe ieder heet en waar elk woont, doch daarmee is hij onherroepelijk aan het eind van al zijn Latijn.

Deze rubriek probeert, overigens op heel beperkte schaal, enige achtergrond-informatie te serveren in de hoop dat u de dingen van de dag daar een tikje op aankijkt. Wie weet brengt het u een stapje verder.

Eén Karl raakt op dit ogenblik wat achterop. Ik bedoel Karl Barth. Hij, is er wel en zijn invloed is geen dun straaltje uit een gietertje, doch het wilde geraas van de makkers is gestaakt. De andere Karl heeft drukke klandizie en een omzet om jaloers op te worden. Ik bedoel Marx, Karl Marx. Ook in de kerk is het deftig om neo-marxist achter je naam te hebben. Theologen zijn druk bezig om een heleboel van Marx te doen in 't christendom om volgens dat procédé de heildronk voor deze dag te mixen. Ideologen uit het linkse kamp willen niet achterblijven en bereiden een cocktail van iets van Christus in hun marxisme. Je kunt goed zien dat zij het nog niet zo gewend zijn, ze doen nog onhandig achter de bar waar de geestelijke dranken geschonken worden. Maar zij zijn ermee doende, dat is waar.

Het is een gewaagde onderneming om in de enkele regels, die aan Hier en Heden besteed worden, Marx en het marxisme bij de kladden te nemen. Tenslotte zijn er reeksen boeken over man en paard verschenen. Ik wil op goed geluk een klein aspect aan de orde stellen. Het schoot ineens een keer door me heen.

Bekend is dat Karl Marx een zoon van Abraham was. Het bloed kruipt waar het niet rechtop gaat. Ik meen dat Marx, zonder te weten waarschijnlijk, van het merg had in zijn ideeën. Het is onafscheidelijk. Al zou men willen, want vele socialismen, die Marx tot geestelijke vader hebben, kanten zich tegen het eeuwig joodse. Marx had het echter onuitroeibaar in de cellen en het schors van zijn hersenen.

Ik noem enkele van de bekendste leerstellingen. Zijn materialisme, de fundamentele notie van de arbeid en de klassenstrijd. En dan begin ik te denken aan Mozes de man Gods, die schrijft over de geboorten der bergen, de wording der geslachten en de wederkeer tot verbrijzeling.

Mozes prent ons in de fundamentele uitspraak: Want gij zijt stof. Ik proef ervan in Marx' theorie over onderbouw en bovenbouw. Het zijn bepaalt volgens Marx het bewustzijn. Cultureel, godsdienstig en geestelijk leven als bovenbouw komt van beneden af, vanuit de materiële grondgegevens. Want stof zijt gij. De ontwikkeling is een soort eenrichtingsverkeer, vanuit de materie is slechts de werkelijkheid te verklaren.

In Marx' beschouwingen vinden we klanken van het oudste evangelie uit het boek Genesis. Vooral als hij spreekt over de voor zijn leer fundamentele notie van de arbeid en over de ethos van de arbeid. In het zweet uws aanschijns zult gij brood eten'. De klanken tonen verwantschap met de zware moeite vanwege de doornen en de distelen. Het steunen van de vrouw die in smart baart is hoorbaar. Evenzeer is er van Genesis 4 in het marxisme, van de geest van de stad, die Henoch bouwde en van de geluiden van Tubal-Kaïn en zijn leerlingen die driftig de moker laten vallen op koper en ijzer.

Tenslotte de strijd van de klassen. In de grimmige en onverbiddelijke klassenstrijd die Marx heeft afgekondigd, horen we de zware ernst van de aloude tekst: Ik zal vijandschap zetten tussen u en deze vrouw en tussen uw zaad en tussen haar zaad, dat zal u de kop vermorzelen en gij zult het de verzenen vermorzelen. De tegenstellingen zijn onoverbrugbaar en alleen door strijd te beslechten.

Delen van de geest van het aloude profetisme van de grote profeet van Israël vinden wij in Marx' uiteenzettingen. Ik zeg met nadruk: delen. De geest der profetie helaas ontbreekt.

Marx' leer is een eigenzinnige kleingeestige verduistering van elementen uit het begin van de eeuwige heilsboodschap. De souvereiniteit van de eeuwige God, Die sprak: Ik zal, namelijk: Ik zal vijandschap zetten ontbreekt ten enenmale.

Marx' leer is roof van het heilige. Vurige sprankels van wat gloeide in de harten van alle profeten van Mozes aan droeg hij mee. Marx verklaarde een oorlog, hij zei de strijd aan, zonder dat hij besefte dat hij allang in de vijandschap verwikkeld was. Zijn leer blijkt tenslotte een kleine veldslag in de grote strijd, die al eeuwen woedt, de strijd die aangebonden is in het paradijs.

Als Marx de bestanddelen van zijn wereldbeschouwing terugbrengt en inlevert, waar hij die heeft gegrepen, zal hij zien de wezenlijke strijd der klassen, maar ook hoe de arbeid der ziel de vloek van alle arbeid wegneemt en hoe de Geest triumfeert over alle stof. Marx heeft oude klokken horen luiden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen