Onze catechisatie (5) - De catecheet

De catecheet en de methode

Wanneer we ons afvragen, hoe de catecheet zijn catechese vorm kan geven vanuit de inhoud, zijn we gekomen op het terrein van de methodiek. Er zijn verschillende mogelijkheden van catechiseren.

Ten eerste is er de methode van de monoloog. De catecheet is aan het woord en hij doceert. De catechisanten worden geacht te luisteren. Het nadeel van déze methode is, dat de catechisanten passief blijven en dat hun aandacht snel wordt afgeleid. De overdracht van de leerstof wordt door deze methode zeer bemoeilijkt.

Hoe moet hét dan? Misschien is er iemand, die zegt: Inderdaad, die fnonoloog is niet juist. Ik ga de catechisanten inschakelen en ik zal trachten aan te sluiten bij hun belevingswereld. Ik ga mijn catechisanten in groepjes verdelen, geef ze een opdracht en er kan een discussie op gang komen, waarbij de catechisanten zelf bepalen, waarover en in welke richting. Deze methode is de tegenovergestelde van de monoloog. Maar moeten we deze methode invoeren als alternatief van de monoloog? Dat gevaar is aanwezig. We merken op, dat de monoloog nooit mag omslaan in een oeverloos gesprek, en dat de leerstof nooit mag worden ingeruild voor 'interessante' onderwerpen. Dan zal spoedig blijken, dat vorm en inhoud óf elkaar niet dekken, óf geheel van hun uitgangspunt verschuiven. Ook de catechisanten zelf zullen hierin geen echte bevrediging vinden. De richtinggevende norm ontbreekt in deze catechese. Het gezag van het Woord is weggevallen. Het rechte spoor is vervangen^ door een doolhof.

Naar onze mening dient voortdurend gezocht te worden naar een methode, die recht doet aan het uitgangspunt van de catechese (zie artikel 1 en 3). Dat wil dus zeggen, dat aan verschillende elementen recht gedaan wordt. Namelijk aan het gezag van het Woord, alsook aan het element van leren en leiden, maar evenzeer aan het element van de belevingswereld van de catechisanten. Daarom dient in de methode zowel de catechisant als de catecheet zijn inbreng te hebben. Maar niet zonder meer. Deze dialoog staat onder het gezag van het Woord, dat uiteindelijk het laatste woord heeft. Om dit handen en voeten te geven moet de catecheet bereid zijn de praktijk der catechese niet alleen theologisch te doordenken, maar ook naar didaktische adviezen te luisteren. We zijn als catecheten dikwijls veel te weinig op de hoogte van didaktische grondregels. We geven ons dikwijls veel te weinig rekenschap van de wijze, waarop onze catechisatie overkomt bij de catechisanten. Nu pleiten we niet voor een identificatie van catechese en onderwijs. Maar we bedoelen, dat in de catechese zoveel onderwijskundige elementen voorkomen, dat het een groot nadeel voor de catechese oplevert, als niet geluisterd wordt naar de didaktische gegevens. Zo leert de didaktiek ons, dat er verschillende

modellen van onderwijsgeven zijn. Eén van die modellen is, dat we bij de voorbereiding van het catechisatieuur vragen: wat wil ik, dat mijn catechisanten aan het eind van dit uur zullen weten of beleven? Met andere woorden: wat wil ik bereiken en wat moet ik doen om dit te bereiken? Daarbij dienen we ons de beginsituatie van de catechisanten goed te realiseren. Pas van daaruit kunnen we stapjes maken naar ons doel.

Het kan een goed model zijn om ons catechisatieuur alsvolgt op te bouwen:1. De inleiding, 2. de informatie, 3. de verwerking.

In de inleiding proberen we aansluiting te zoeken bij de leefwereld van de catechisanten en hen te motiveren voor het te behandelen onderdeel van de leerstof. De mogelijkheden hiervoor zijn vele. Dan volgt de informatie. Daarin komen de Bijbelse gegevens en de leerstof vanuit de Belijdenis aan de orde (catechismus, leerboekje, stencil). \r\ de derde fase wordt de stof verwerkt. Bijvoorbeeld door het bespreken van vragen, het geven van opdrachten, gezamenlijk of in groepjes.

Het catechisatieuur wordt geopend en gesloten met gebed.

Met voldoening hebben we deze indeling al enkele jaren geprobeerd door te voeren. We willen hiervan een voorbeeld geven uit onze eigen catechese. Namelijk een les over het Heilig Avondmaal aan een groep van 16-18 jarigen.

1. De inleiding

Reeds van te voren hadden we (de koster en ik) het avondmaalservies van onze gemeente op een tafeltje in de kring van tafels geplaatst. We zijn toen begonnen om de verschillende voorwerpen te laten zien en bij elk voorwerp in te gaan op de handelingen, die er aan verbonden zijn tijdens de avondmaalsviering. De catechisanten mochten de voorwerpen bezien en de oude inscripties ontcijferen.

2. De informatie

Daarna lazen we uit de Bijbel het gedeelte over de instelling van het Heilig Avondmaal en bespraken de belangrijkste gegevens uit het lesje over het Avondmaal uit 'Wij Geloven' (groen).

3. De verwerking

Daarna hebben we de vragen besproken, die in dit lesje voorkomen en gingen daarbij selectief te werk. Het zal ieder duidelijk zijn, dat de verwerking ook op andere wijze kan plaats vinden, al naar gelang het inzicht van de catecheet. Dat we zelf deze vorm kozen komt, omdat we de eenvoud in de catechese belangrijk vinden. Ook om het vol te houden telkens weer aandacht te schenken aan de methodiek. Het is wel duidelijk, dat bij toepassing van dergelijke methoden de groep niet aangepast wordt aan het meubilair, maar het meubilair aan de groep, zodat het een hulpmiddel wordt. Het gebruik van hulpmiddelen is erg aan te bevelen. Er zijn visiiele hulpmiddelen, dia's, maar bijv. ook de overheadprojector, waarvoor men contact kan opnemen met de school, waar deze gebruikt wordt. Zo zijn er ook au­ ditieve hulpmiddelen (b.v. cassettes). Enige oefening en bedacht zijn op mogelijkheden (het hele jaar door), brengt een menigte aan creativiteit. We moeten ondertussen wel bedenken, dat het gebruik van al deze middelen niet vanzelfsprekend het welslagen van de catechese inhoudt. Deze middelen dienen altijd hulpmiddelen te blijven.

De catecheet... de orde... nascholing

Allerlei factoren beïnvloeden de orde of wanorde op de catechisatie. Ook op dit punt kunnen adviezen van onderwijsdeskundigen ons verder helpen. Zij kunnen het groepsgebeuren analyseren en laten ons zien, waar onze zwakke plekken zitten. We doen er verstandig aan de ordeproblemen niet te gauw op de catechisanten af te schuiven. Zij houden natuurlijk verband met de motivatie van de catechisanten, maar deze motivatie heeft weer te maken met o.a. onze methodiek. Wat kan het verhelderend werken om eens wat aandacht te besteden aan groepsdynamische factoren. Dan zien we hoe het groepsproces zich tijdens onze catechese ontwikkelt. Als we onze fouten onder ogen willen zien, kan er ook verbetering aangebracht worden.

We zouden hier nog veel dieper op in willen gaan, maar dat kan helaas niet binnen dit bestek. Daarom zien we er vanaf en wijzen we op de mogelijkheid een nascholingscursus op Hydepark te volgen. Ook worden er vanuit de raad voor de catechese per provincie minitrainingen gehouden. Het is verrassend, wat men daar in kort tijdsbestek aan ideeën opdoet. Al zijn er denkbeelden, die we afwijzen, omdat we er niet achter staan, er worden ons heel wat goede handvatten geboden, om een methodiek op te bouwen, die recht doet aan de inhoud van een reformatorische catechese. Verder kan men hier ook terecht voor noodzakelijke studielectuur, adressen voor hulpmiddelen en materialen, verstrekt door de raad voor de catechese. (wordt vervolgd)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen