Gobius du Sart, een predikantengeslacht

In de Kerkeraadskarner van de Hervormde Kerk te Bleskensgraaf hangt een prachtige lijst met de namen van de meeste predikanten die deze gemeente hebben gediend. Er boven staat de bekende tekst uit Hebr. 13: 'Gedenkt uwer voorgangeren...' Gedenken veronderstelt herinnering; niemand zal zich ds. J. J. Gobius du Sart herinneren die deze en andere gemeenten ruim een eeuw geleden diende. Onder de oudere lezers van dit blad zijn er waarschijnlijk wel die zich de neefs van deze predikant herinneren: dr. J. W. F. Gobius du Sart, pred. te Woudrichem en ds. J. C. G. Gobius du Sart, pred. te Wijk (bij Heusden). Deze predikanten, die lange reeks van jaren Woudrichem en Wijk dienden, noemde ds. W. L. Tukker in zijn openingswoord op de jaarvergadering van de Geref. Bond (1976) m.b.t. hun huisgodsdienstoefeningen, en de functie van het Woord in het gezin. In dit artikel wil ik uw aandacht vragen voor dit predikantengeslacht dat bijna anderhalve eeuw in onze Kerk dienstbaar mocht zijn.

Het geslacht Gobius du Sart is van Frans-Duitse afkomst. Gobius is een Duitse famihe, afkomstig uit Keulen, van oorsprong Frans. In de tijd van de Hervorming werd mr. Jacob du Sart te Veurne als geloofsgetuige verbrand. Zijn nakomelingen vluchtten naar de Noorderlijke Nederlanden, waar deze familietak in het midden van de 18e eeuw uitstierf. De naam bleef door echtverbintenis met die van Gobius voortbestaan.

Joan Jakob

Joan Jakob Gobius du Sart werd in 1818 in de Herv. pastorie te Borgharen geboren. In 1844 werd hij predikant te St. Jansga, vier jaar later te Nigtevecht. Deze gemeente, niet ver van Amsterdam bracht hem in contact met de mensen van het Réveil. Dr. Kluit schrijft in 'Het Protestantse Réyeil in Nederland en daarbuiten' over een samenkomst in 1851 ten huize van de familie Pierson. 'Er waren veel bekende gasten; o.a. Heldring, de Liefde, Gerretson, ds. Homan uit Elberfeld, en de orthodoxe dominee van Nigtevecht: ds. Gobius du Sart. 'Later werden die contacten minder. Gobius kwam in de tijd dat hij te Bleskensgraaf stond (1857-1861) meer in relatie met dr. H. F. Kohlbrügge. Op de alg. vergadering van Vrienden der Waarheid in Zuid-Holland (juli 1860) keerde de meerderheid zich fel tegen de theologie van Kohlbrügge. Gobius du Sart die hem verdedigde, werd genoodzaakt de zaal te verlaten. Nu nam Gobius de pen ter hand, vértaaide Kohlbrügge's "Betrachtinge van Mattheüs 1' en voorzag haar van een uitgebreide voorrede en verklarende aantekeningen. Als ergens, dan komt in deze Voorrede de geestelijke verwantschap tussen Gobius du Sart en Kohlbrügge tevoorschijn. Gobius schrijft: 'Zelf heb ik eenen tijd gekend , dat ik van de leer van Kohlbrügge zeide: hoe kan het waarheid zijn; moet er dan bij mij, . indien ik waarlijk wedergeboren ben, niet eene toeneming bestaan, in het afleggen van zonden, in gezindheden overeenkomstig de wet, in het meer en meer bevinden dat ik van heiligmaking tot heiligmaking ben voortgegaan, moet dan de nieuwe mensch niet grooter, niet heerlijker, niet heiliger worden. In één woord: ik kon niet geheel instemmen met de diepe opvatting der menschelijke ellende ook na zijne wedergeboorte uit den H. Geest, gelijk ze bij ds. Kohlbrügge gevonden wordt, totdat mij de oogen wierden geopend, en ik' onder het lezen van velen der geschriften van ds. Kohlbrügge eerst regt het heerlijke eazalige der waarheid leerde kennen...' Het was in deze tijd dat Kohlbrügge als hij in Nederland was, soms gevraagd .werd in de Hervormde kerk te preken (Vianen, Utrecht). Deze diensten waren voor hem, die nooit de afscheiding gezocht had, een grote vreugde. Ook als hij in Duitsland in de Evangelisch Geref. Kerk mocht voorgaan was dat voor Kohlbrügge een erkenning van zijn 'niet afgescheiden' zijn. Over een van deze diensten (te Halle 1858) en over allerlei akten die de positie van zijn gemeente omschreven, schreef Kohlbrügge met ds. J. J. Gobius du Sart die toen in Bleskensgraaf stond.

Uit de notulen van de kerkeraad van deze gemeente, door Gobius zelf geschreven, zijn geen opzienbarende dingen te melden. Of het moest zijff het adres aan het Bleskensgraafse gemeentebestuur, de'zondag meer te heiligen door allerlei afkondigingen (erfhuizen, poldervoorschriften, e.d.) niet meer na de kerkdienst te doen plaatsvinden. En verder de weigering aan W. C. van Werkhoven, als tijdelijk in dit gemeente verblijvende chirurgijn, de attestatie af te geven wegens zijn slordige levenswandel. Hieruit blijkt wel dat de leer en de prediking van de 'rechtvaardiging van de goddeloze', de heiliging van het leven niet verzaakte!

Na Bleskensgraaf stond Gobius te Raamsdonk en te Nijkerk. Hij overleed in Putten op 20 februari 1894.

Gregorius Johan

De tweede die we uit de predikantengeslacht willen noemen is de 14 jaar jongere broer van ds. J. J. Gobius du Sart: Gregorius Johan. Ook zijn eerste gemeente is St. Jansga. In november 1861 doet hij zijn intrede in Arnemuiden, ds. G. J. Gobius du Sart's vrouw was van Zeeuwse adelijke afkomst: Jonkvrouwe Maria Wilhelmina Schorer. Vanuit Arnemuiden correspondeerde ds. G. J. Gobius .du Sart veel met zijn eerste gemeente in Friesland. Er zijn over deze briefwisseling waardevolle artikelen geschreven in het 'Kerkblaadje' (uitgave vrienden van Kohlbrügge) door dr. J. de Bruin. Uit deze brieven, in eenvoudig geestelijke toon geschreven, pastoraal en troostend blijkt ook bij deze Gobius de verwantschap met de prediker van Elberfeld. Uit een van die brieven hét volgend citaat: 'O wat is dat verkwikkelijk voor iemand, die meent te moeten loopen ea niet kan nog wil loopen, te hooren; het is niet desgenen die wil", nog desgenen die loopt, maar des ontfermenden Gods. Al zijt gij verloren bij uzelf, zoo gij durft zeggen: Zoo ontfermd God Zich over mij, gij hebt de kracht ervan, eer gij het weet. en wat het voornaamste is; Hij vraagt niet naar uw ja of nee zeggen, maar doet het werk des welbehagens, hetwelk is Zich over u ontfermen'.

Het was ook ds. G. J. Gobius du Sart die, na zich persoonlijk tot Koning Willem III te hebben gewend, er voor zorgde dat Kohlbrügge te Zoutelande werd beroepen. Op de dag dat dit beroep werd uitgebracht, overleed ds. Gobius aan de pokken die toen in Zeeland heersten. Arnemuiden verloor in hemeen trpuw dienaar van het Woord, en zijn overlijden was met name voor de gemeente Oud-Beijerland, waarheen hij een beroep had aangenomen, een grote teleurstelling.

De zoons

Drieëndertig jaar was ds. G. J. Gobius du Sart toen hij overleed. Zijn vrouw bleef achter met 4, nog.jonge kinderen, twee jongens en twee meisjes. Spoedig vertrok ze naar Elberfeld, waar twee zusters van haar man woonden, en waar ze de geestelijke zorg vond van de predikant, die haar van haar jeugdjaren vertrouwd was: Kohlbrügge. In de brieven die mevrouw Gobius du Sart naar Nederland schreef, vertelt ze vaak over haar kinderen:

'... zij spreken Duitsch als Duitschers en Frits kan het ook lezen...' (dit was later, toen deze zonen, Joan Willem Frederik (Frits) en Jakob Cornells Guilielmus (Jakob) predikant waren in Nederland aan hun uitspraak met licht Duits accent te merken!). Predikant, ja evenals hun grootvader, oom en vader, en, schreef mevr. Gobius: 'zoo God wil zullen zij eens Gods Woord prediken'. Dat was voor J. W. F. (Frits) Gobius du Sart op 6 december 1885 toen zijn oom ds. J. J. Gobius du Sart hem bevestigde te Nieuw-en St. Joosland. In dit Zeeuwse dorp zag de jonge dominee Gobius kans naast zijn gemeentewerk, een dissertatie te schrijven over 'De geschiedenis der Liturgische Geschriften van de Nederlands Hervormde kerk opnieuw onderzocht'. Na 9 jaar in deze gemeente gewerkt te hebben, vertrok hij naar Woudrichem. In deze gemeente stond dr. J. W. F. Gobius du Sart 29 jaar. Bij zijn overlijden schreef dr. J. C. S. Locher in het 'Kerkblaadje' 'De Kerk Gods mist een bekwame getuige, die haar het Woord der genade in waarheid predikte. Hij legde de nadruk op hetgeen ons verbindt met de Gereformeerde vaderen, nadruk ook op de noodzakelijkheid der wedergeboorte, zonder daarbij te komen op de lijn van hen, die dan het zwaartepunt leggen in den mensch, inplaats van in Christus'.

Tenslotte is daar Jakob C. G. Gobius du Sart, de jongste zoon van de Arnemuidense predikant. Reeds jong was hij onder het beslag gekomen van Kohlbrügge's prediking. Bij de herdenking van diens honderdste geboortejaar (1903) noemt hij zich 'een kind van de gemeente te Elberfeld'. Ds. J. C. G. Gobius du Sart stond voor Wijk (bij Heusden) te Benthuizen en Eemnes-buiten. De gemeente van Wijk diende hij van 1897 tot 1936. Daar overleed zijn moeder, mevrouw Gobius du Sart-Schorer. Nadat in 1936 ds. Gobius, na een kortstondige ziekte was heengegaan, werd in de kerk van Wijk, 20 januari 1937 een ge­ denksteen aangebracht met de data van zijn leven en de tekst uit Hebr. 13 : 7-8. Daarmee kom ik weer terug bij het begin van dit artikel; die tekst staat nl. ook boven de predikantenlijst in de Herv. Kerk te Bleskensgraaf. Gedenken, schreven we daarbij, veronderstelt herinnering. Ik hoop dat dit beknopte verhaal over dit Godvrezende predikantengeslacht u aan veel herinnerd heeft, en: aanschouwende de uitkomst hunner wandeling, hun geloof zult navolgen!'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen