‘Objectiviteit en Existentialiteit’

Enkele inleidende opmerkingen bij het proefschrift van dr. S. Meijers:

Een Dogmatisch Proefschrift

Over het thema 'Objectiviteit en Existentialiteit. Een onderzoeii naar hun verhouding in de theologie van Herman Bavinck en in door hem beïnvloede concepties' promoveerde deze week collega S. Meijers te Leiden aan de Rijksuniversiteit aldaar tot doctor in de godgeleerdheid. Collega Meijers is één van de weinigen uit de kring van de Gereformeerde Bond die het aangedurfd heeft een onderwerp uit de systematische theologie of wel dogmatiek te kiezen voor zijn proefschrift. Naast hem en collega Gerssen met zijn 'Modern Zionisme en Christelijke theologie' zou ik niemand weten. Hij heeft een lijvig boekwerk van XXIV en 452 bladzijden op tafel gelegd. Daarin wordt een strukturele analyse gegeven van de theologie van Herman Bavinck en van de theologie van C. G. Berkouwer, H. M. Kuitert en A. A. van Ruler. Het mag een moedige daad heten zich te wagen aan een krachtmeting met de genoemde theologen en zich een eigen positie tegenover hen te verantwoorden. Dat hieraan heel wat denkarbeid voorafgegaan is, is duidelijk. We weten allen dat er in de theologie momenteel heel wat aan de hand is. Voor wie theologie alleen maar repristinatie is, dat wil zeggen: het repeteren van oude leerwaarheden, is daarmee de kous af. Zo heeft de kerk van alle eeuwen haar weg echter niet gezocht door de geestelijke stromingen heen. Telkens was het nodig om de strijd aan te binden tegen de geest der eeuw en waar die strijd op de rechte wijze gestreden werd, werd ook de waarheid van het evangelie op de rechte wijze overgeleverd. In de Oude Kerk stond men voor de gigantische worsteüng met de griekse filosofie. De neerslag daarvan vinden wij in de oud-christelijke geloofsbelijdenissen, zoals die van Nicea en Athanasius en in de leeruitspraken van het concilie van Chalcedon. Daar werd de rechte kennis aangaande Christus en aangaande de Drieënige God bewaard bij het licht van de Schrift tegenover de wijsgerige infectie van die tijd. In de Reformatie viel er naar twee kanten front te maken, naar Rome en naar de Dopers en Dwepers en daaraan danken wij onze 16de eeuwse belijdenissen waarin de rechtvaardiging van de goddeloze werd hooggehouden tegenover de vrome prestaties van de mens.

Vandaag heeft de kerk opnieuw de strijd te voeren tegen de geest van deze eeuw waarin de mondige mens zo naar voren treedt en waarin de mens met zijn ervaringshorizon zichzelf in het middelpunt plaatst. Het is duidelijk dat collega Meijers geen repristinatietheologie bedrijft alsof in het verleden alles al gezegd zou zijn en wij dat alleen behoeven te herhalen. Integendeel, hij zoekt een bijdrage te leveren aan de gereformeerde theologie in onze tijd, die zich voor geweldige vragen ziet gesteld en hij doet als voluit gereformeerd theoloog, dat wil zeggen, een-theoloog voor wie de onaantastbaarheid van het schriftgezag een absoluut uitgangspunt is waaraan niet te tornen valt. Vanuit dit uitgangspunt gaat de schrijver op weg en doorkruist hij het theologisch werk van de vier genoemde theologen en aan dit uitgangspunt ontleent hij de norm waaraan hij hun denken toetst.

Nadere begrenzing van het onderwerp

Het zou te ver voeren om het theologische werk van Bavinck, Berkouwer, van Ruler en Kuitert op alle loei der dogmatiek te onderzoeken. Daarom heeft collega Meijers gekozen voor de begrippen objectiviteit en existentialiteit om aan de hand daarvan de genoemde theologieën te analyseren. Daarmee bevinden we ons vooral in de schriftleer hoewel er natuurlijk van alles meetrilt zoals altijd het geval is wanneer men zich bezighoudt met één locus der dogmatiek. Alle andere loei zijn tegelijk ook in het geding. Het is prof. H. Jonker, die destijds als eerste deze thematiek heeft aangesneden in een bijdrage aan de feestbundel voor prof. Severijn en daarna in een polemiek met prof. Van Niftrik in Kerk en Theologie. Het ging prof. Jonker er om de objectiviteit der openbaring te handhaven tegenover de versubjectivering van het existentialisme. Maar tegelijkertijd had hij een open oog voor de cri de coeur uit die hoek, de noodkreet van de moderne mens om existentialiteit, zeg, om bevinding en hij wist vanuit de gereformeerde theologie met haar interesse voor de bevinding van het geloof een antwoord op deze moderne vragen te geven.

Collega Meijers geeft een nadere precisering van deze begrippen dat wil zeggen hij gebruikt deze consequent als volgt: de objectiviteit voor de openbaring, de existentialiteit voor de kennis van die openbaring die in die objectiviteit tevens wortelt.

Het proefschrift valt in drie delen uiteen. Deel 1 getiteld Objectiviteit en Existentialiteit handelt over Bavinck. Deel 2 draagt als iiteXExistentialiteit en Objectiviteit (men lette op de omkering want daarin tekent zich reeds een conclusie af) en handelt over Berkouwer. Deel 3 Existentialiteit en Objectiviteit: de afwijzing van hun combinatie laat ook reeds een conclusie vermoeden. Hierin komen Van Ruler en Kuitert aan de orde met zijlijnen naar Schleiermacher, Troeltsch en Pannenberg.

(wordt vervolgd)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen