'Leven en helpen leven'

Nadat op de vorige synodevergadering het rapport over abortus 'Leven en laten leven' teruggewezen was naar de commissie, kwam op de nu gehouden synodevergadering het gewijzigde rapport 'Leven en helpen leven' op de synodetafel. Het rapport was in zoverre gewijzigd, dat het op bepaalde punten bekort was en dat er een paragraaf 'Pastorale notities' aan was toegevoegd. De principiële stellingname van de opstellers was ongewijzigd gelaten. 'In het licht van de bijbelse gegevens en in overeenstemming met wat de Kerk door de eeuwen heen heeft verkondigd zijn wij de overtuiging toegedaan, dat abortus provocatus een kwaad is en als zodanig principieel moet worden afgewezen als een uitweg bij een ongewenste zwangerschap.

Abortus provocatus is slechts toelaatbaar als de zwangerschap een directe bedreiging vormt voor het leven of voor de gezondheid van de vrouw, m.a.w. wanneer er sprake is van een situatie, waarin 'leven tegenover leven' staat.' De commissie die het rapport opstelde huldigde als geheel dit neen — tenzij standpunt.

Verschil

Toch is het rapport in zoverre verschillend van het vorige rapport, dat nu ook de stem doorklinkt van een minderheid van de commissie, die leven-tegenover-leven ruimer interpreteren wil, in die zin dat een ongewenste zwangerschap voor de betrokkenen dermate rampzalig kan zijn, dat, 'hoewel in fysieke zin van een levensbedreigende situatie geen sprake is, een abortus toch gerechtvaardigd zou kunnen zijn, omdat de vrouw geen enkele andere oplossing (met behoud van het nieuwe leven) meer ziet en de psycho-sociale moeilijkheden onoverkomenlijk lijken, zodat zij psychisch en maatschappelijk gezien geen 'leven' zou hebben.'

Deze andere stem klinkt in het hoofdstuk pastorale notities verschillende keren door. In dat hoofdstuk kreeg de minderheid stem, die zich op de vorige synode Jiogal krachtig had geroerd in felle aanvallen op het principieel gestelde rapport. De commissie zegt te hopen, dat zij, met het opnemen van stem en tegenstem een gesprek binnen de Kerk op gang zal brengen.' Dat onze commissie duidelijke lijnen trekt, wil namelijk niet zeggen, dat zij meent dat er binnen de gemeente van Christus geen ruimte zou zijn voor dit gesprek.'

Ruimte

De pastorale notities gaan uit van een definitie van het pastoraat als 'ruimte geven'. Vandaaruit wordt dan alle nadruk gelegd — na het principiële 'neen' van de vorige hoofdstukken —op het 'tenzij', op — desondanks — de mogelijkheid van abortus provocatus. Daarmee krijgt dit slothoofdstuk iets tweeslachtigs (stem en tegenstem). Men zegt enerzijds een zo krachtig 'neen' te moeten laten horen 'omdat wij gezien hebben, steeds beter gezien hebben, hoe in de discussie over de abortus provocatus mensen de gevangenen zijn van de vanzelfsprekendheden van onze tijd, vanzelfsprekendheden, die tot demonieën dreigen te worden.

'Wij willen in alle duidelijkheid verkeerde redeneringen en valse argumenten ontzenuwen. Kortom wij wilden heel duidelijk stellen, dat wij de abortus provocatus zien als een kwaad', aldus de ene stem. Maar, zo wordt dan vervolgd 'wij wilden niet ontkennen, dat er telkens in de gebrokenheid van onze wereld situaties zijn, waarin het toch niet alleen geoorloofd, maar zelfs geboden kan zijn dit kwade te doen'. Bij een echt pastoraat moet dan oprecht gezocht worden naar een beslissing in de concrete situatie, waarbij niet van tevoren vaststaat dat abortus provocatus uitgesloten is.

Meerderheid vóór

Het rapport, zoals het er nu lag, kreeg — mede dank zij de pastorale toevoeging 41 synodeleden achter zich. Twaalf synodeleden hadden onoverkomenlijke bezwaren, omdat het te wettisch, te moralistisch, te opdringerig zou zijn. Ds. R. Kaptein van de Raad voor de Herderlijke Zorg meende, dat de Kerk weer een mogelijkheid om werkelijk tot de mensen van deze tijd te spreken voorbij liet gaan. Hij vroeg of de commissie wel contact gehad had met vrouwen, die met het abortus-vraagstuk te maken hadden gehad (N.B. mede opsteller drs. Mante heeft door zijn functie als arts hier de nodige ervaring). Het rapport was niet bijbels volgens ds. Kaptein, wat aan dr. E. Schroten de opmerking 'kreten' ontlokte. Het gaat toch om een bijbels ethos, zo vroeg hij ? Daarin gaat het dan om de mens als tempel van de Heilige Geest. Als men dat dan moralistisch wil noemen ! Tegen die achtergrond valt dan het onherroepelijke 'neen'.

Wat zal de uitwerking zijn ?

Als we het geheel van deze bespreking en het synode resultaat bezien dan willen we puntsgewijs een drietal opmerkingen maken:

1) We mogen dankbaar zijn, dat de commissie haar principieel standpunt (neentenzij) heeft gehandhaafd en dat het rapport, mét dit principiële uitgangspunt, in meerderheid is aanvaard. Er is duidelijk uitgesproken, dat abortus — in welke fase dan ook — vernietiging van menselijk leven is. Ds. H. Binnekamp sprak zijn dank uit voor het feit, dat de foetus als menselijk leven wordt beschouwd. God gedoogt de zonde niet, zo stelde hij verder, maar óók en vanwege de zonde is dan pastorale zorg geboden. Dat het rapport abortus afwijst, tenzij, en pleit voor een verantwoord pastoraat is verheugend.

2) Minder gelukkig zijn we met de pastorale notities, waarin de stem van de minderheid doorklinkt en waarmee men ruimte wil geven aan het gesprek binnen de Kerk. Die stem had dunkt me beter per minderheidsnota kenbaar gemaakt kunnen worden. In een noodsituatie, als die in onze samenleving rondom de abortus aan het ontstaan is, is duidelijkheid méér dan geboden. Het neen-tenzij is duidelijk. De ruimere interpretatie van het 'tenzij', die het rapport — zij het vanuit de minderheid van de commissie — toch impliciet biedt zal velen een handvat bieden om een weg te (ver)volgen, die het absolute 'neen' niét wil.

Laten we niet vergeten dat méér nog dan zo'n rapport de publiciteitsmedia (mét hun selectie) de publieke opinie ten diepste bepalen. Op de avond van de synodezitting bracht het journaal mevr. Vroon — synodelid, die op de vorige zitting felkritisch op het rapport had gereageerd — in het beeld, die dan ook prompt verklaarde dat de Hervormde synode meer ruimte had gelaten voor abortus dan de bisschoppen met hun absolute neen hadden gedaan. Deze interpretatie van het synodebesluit — alléén mogelijk dank zij de toegevoegde pastorale notities — was de eerste die publiek werd doorgegeven. Te vrezen is, dat de stem van de minderheid, middels de publiciteitskanalen, meer aandacht zal krijgen dan dit rapport bedoelt.

3) Me dunkt dat in het rapport passages, waarin opgeroepen wordt tot gemeenschappelijke verootmoediging en een duidelijk(er) spreken tot de overheid, niet hadden mogen ontbreken. Tenslotte voltrekken zich hier momenteel ontwikkelingen, die de 'demonieën', waarover het rapport ook duidelijk spreekt, losroepen. Ook hier past de Kerk een eigen appellerend, verootmoedigend geluid.

Mijn conclusie ten aanzien van dit neentenzij is dan ook: dankbaar — hoewel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen