Boekbespreking

Prof. dr. G. P. van Itterion: Naar een Petrusdienst? Uitg. Buijten en Schipperheijn, An*. sterdam 1973, onder auspiciën van de Willem de Zwijgerstichting. Prijs ingeb. ƒ 3, 90.

De emeritus-hoogleraar kerkgeschiedenis heeft in een beknopt geheel van 59 blzz. meer geboden dan sommige duistere theologen in honderden bladzijden te berde brengen. Wij mogen hem wel zeer dankbaar zijn voor zijn onderzoek naar de nieuwste afbuiging van het primaat van Petrus in de richting van een Petrusdienst, zoals die door Küng is voorgesteld en door sommige oecumenisten als een oplossing van hét grote probleem tussen protestantisme en rooms-katholicisme bij oecumenische betrekkingen wordt gezien. Prof. Van Itterzon verdeelt zijn stof in een onderzoek in het Nieuwe Testament naar een Petrus-ambt of Petrus-dienst; een vraag naar consequenties voor onze tijd, voor het geval inderdaad van zo'n uniek ambt of dienst van Petrus sprake is; en een vraag of het zin heeft om naar zo'n ambt of dienst te streven, indien de Schrift daar geen grond toe geeft.

In dit alles is me dunkt het deel, dat prof. Van Itterzon wijdt aan een onderzoek van het Nieuwe Testament binnen de nieuwtestamentische chronologie en doorspekt is van vroeg-christelijke getuigenissen, het interessantst. Bepaald boeiend is wat hij te berde brengt over de achtergrond van een 'gebouw' bij de Petratekst (Matth. 16 : 18) n.a.v. de oudtestamentisch-joodse 'Sitz im Leben' van het begrip ekklesia. Op blz. 24 was (m.i.) dan nog bij de gegeven teksten 1 Petrus 2 voor bespreking in aanmerking gekomen. Bovendien blijft het bij de punten die prof. Bronkhorst, en anderen met hem, heeft genoemd, opvallend dat Petrus én Judas Iskariot de woordvoerende apostelen zijn in het evangelie naar Mattheüs, hetgeen — gevoegd bij wat volgt op de belijdenis bij Cesarea Filippi ('ga achter Mij, satan') — opnieuw een blijk ervan is, hoe voorzichtig men moet zijn met een conclusie uit vertegenwoordiging van alle apostelen tot een primaat onder hen. En nogmaals hebben wij prof. Van Itterzon dankbaar te zijn voor de wijze waarop hij aan het slot aantoont hoe fluïde in de praktijk de overgang van Petrusdienst naar Petrusmacht kan zijn en kan " worden.

K.

C. A. T.

Het Woord werkt door, studies en schetsen ten dieniste van de prediking, prof. dr. W. H. Velema. Uitgave J. H. Kok, Kampen; prijs gebonden ƒ 15, 90; 156 pagina's.

Graag doe ik een goed woordje voor de aanschaf van bovengenoemd boekwerk door de lezers van ons blad, die elke week weer aan den lijve ondervinden, wat het is een preek te maken of die zich in hun theologische studie daarop voorbereiden. Het is een bundel preekschetsen over teksten uit een groot aantal bijbelboeken, waaronder ook enkele, die te gebruiken zijn voor de kerkelijke feestdagen. De schetsen zijn puntig en op de man af wat de taal betreft. Exegetisch nauwkeurig wandelt de auteur door de tekst heen en ontdekt er vaak diepten in, die verrassend zijn. Het is niet zijn bedoeling in deze schetsen dwingende schema's te geven. Het zijn meer modellen, waaraan de lezer houvast hebben kan in zijn wijze van omgaan met de Schrift en in de vertolking van de bijbelse l^oodschap in de gemeente. En de achtergrond van dit alles is een eerbiedig luisteren naar het Woord van God zelf. Dat is volgens de schrijver de enig juiste methode om de lijn naar de situatie van de gemeente van vandaag te vinden. Deze situatie is niet medebepalend voor het verstaan van de tekst, zoals in sommige hedendaagse homiletische beschouwingen en in vele huidige preken kennelijk verondersteld wordt. 'Men hoeft de mens van vandaag er niet langs vele kronkelwegen bij te slepen. Op hem richt God zich door de tekst', zegt prof. Velema. We zijn erg blij met dit uitgangspunt. Voor vele pastores, die iets kermen van de worsteling om op een eerhjke en verantwoorde wijze met de Schrift om te gaan en tegelijk met hun prediking het hart van het bestaan van de hoorders te raken, zal het boek van deze bekende christelijke, gereformeerde hoogleraar een welkome stimulans zijn om het moeilijke, maar ook zo heerlijke preekwerk voort te zetten. Het is duidelijk, dat de preekschetsen, die ons in deze bundel aangeboden worden, geen pasklare preken zijn of dat ze ook zelfs maar schetsmatig de vereiste uitleg en toepassing van de tekst op onze tafel willen leggen. In een uitgewerkte preek zullen b.v. de lijnen naar het hart zeker verder moeten worden doorgetrokken. Maar de bijbels-theologische omgang in de prediking met de gemeente wijst hier het spoor. Ik meen, dat daarom aan dit soort homiletische hulpmiddelen onder ons dringend behoefte is. Wie maakt er uiteindelijk uit, hoe er gepreekt moet worden ? Dat doet God zelf in Zijn Woord. En het geheim daarvan kan en mag verstaan worden door hem, die door dat Woord tot in het diepst van zijn bestaan gegrepen is.

Wageningen

C. den Boer

Dr. C. A. van Peursen: Het is niet vanzelfsprekend; beschouwingen over de functie van de kerk, Uitgave J. H. Kok B.V., Kampen; 59 pagina's; ƒ5, 95.

In dit boek bevinden zich een aantal radiolezingen voor de N.C.R.V. van prof. Van Peursen. De schrijver gaat in op vragen aangaande de plaats van de kerk in de huidige complexe samenleving, waarin hij 'niet vanzelfsprekende mogelijkheden aanwijst', maar ook een zodanig licht werpt op de dagelijkse gebeurtenissen, dat deze niet meer zo vanzelfsprekend lijken. Wie dit boekje ter hand neemt zal bemerken dat het geen eenvoudige stof is. Ik zou zelfs willen zeggen dat het voor het doorsnee-gemeenteUd te hoog gegrepen is. Desniettemin, het boek heeft verrassende en vaak diepzinnige gedachten. Verrassend vond ik de opmerking van de schrijver dat er perioden in de geschiedenis van Israël zijn geweest, dat men het volksbestaan wel uit economische en politieke factoren kon verklaren maar dat de echte God van Israël bleek te verdwijnen en dat het zo ook in onze tijd geldt dat, wanneer de kerk louter tot een sociale of politieke factor geworden is, zij haar recht om religieus te spreken verspeeld heeft. Volledige vernieuwing binnen de grenzen van de menselijke en politieke geschiedenis is bovendien onmogelijk.

Mooie dingen zegt de schrijver ook over het wonder in een tijd die beheerst wordt door wetenschap en techniek. Niets is vanzelfsprekend volgens de ondertitel van dit boek. Terecht. Tenslotte nog dit. De kerk staat, zegt de schrijver, tussen de ideale tuin, het paradijs en de ideale stad, het nieuw Jeruzalem en kan zo pas goed inwerken op onderwijs, bezinning, hulpbetoon. Of je echter zeggen mag, zoals de schrijver doet, dat de moderne mens zich ergens tussen de oude en de nieuwe mens, tussen Adam en Jezus bevindt, is niet slechts een vraag, maar het is dunkt me een onbijbelse gedachte. In de Schrift is sprake van de strijd tussen de oude mens (de mens van nature) en de nieuwe mens (de mens m Christus). De mens is niet ergens mens tussen deze posities; hij is tegelijk zondaar en tegelijk, voorzover hij in Christus is, voor honderd procent rechtvaardig. Zo is er meer op bepaalde gedachten in dit boekje af te dingen. In reder geval is dit wel een boekje waarin hoofdnoties van de Schrift doorkomen. Het. zou echter beter zijn geweest als het voor de gemeente wat meer doorzichtig was gemaakt. , V. d. G.

Dr. P. ten Have: Bij de Bron; 2 delen (O.T. en N.T.), ƒ29, — per deel. Uitgave J. N. Voorhoeve, Den Haag; 8ste druk, 635 en 763 pag.

Opnieuw is een herdruk verschenen van deze bekende handleiding ten dienste van het godsdienstonderwijs, de catechese en de bijbelstudie van dr. Ten Have. Deze boeken zijn door de jaren heen een goede gids geweest voor allen, die de boodschap van de Bijbel door moeten geven aan jongeren en ouderen, bij de catechese of bij andere vormen van godsdienstig onderwijs. De titel spreekt voor zichzelf: bij de bron. De auteur neemt ons mee naar de bron van de Schrift, neemt ons mee door het Woord heen, laat het Woord zelf aan het woord, eenvoudig en puntig. Elke les bevat een deel onder de titel 'voorbereiding' en behandelt dan de uitlegkundige, oudheidkundige, leerstellige en opvoedkundige aspecten van het betreffende bijbelhoofdstuk. Het tweede deel van de les geeft een handleiding voor de vertelling bijvoorbeeld voor de zondagsschool. Elke les wordt met een aantal vragen afgesloten. Een apart hoofdstuk is gewijd aan het vertellen van de bijbelse geschiedenis op zich.

We kondigen dankbaar deze hernieuwde uitgave aan. Gevreesd werd al dat geen herdruk meer verschijnen zou, zodat een leemte zou ontstaan wat betreft een goede leidraad voor het bijbelonderricht. Daarom willen we met nadruk op deze, zoals gewoonlijk keurig verzorgde, uitgave attenderen. We wensen dit boek, zoals dat heet, in veler handen.

P. A. de Rover: De weg der kleine mensen. Uitgave J. N. Voorhoeve, Den Haag; 701 pagina's, ƒ24, 90.

Deze omvangrijke, goed uitgevoerde familieroman bestaat uit drie, al eerder uitgegeven, delen, getiteld: Ruig volk. Ontwakend volk. Bevrijd volk. Het behandelt in roman-vorm de opkomst der kleine luyden vanaf 1837 tot de tijd dat Colijn al minister was. Het verhaal gaat over het gezin van Willem Tromp, een binnenschipper, die zich aansloot bij de Afgescheidenen en daardoor de nodige spanningen kreeg met kerkeraad en overheid. Het gaat bij dit alles om de kerkelijke strijd, de politieke strijd, de strijd om de christelijke school, zodat de tijd van mannen als Kuyper en Tajma weer tot leven komt.

Men komt in dit boek tegen een stuk godsvrucht, waardoor dit boek een geestelijke sfeer ademt die het geheel zeer lezenswaardig maakt en boeiend. De schrijver heeft de geschiedenis van de kleine luyden geschreven met een duidelijke liefde voor en betrokkenheid op de personen die hij beschrijft. Hij heeft er z'n hart in gelegd, zodat hij een stuk subjectieve interpretatie geeft van Afscheiding en Doleantie. Ook wie op deze ingrijpende gebeurtenissen een andere kijk heeft, voelt zich verbonden met de geestelijke inzet van de mensen van de Afscheiding, die hun strijd met ére streden.

Een historische roman laat zich altijd wat gemakkelijker lezen dan een geschiedenisboek. Er komen dan natuurlijk ook gemakkelijk vertekeningen voor omdat de schijnwerper altijd zeer bepaalde belichting pleegt te geven. Maar we willen dit boek van harte aanbevelen. Wie een geschiedenisboek leest komt daarin iemand als Kuyper tegen als kerkleider, als staatsman. Dit boek laat óók zijn vroomheid zien, ook in zijn gezinsleven, en verder ook trekken van de Afgescheidenen en Dolerenden, die je in geschiedenisboeken mist.

v. d. G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen