Kritiek zal niet helpen

De IKON heeft een beleidsnota samengesteld, die op de juni vergadering van de Hervormde synode zal worden behandeld. Naar het zich laat aanzien zal er door velen stevige kritiek geleverd worden. Van vele kanten is de synode de laatste tijd, met name na de geruchtmakende Geloof-Hoop en Liefde Show, ten aanzien van het IKON-beleid benaderd. De Waddinxveense Hervormde Kerkeraad kreeg adhesiebetuigingen van vele kerkeraden op een protestbrief. We weten verder dat gewone gemeenteleden met handtekeningenlijsten werken.

En toch, het zal allemaal niets helpen. Dat lijkt een heel stellige uitspraak. Dat is het ook. Maar ik zie het niet anders. In het persbericht, dat het Hervormd Persbureau rondzond voor publicatie in kerkbodes en kerkbladen en dat 'een duidelijke en heldere uiteenzetting' wil zijn van wat de IKON beoogt en dat daarom vóór de synodevergaderingen uit in die bladen

geplaatst zou moeten worden, staat het .volgende:

’De positie van de IKON binnen het omroepbestel, als bijzondere zendgemachtigde zonder ledenbestand, waarvan de hoeveelheid zendtijd afhankelijk is, betekent een zekere mate van vrijheid waardoor hij bepaalde zaken aan de orde kan stellen die voor andere zendgemachtigden wellicht moeilijker liggen. Aan de andere kant is er natuurlijk wel steeds de verantwoording ten opzichte van de opdrachtgevers.’

Een omroep zonder leden betekent inderdaad 'een zekere mate van vrijheid', laten we gerust zeggen eengrote mate van vrijheid. De IKON zit om zo te zeggen op rozen. 'Natuurlijk' wel verantwoording aan de opdrachtgevers, de kerken, zo wordt gezegd. Maar dat is altijd verantwoording ac/z/era/, nadat men eerst van die 'zekere mate van vrijheid' heeft gebruik gemaakt. Eerst in de Geloof Hoop en Liefde show suggereren dat alles kan en mag en dan later verantwoording geven aan de synode. En als ik dan zeg, dat de kritiek niets helpt dan baseer ik dat op de praktijk vanjaren. Daarom zeg ik het ook maar scherp. Er is door de jaren heen al zóveel kritiek geweest en alles zonder resultaat.

In 1947 - het was toen nog IKOR - stuurden zes predikanten, t.w.: dr. W. Volger, ds. W. A. Hoek, ds. J. J. v. d. Krift, dr. G. J. Streeder, ds. J. J. Timmeren ds. A. Vroegindeweij al een brief naar de synode, waarop dagelijks adhesiebetuigingen binnen kwamen terwijl ook prof. dr. G. P. van Itterzon zich in kritische zin mengde in het IKOR beleid (men kan het nalezen in Delen of Helen).

Gezegd werd, dat IKOR het vertrouwen van velen miste, omdat het zich meer aan bepaalde richtingen in de kerken oriënteerde dan aan de Christus der Schriften, dat de kerkdiensten voor een belangrijk deel vrijzinnig waren of althans zodanig, dat velen er niet door aangesproken werden en dat uitzendingen in de middaguren een zodanig karakter hadden, dat 'van kerkdiensten geen sprake is, waardoor in ernstige mate wordt tekort gedaan aan zieken en ouden van dagen...' Dat was in 1947. de kritiek heeft zich herhaald, keer op keer, maar de karavaan trok verder.

Tegenover

Over de kerkelijke opdracht van IKON staat in de beleidsnota: 'Die opdracht houdt een zekere mate van zelfstandigheid in: de vervuiler van een kerkelijke opdracht, hoezeer ook voortkomend uit de gemeente en daar midden in staand kan niet volstaan met slechts de stem van de gemeente te laten klinken. Als vervuiler van een oecumenische opdracht staat de IKON in en tegenover de gemeente. Hij confronteert ieder afzonderlijk met wat elders leeft’

Hier kan men zich de ogen dunkt me uitwrijven. Wat mag een kerkelijke opdracht tegenover de gemeente wel inhouden? Ik ken wél een & mbtt\.\]k-tegenover. Het ambt komt niet op uit het ambt aller gelovigen maar is een instelling van Godswege. Daarom spreekt de ambtsdrager met volmacht van God en zó is er sprake van een ambtelijk tegenover. Is de IKON - als ik dat woord 'tegenover' zó zou moeten beoordelen - ook opeens een ambtelijk orgaan? Maar néén, zo moet dit woord 'tegenover' kennelijk niet worden verstaan. Want de volgende, kennelijk toelichtende zin zegt, dat IKON 'ieder afzonderlijk confronteert met wat elders leeft'. Daar gaat het dus helemaal niet over met volmacht het Woord Gods spreken maar over confronteren met wat in de wereld leeft, met de verschijnselen hier en elders. Welnu dan krijgt dat woord 'tegenover' toch kennelijk de betekenis van: op gespannen voet staan met de gemeente, wat in de praktijk inderdaad gewoon het geval is.

Als overigens het Hervormd Bulletin zegt, dat dit een heldere uiteenzetting is dan vraag ik me in gemoede af wat de kerkbodelezers dan denken zullen wanneer ze dit 'tegenover' de gemeente lezen. Moeten we maar gewoon denken dat dit duidelijke taal is: tegenover dfe gemeente? Dan ben ik benieuwd wat de synode daarvan zal zeggen. Moet er toch een ambtelijk 'tegenover' achter gezocht worden? Dan ben ik óók benieuwd wat de synode erover zal zeggen. Noch het één, noch het ander kan of mag. Alsof de IKON niet slechts vanuit de gemeente en dan zoals zij is naar de Schriften zou moeten spreken.

Spreekbuis

Maar ik lees nog iets anders in (het overzicht van) de beleidsnota. De IKON programma's gaan kritisch in op de samenleving; wat verkondiging leidt tot 'kritiek op wat het Rijk van Christus predikte in de weg staat.' Ik citeer nu verder:

’Zodoende... komen bij de IKON minderheidsgroepen aan het woord, mensen die kansloos of onderdrukt zijn, degenen die volgens de evangeliën de eersten zijn, die aanspraak maken op solidariteit, liefde en daadwerkelijke steun. En dat in een wijd scala op velerlei niveau-van de zwarten in Zuidelijk Afrika tot de pedofielen in Nederland zelf; van de armen in Latijns Amerika tot de binnen het nederlandse omroepbestel achtergestelde kinderen, die niet of nauwelijks op een goede manier aan het woord komen.’

Dat is het dan, een heldere uiteenzetiing, zegt de begeleidende brief. Het gaat kennelijk om een evangelie der minderheidsgroepen, hóé dan óók. Hoewel, rechtzinnige, orthodoxe minderheidsgroepen liggen immer buiten het blikveld. Staan die 'het Rijk, dat Christus predikte in de weg'? En wordt dat Rijk, dat Christus predikte dan kennelijk bevorderd door pedofielen aan het woord te laten, alternatieve samenlevingsvormen een kans te geven? En wie zijn in dat verband (in verband met 'het Rijk dat Christus predikte' dus) die 'binnen het Nederlandse omroepbestel achtergestelde kinderen'? Want dat is mij dan zo helder als koffiedik.

Monopolieposities

’Onderdrukkende monopolieposities moeten aan de kaak gesteld worden', zo lees ik tenslotte. Jazeker, bepaalde. Er is gewoon sprake van selectieve verontwaardiging bij IKON. 'Kenmerk' staat in Amerika bekend als de meest linkse actualiteitenrubriek in West Europa. Welnu, dat is ook zo. In de politieke en maatschappelijke stellingname voert IKON inderaad een helder en duidelijk beleid. Maar is het een kerkelijk verantwoord beleid? Kortgeleden is er een IKON uitzending geweest over SWAPO, de bevrijdingsbeweging in Zuidelijk Afrika. Deze terroristen werden om zo te zeggen, afgeschilderd als jongens met klappertjespistolen, die zo graag medicijnen uitdeelden en het met het onderwijs zo goed bedoelden. Kortom als een uiterst humaan gezelschap, dat méér leek op een Rotaryclub dan op een echt revolutionaire beweging. En dan te bedenken dat SWAPO niets anders nastreeft dan een monopoliepositie, blijkens de stellingname in Namibië. Zelfs Trouw sprak zijn verontwaardiging uit over een dergelijke vertekening van de werkelijkheid.

De Hervormde synode zal best wat harde noten gaan kraken. Maar we blijven in de IKON participeren en ik herhaal: de kritiek helpt niets! Maar er zijn toch, zo zegt men dan, ook zoveel andere programma's, waarop nooit kritiek is? Stel u voor, dat er helemaal niets goed is. Er zijn toch kerkdiensten, ook rechtzinnige? En dan worden verder allerlei rubrieken genoemd. Maar ik bespreek thans een beleidsnota, en de daarin vervatte punten zijn wél exemplarisch voor wat naar buiten in de omstreden rubrieken inderdaad als beleid ervaren wordt. Een beleid waarin de gemeente zich niet herkent.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen