In Laar leeft de theologie van Kohlbrugge nog

Volgend jaar zal het een eeuw geleden zijn dat de bekende prediker dr. H. F. Kohlbrugge overleed. Hij was een predikant die er altijd naar verlangd heeft in de vaderlandse volkskerk werkzaam te zijn. Het werd hem niet vergund, want het zogenaamde verdraagzame Nederlandse liberalisme van de 19e eeuw bleek in de praktijk maar al te onverdraagzaam te zijn. Daarvan heeft Kohlbrugge genoeg ondervonden. Toch heeft hij zijn wens verkregen, zij het op latere leeftijd. Toen dr. A. Kuyper hem eens vroeg te komen prediken in zijn plaats heeft hij dit aanbod met beide handen aangegrepen en met van ontroering omfloerste stem heeft hij op die kansel in zijn geboortestad, Amsterdam, gepreekt. Hij heeft zelfs nog eens een beroep van een kleine Zeeuwse hervormde gemeente ontvangen en hoewel hij het niet heeft aangenomen is die dag een van de weinige hoogtepunten in zijn door lijden getekend leven geweest. De niet zo ver van de Nederlandse grens verwijderde gemeente van Elberfeld is de plaats geweest waar hij zijn werk heeft verricht. Op de kansel van Elberfeld zijn de preken ontstaan die, later gebundeld, met name in Nederland en — ironie der historie — dan ook nog in de vaderlandse kerk velen niet alleen hebben geboeid maar ook tot het diepst van het menselijk bestaan hebben getroffen.

Kerkdiensten in de nacht

De invloed van Kohlbrugge werkt dus nog door, in Nederland en Duitsland, zij het dat ons land daarbp de kroon spant. Wij wijzen in dit verband op de Kring van Vrienden van Kohlbrugge. Als er nu in Duitsland nog gemeenten zijn die een prediking in Kohlbruggiaanse geest voorstaan ( niet om zijn persoon), dan moeten ze daarvoor hun licht opsteken in ons land. Een van die (weinige) gemeenten is het plaatsje Laar, dat slechts enkele kilometers van Coevorden verwijderd is. Deze gemeente is al geruime tijd vakant en heeft in de Landeskirche waartoe ze behoort, de Evangelisch-Reformierte Kirche von Nord-West Deutschland, geen geschikte predikant kunnen vinden. Omdat er aan de gemeente, als ze dit najaar nog vacant zou zijn een vicaris zou worden aangewezen met wie ze niet in haar schik zou zijn, besloot de kerkeraad contact te zoeken met Nederlandse predikanten. Dat was niet zo moeilijk, daar de Landeskirche waartoe Laar behoort, altijd sterk verbonden is geweest met de Nederlandse Hervormde Kerk. Het kerkelijk leven heeft in het gebied van deze Landeskirche, dat Oost-Friesland en de graafschap Bentheim omvat, trouwens altijd de kerkelijke ontwikkelingen in Nederland in grote lijnen op de voet gevolgd. Zo heeft bij voorbeeld ook de Afscheiding van 1834 bij de Nederlandse grens geen halt gehouden en ook in de graafschap Bentheim om zich heen gegrepen. De vader van de afscheiding, ds. Hendrik de Cock, heeft dan ook in Bentheim meermalen predikanten in het ambt bevestigd. Daar de afscheiding ook in Duitsland met maatregelen van hogerhand te maken kreeg moest dit veelal 's nachts gebeuren. Eén van deze predikanten is ds. Jan Bavinck geweest, de vader van de dogmaticus prof. dr. Herman Bavinck. De gemeenten die daar over de grens mede onder invloed van de Afscheiding tot stand kwamen, noemen zich de Altreformierte Kirchen en staan tot op vandaag in nauw contact met de Gereformeerde Kerken in ons land en maken defel uit van de generale synode van die kerken.

Eigen stempeL

Maar los daarvan heeft zich het kerkelijk leven van de tot de Landeskirche behorende gemeente van Laar ontwikkeld, die haar wortels niet heeft in de Afscheiding. De geest die deze gemeente beheerst, is daar met name gekweekt door Pfarrer P. Schumacher. Deze in 1920 overleden predikant stond op zijn beurt ook weer met de Nederlandse Hervormde Kerk in verbinding daar hij lid was van de redactie van 'Onder eigen vaan', waaraan ook ds. C. Oorthuys verbonden was. Deze geest, die gekenmerkt wordt door een sterke binding aan de Bijbel zonder in biblicisme te vervallen, een typisch Kohlbruggiaanse trek, heeft een eigen stempel op de gemeente gezet. Dit is er de oorzaak van dat ze ook met een beweging in de eigen kerk als 'Kein Anderes Evangelium' vrijwel geen relaties onderhoudt en daarom naar een eigen predikant in Nederland gezocht heeft. Dat behoefde geen bezwaren op fe leveren, omdat tot in het begin van deze eeuw op de lagere scholen Nederlands werd geleerd en deze taal ook in de kerkdienst werd gebruikt. Zo komt men op de kansel van Laar een Nederlandse Statenbijbel tegen, wordt er nu nog in de kerk in de Nederlandse taal gepreekt en gezongen. Vanwege de jeugd en een aantal in Laar wonende Oostduitse vluchtelingen zou het aanbeveling verdienen dat het Nederlands in de kerkdienst door het Duits wordt' vervangen. Een andere bijzonderheid van Laar is dat het een van de zeer weinige Duitse gemeenten is waar op zondagen nog twee keer dienst wordt gehouden en waar men over het algemeen nog trouw ter kerk gaat.

Intussen hebben de contacten die de kerkeraad van Laar met Nederland heeft gelegd ook resultaat gehad. Hij vond de heer P. L. de Jong theologisch kandidaat te Utrecht, bereid om een benoeming tot vicaris in overweging te nemen. De heer De Jong heeft deze benoeming inmiddels aangenomen en zal voor de periode van een jaar in Laar werkzaam zijn om dan door de gemeente als predikant beroepen te worden. Een regeling die wij in Nederland niet kennen geeft een vicaris in de Duitse Kerken de bevoegdheid de sacramenten te bedienen.

Intussen is de situatie in Laar en met name in de Landeskirche van Oost-Friesland en Bentheim een klein voorbeeld van het predikantentekort in de Duitse Kerken. Zoals wellicht bekend, is er in de Nederlandse Hervormde Kerk een bureau ingesteld dat vanuit Nederland enigszins in die nood wil voorzien. De secretaris van de beroepingscommissie in de Nederlandse Hervormde Kerk, ds. D. J. Karres, maakt hiervan o.a. deel uit. Binnenkort zal de eerste via dit bureau uitgezonden predikant in een Duitse gemeente zijn intrede doen.

(Overgenomen uit Kerknieuws)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen