Weg van honger en geweld

de vredesweek

Het is al een reeks van jaren gebruikelijk, dat het Interkerkelijk Vredesberaad een week in de maand september uitroept tot vredesweek. Dat is dit jaar de week van 21 tot 28 september. Het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) wil aldus jaarlijks de christelijke gemeente confronteren met het vraagstuk van de vrede (en al wat daarmee verbonden is) in deze wereld.

de vredeskrant

Eén van de middelen waarvan het IKV gebruik maakt is de vredeskrant, die op zondag 21 september in de kerkdiensten moet worden uitgereikt of op andere wijze kan worden verspreid. Elk jaar krijgt de vredesweek een thema, dat in de artikelen van de vredeskrant wordt toegelicht en uitgewerkt. Dit jaar is het: 'Weg van honger en geweld'. Naar ik meen voor het eerst is het Nederlandsch Bijbelgenootschap het IKV en de daarin participerende kerkgemeenschappen te hulp gekomen, door de uitgave van een vouwblad van 10 pagina's, dat een aantal bijbelgedeelten bevat die op het thema betrekking hebben, alle volgens de een of andere moderne 'vertaling'.

de synode

Het IKV richt zich met zijn materiaal niet rechtstreeks tot de kerkeraden en predikanten van onze kerk, maar dezen ontvangen dit door de bemiddeling van het secretariaat van de generale synode. Bovendien dringt het moderamen van de synode erop aan, dat in de gemeenten met de vredeskrant gewerkt zal worden. Uit het begeleidend schrijven van dit jaar citeer ik: 'Door dit thema (nl. Weg van honger en geweld, LJG) worden ons als kerken in deze welvaartssamenleving indringende vragen gesteld. Vergeleken met de landen in de derde wereld kennen wij in ons land een grote mate van veiligheid en van overvloed. De vraag is echter of wij deze toestand niet verworven hebben door gebruik te maken van middelen van geweld. Wij denken hierbij aan de overmaat aan kernbewapening en aan de hoog ontwikkelde technologie, die alle ons in staat hebben gesteld de huidige welvaartstoestand te bereiken en in stand te houden. Zelfs in onze hulp aan de landen van de derde wereld schoeien wij onze hulpverlening op deze leest. De vraag is echter of op deze wijze een blijvende verbetering van de levenssituatie in de gehele wereld kan worden bevorderd. Is er een andere weg? Moet bijvoorbeeld onze manier van leven individueel en als gemeenschap niet duidelijk veranderen? Voor het ingaan op deze vragen, die ons allen raken en waarvoor wij ons juist als Christenen in deze tijd gesteld zien, biedt het materiaal voor de komende vredesweek royaal gespreksstof".

Ik geef dit uitvoerige citaat enerzijds om duidelijk te maken dat de generale synode als breedste ambtelijke vergadering van onze kerk het materiaal van het IKV gaarne in de gemeenten gebruikt ziet, anderzijds omdat dit citaat in zekere zin een samenvatting van de thematiek van de vredesweek van dit jaar is.

de artikelen in de vredeskrant

Wat biedt de vredeskrant zoal? Allereerst wordt verteld van een filmpje, dat een kuikentje te zien geeft, dat uit zijn ei kruipt. Wanneer het 'een aaneenschakeling van de meest afgrijselijke beelden van honger, armoede, oorlog en geweld' heeft waargenomen, draait het zich om en verdwijnt weer veilig in het ei. Het kuikentje houdt het voor gezien. De moraal van dit verhaal staat ernaast te lezen: zo mogen wij niet doen, 'we móéten op zoek naar een nieuwe weg: weg van honger en geweld'. De tweede en derde bladzijde bieden een korte uitleg van de gelijkenis van de rijke man en de arme Lazarus en van die van de rentmeester der ongerechtigheid, beide te vinden in Lukas 16 en ook een soort actualisering van de eerste gelijkenis. Verder een bijdrage van prof. dr. J. de Graaf (hoogleraar aan de R.U. te Utrecht), die er onder meer voor pleit, dat wij de kerk en de gemeente naast alle dingen die ze ook zijn, moeten leren zien als een 'politieke consumentenbond', die kritisch en met behulp van deskundigen onderzoekt 'welke politieke voorstellen of maatregelen de belofte in zich hebben van bij te dragen tot vrede en rechtvaardigheid, want dat zijn de maatstaven, waarmee een christen zijn politieke keuze behoort te maken'. Verderop treffen wij aan een pleidooi voor een nieuwe economische orde en op de achtste en laatste pagina een artikel van prof mr. B. V. A. Röling: 'Over wapens en over armoede'.

de acties

Nu zou de vredeskrant de vredeskrant niet zijn, wanneer niet tevens ruime aandacht werd besteed aan een aantal acties, die worden gevoerd. En dat natuurlijk met de bedoeling, dat de lezers óók actievoerders worden, wanneer ze het nog niet zijn. Er is keuze genoeg. Er is de X min Y beweging (voor ontwikkeling en bevrijding van arme en rijke landen). Amnesty International (tot hulp aan politieke gevangenen), de Stroomgroep Stop Kalkar (tegen kerncentrales), de Werkgroep Alternatieve Beleggingen (werkzaam voor een nieuw op te richten bank onder auspiciën van de Wereldraad van Kerken), de stichting Technische Ontwikkeling Ontwikkelingslanden, de Aktie Sahel (die, tussen haakjes, heel weinig aandacht krijgt in deze krant). En dan is er de aktie Betaald Antwoord, gericht tegen de Amro-Bank, omdat deze leningen verstrekt aan bedrijven in Zuid-Afrika.

indruk

Wie van de vredeskrant kennis neemt, komt onder de indruk van de wijze waarop getoornd wordt op de zelfzuchtige houding van de westerse landen, het liefdeloze gedrag tegenover de arme landen, de overvloed van een consumptie-maatschappij, die het milieu almeer verstikt, om maar enige dingen te noemen; Ook van het betoog van prof. Röling, die onomwonden stelt, dat de ondergang van de wereld door een nucleaire oorlog onvermijdelijk is, als we doorgaan met de wapenpolitiek zoals nu. Het is geen kleinigheid, dat wij onder deze bedreiging leven.

één draad

Door het geheel loopt één draad: een pleidooi voor een nieuwe levensstijl, waartoe behoren: soberheid, milieu-defensie, geweldloze weerbaarheid, spreiding van kennis en macht, anti-Amerika houding, ontwapening, boycot. Eerst iets over dit laatste.

boycot

In navolging van uitspraken en besluiten van de Wereldraad van Kerken en van de generale synode van onze kerk, keurt het IKV niet alleen investeringen in Zuid-Afrika ten sterkste af, maar het roept ook op de Amro-Bank, die daar wél investeert, te boycotten.. De regering van Zuid-Afrika wordt eenvoudigweg een totalitair, racistisch en onderdrukkend regiem genoemd. Jarenlang heeft het IKV de inmenging van de USA in Vietnam ten heftigste veroordeeld en het regiem van Portugal en de gruwelen die dit bedreef in Angola (was dat alles waar? ? ) aan de kaak gesteld. En natuurlijk Zuid-Afrika. In Vietnam, Portugal en Angola is gebeurd wat het IKV en vele anderen wilden: de USA hebben zich teruggetrokken uit Vietnam, de regering in Saigon is gevallen, in Lissabon zijn andere machthebbers, het gezag van Portugal in Angola is verdwenen. Dit alles is gebeurd, maar niet zonder geweld, niet zonder onbeschrijflijke ellende, niet zonder stromen bloed, niet zonder honger. En het einde van deze dingen is nog niet te zien. Wanneer de wens van vele 'vredelievenden' in vervulling gaat ten aanzien van Zuid-Afrika, zullen ook daar golven van bloed stromen, uit de wonden van blank en zwart, zullen niet alleen blank en zwart elkaar naar het leven staan, maar ook de zwarte volkeren onderling. Het is gemakkelijk genoeg vanuit het kleine Nederland te zeggen: Zuid-Afrika doet het niet goed, maar als wij ónze problemen niet eens kunnen oplossen, zouden wij dan ten opzichte van anderen niet wat bescheidener behoren te zijn? (Zie de artikelen over Zuid-Afrika van de hand van burgemeester H. Bos, zeer recent verschenen in dit blad). De actie tegen de Amro-Bank vind ik hoogmoedig en dwaas.

de achtergrond

Zeker zijn er behartenswaardige dingen in de vredeskrant te vinden. Maar met de ideologische achtergrond waartegen zij moet worden gezien kan ik mij onmogelijk verenigen, omdat deze bijbels niet te verantwoorden is.

Enige punten moeten dan worden genoemd.

a. Het geheel wordt met een bijbels sausje overgoten, maar de humanistisch-socialistische ondergrond blijft zichtbaar. Woorden als 'vrede' en 'gerechtigheid' hebben in de Bijbel allereerst andere dimensies dan in de publicaties zoals de vredeskranten ooit naar voren komen.

b. Bijbelgedeelten als de beide eerder genoemde gelijkenissen wordt geweld aangedaan. Ik denk niet alleen aan de zeer aanvechtbare uitlegging van de gelijkenis van de rentmeester in déze vredeskrant. maar nog meer aan de wijze waarop zij van hun eeuwigheids-karakter worden beroofd. Met 'de eeuwige tenten' is nog wel wat meer bedoeld dan 'een blijvend tehuis', dat in de plaats treedt van geborgenheid in bezit. En het woord over de 'onoverkomelijke kloof' in de andere gelijkenis slaat op het onherroepelijke van het eeuwig lot, het hiernamaals. Een verminkte uitleg van de Bijbel kan nooit leiden tot betrouwbare adviezen voor het leven.

c. De mogelijkheden van de mens worden zeer overschat. De Bijbel spreekt bepaald niet optimistisch over de mens. Denkt u alleen nog maar aan de eerste hoofdstukken van de brief aan de Romeinen. De diepten van het bijbels getuigenis over wereld, mens en zonde, noch de hoogten van het spreken van de Bijbel over God, zijn heiligheid en genade plegen in publicaties van oecumenische herkomst tot hun recht te komen.

d. Zeer schadelijk zijn de gevolgen van het verwarren van de terreinen van kerk en staat, het vermengen van wet en evangelie en het vereenzelvigen van politieke en christelijke vrijheid. Wanneer men hier niet onderscheidt, gaat (een pressie-groep in) de kerk over de staat heersen, wordt het evangelie een nieuwe wet en meent men, dat politieke vrijheid samenvalt met de vrijheid, die in en door Christus is geschonken. Dit is niet alleen een mogelijk gevaar, het is schering en inslag in het theologiseren in onze tijd en dit wordt ook door niets in de vredeskrant weersproken maar veeleer bevestigd.

e. Als wet en evangelie worden vermengd en verwisseld, blijft er geen wet en geen evangelie meer over. Daar is het volksleven allerminst mee gebaat, want dit verwildert zonder de geboden van God. En wanneer de kerk het evangelie kwijt is, spreekt zij niet meer van hetgeen God voor de mens heeft gedaan en aan de mens doet, maar komt zij met de krampachtige en machteloze oproep dat de mens bevrijding brengen moet.

f. Het is waar. De nood in de wereld is onbeschrijflijk groot, er wordt vreselijk geleden onder honger en geweld. Maar het is tragisch als de mens meent dit alles in menselijke kracht recht te kunnen zetten. Zegen zal daarentegen uitgaan van de mens, van de gemeente, die leeft in het krachtveld van de Geest van God, die ook nu onvermoede wegen openen en grote dingen doen kan. Deze God en Zijn heil te verkondigen mag de kerk niet nalaten of zij verloochent Hem in Wie haar leven, haar toekomst en haar mogelijkheden liggen.

g. De vredeskrant 1975 is de zoveelste gemiste kans om tot de gemeenten te komen met een klaar en helder getuigenis inzake het spreken van de Bijbel over vrede. Als ik de balans opmaak, vind ik eigenlijk geen woord van geloof en bemoediging, maar komt mij overal troosteloosheid tegemoet. Dat komt ervan als men vol zit van een utopie en geen uitzicht heeft op het Koninkrijk van God.

Zwolle

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen