Uit de acta van de eerste nationale synode

Onlangs is in enkele samenkomsten de eerste nationale synode, namelijk die van Dordrecht in 1578, herdacht. Ook in kerkelijke bladen is aan deze eerste synode allerwegen aandacht gegeven.

Bij de uitgever Buijten en Schipperheijn in Amsterdam is nu verschenen een boek, dat tot titel heeft, 'De Nationale Synode van Dordrecht 1578'. (208 pagina's, ƒ 35, - ).

Prof. dr. D. Nauta schrijft over 'De Nationale Synode van Dordrecht (1578)' - prof. dr. F. 'R. J. Knetsch schrijft over 'De Nationale Synode van Dordrecht 1578 en de positie der Waalse Kerken'. Dr. R. H. Bremmer handelt over 'De nationale betekenis van de Synode van Dordrecht (1578)'. Er is een artikel in het Frans van Gerard Moreau over de betekenis van deze synode voor de zuidelijke Nederlanden. Prof. dr. W. van 't Spijker behandelt 'De kerkorde van Dordrecht (1578)' en dr. J. P. van Dooren geeft 'Gegevens over de toestand van de Gereformeerde Kerk in 1578'. Al met al een uitermate leerzaam en boeiend boek, dat wij graag bij dezen aankondigen.

Uit de acta

Uit de acta van deze synode geven we van de vele bepalingen enkele voorbeelden in de oorspronkelijke tekst'en spelling om enige indruk te geven van de wijze waarop de Reformatie doorwerkte in kerkordelijke aangelegenheden. Van enkele thema's enige voorbeelden!

Over de dienaren der Woorden.

Men sal overal toesien dat bequame persoonen tot den dienste des godlicken Woordts beroepen worden.

En de daerom en sal men niemant tot denselven dienste beroepen dan deghene die men ghenoeghsaem beproeft heeft, datse reyn in der leere ende oprecht van leven sijn, met gaven om andere te onderwijsen verciert ende een góet ghetuyghenisse binnen ende buyten der ghemeynt'e hebbende.'

‘Die sonder beroepinghe ende buyten de wettelicke ordeninghe der kercken haer selven in den dienst indringhen, hetsij dat hetselfde gheschiede in ghemeynten daer aireede ordeninghe ghestelt is, oft datse van somighe private persoonen onder denwelcken gheen ordeninghe en is beroepen werden, sullen van den naestgheseten kerckendienaeren de ordeninghe der kercken te volghen vermaent werden, ende soo sij tweemael vermaent sijnde niet ghehoorsaem en sijn, sal de classe tesamen koemen ende de soodanighe verclaren verschuerders der kercken ende loopers te wesen.

Deghene oock die desulcke hooren, sullen broederlick vermaent ende met ghevoeghelicke redenen totter ordeninghe ghebracht werden.’

Over school en gemeente:

‘De ghemeynten sullen allen moghelicken vlijt aenwenden dat somighe studenten van goeder hope door de overheyt ofte andere particuliere personen in de grooter scholen onderhouden worden, dewelcke namaels tot den dienst des Woordts sullen moghen ghebruyckt worden.’

’In den ghemeynten daer studenten sijn in der theologie, sullen deselve alle weken in een bijsonder versamelinghe daertoe bestemt, in de teghenwoordicheyt der dienaren des Woords in 't proponeren gheoeffent worden opdat sij door het oordeel ende vermaninghe derselver totten dienst alsoo moghen bequame ghemaeckt worden.'

’De professoren der theologie sullen de belijdenisse des gheloofs der Nederlantscher Kercken onderschrijven.'

Over de leer, de sacramenten en de ceremoniën.

’Niemant en zal eenich boeck, van hemselven ofte van yemant anders ghemaeckt in hetwelcke van de religie ghehandelt wordt, laten drucken ofte in in 't licht brenghen door hemselven ofte door anderen eer hetselfde van den dienaren der classe ofte professoren der theologie onser belijdenisse oversien ende voor goet bekent sal wesen.'

’De dienaers sullen een gheheel boeck der H. Schrift ordentlick totten eynde toe der ghemeynte verclaren. Dogh sullen sij meest de boecken des Nieuwen Testaments voornemen, hoewel het noch thans hen vrij staen sal de materie harer predicatie uut den boecken des Ouden Testaments te nemen, met advyse des kerckenraets dewelcke op de stichtinghe ende gaven der dienaren acht nemen sal. Ende in den plaetsen daer de sondaeghsche Evangeliën noch ghebruyckt worden, sal men sulckes dulden der tijt toe dat men hetselfde bequamelick sal konnen affsetten.'

’Overmidts ghebruyck der lijckpredicken seer sorgherlick is, soo ghevoelen wij, datse in de plaetsen daer sij niet en sijn, niet en behooren inghevoert te werden.

Maer daerse ghewoonlick sijn ghehouden te worden ende het ghetal der dienaren ghenoeghsaem is, dewelcke metgaders den ouderlinghen deselvighe oordeelen niet onnut te sijn, sullense gheduldet worden, ter tijt toe datse ter bequamer gheleghentheyt sonder erghemisse sullen moghen affghesett worden. Nochtans met deser waerschouwinghe datse meer een forme hebben van een onghepremediteerde vermaninghe dan van eene predicatie dewelcke van den ghebeden beghonnen ende met dancksegghinghe ghesloten wordt.

Dat men oock in denselvigen der affghestorvener loff niet en vercondighe.

Het sal oock der dienaren ampt sijn sorghe te draghen dat het ghebruyck der clocken dewelcke in den pausdom soo in't verscheyden als in't begraven der mensschen gheluyt worden, weghghenomen werde.

Het verbont sal in den kinderen der christenen met den heylighen doop soo haest als men denselvighen bekoemen kan, beseghelt werden, tenware dat yemant eenighe ghewichtighe oorsake hadde om denselven uut te stellen, van dewelcke de dienaers metten ouderlinghen oordeelen sullen.'

’Voor het Avontmael sullen de dienaers ende ouderlinghen de lidtmaten der kercke besoecken, voornemelick de swackste, ende deghene die't meest van doene hebben, opdatse, soo vele in hen is, met leeren, vermanen, troosten ende opgheresen swaricheden neder te legghen de ghemeynte tot dese hooghwerdighe handelinghe recht bereyde.'

’Men sal voor de bedieninghe des Avontmaels een predicatie doen in dewelcke van de bekeeringhe des mensschen beproevinghe sijns selfs, ende sijne versoeninghe met God ende den naesten ende dierghelijcke andere materien ghehandelt sullen werden.'

’Maer op den dagh des Avontmaels selve, sal het nut sijn dat men van den sacramenten ende met name van de verborghentheyt des Avontmaels het volck leere ende tot dien eynde eenen bequamen text neme, ten ware dat de ghewoonlicke text daertoe bequamelick gheschickt konde werden.

Dogh na den middagh sal men met de ghewoonlicke predicatie ofte catechismo voortvaren.'

’Overmidts wij middelmatich achten in de bedieninghe des Avontmaels te staen ofte sitten (het knyelen nemen wij uut om der superstitie ende het perykels wille van het broot aen te bidden) soo sullen de ghemeynten die wijse ghebruycken die een yeghelick de alderbequaemste sal duncken.'

’De psalmen Davidts van Petro Datheno overgesett sullen in den christelicken tsamenkoemsten der Nederduytscher Kercke ghelijck men tot noch toe ghedaen heeft, ghesonghen worden, achterlatende de ghesanghen dewelcke in der H. Schrift niet en worden ghevonden.'

’Het ghebruyck der orghelen in den kercken houden wij niet voor goet in sonderheyt voor de predicatien.

Daerom achten wij dat de dienaren behooren te aerbeyden, ghelijckse voor eenen tijt gheduldet worden, datse alsoo metten eersten ende op het aldervoeghelickste weghghenomen werden.'

En tenslotte nog over de verhoudingen binnen de kerk:

‘Gheen kercke en sal over andere kercken, gheen dienaer over andere dienaers, gheen ouderlinck noch diaken over andere ouderlinghen ofte diakenen eenighe heerschappie voeren ofte overhant hebben, maer liever sal hem een yeghelick van alle oorsake ende suspitie van dien wachten, hoewel uut plicht der liefde de eene kercke de andere, de een dienaer den anderen eet. niet alleen moghen, maer oock behooren te vermanen.'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen