Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Beleid bevrijdt

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Beleid bevrijdt

Hoe de moeder van Marie méér kan!

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

In 1975 verscheen een nota 'Beleid bevrijdt' over vorming, onderwijs en scholing als bijdrage aan de emancipatie van vrouwen. Een nota met daarop gerichte beleidsaanbevelingen, waarvan we de uitwerking heden kunnen waarnemen. Het voorwoord werd ondertekend door de voorzitter van de kommissie Vormings-en Ontwikkelingswerk voor Volwassenen en de voorzitster van de werkgroep 'Education Permanente en de Vrouw' (letterlijk weergegeven: Blijvende Vorming en de Vrouw). In 1973 kwam reeds een nota over scholing en vorming voor de vrouw uit onder de titel 'De moeder van Marie kan méér!'. Voortgaande op die lijn de nota 'Beleid bevrijdt'. Belangrijkste onderdelen van de nota zijn: Vormingswerk, opbouwwerk, informatie-en advieswerk - Onderwijs - Arbeidsmarkt - Onderzoek - Wat er nu het eerst gebeuren moet - Vormings-en ontwikkelingswerk gericht op bewustwording en emancipatie van vrouwen.

Vrijheid van keuze
Ter gelegenheid van de installatie van de Nationale Advieskommissie Emancipatie sprak op 17 dec. 1974 de toenmalige minister-president drs. J.M. den Uyl: 'Het emancipatiestreven dat de regering voor ogen staat, moet leiden tot een grotere vrijheid van keuze voor vrouwen én mannen, zodat zij op eigen wijze hun leven vorm en inhoud kunnen geven. Dat kan zijn deelnemen aan het arbeidsproces, het sociale en kulturele leven of in verantwoordelijkheid voor het gezin. Dat kan betekenen een volledige betrekking, maar ook een kombinatie van een gedeeltelijke werktijd in een beroep en een gedeeltelijke werktijd binnen het gezin, zowel voor de vrouw als voor de man. Allerlei mogelijkheden zijn denkbaar, maar die moeten dan ook als evenzovele kansen geboden kunnen worden'. Al kwam er een andere regering, het emancipatiestreven van de regering zet zich in deze richting door. Den Uyl signaleerde dat het voor de overheid niet eenvoudig is om wat te doen aan mentaliteitsveranderingen. Wat de overheid wel kan doen, is het wegnemen van juridische, ekonomische en sociale knelpunten die de ontwikkeling remmen. Ook in het onderwijssysteem dienen de punten te worden opgespoord die vrouwen in een rolpatroon dringen en de ontplooiingskansen verkleinen. In dat verlengde is het ernst, aldus de huidige minister Pais van onderwijs, de emancipatie van meisjes in en door het onderwijs te stimuleren. Alle resten van discriminatie moeten worden weggewerkt. Het gaat om volledige gelijkheid van kansen, ook in de praktijk, voor alle mannen en vrouwen.

Voorrang voor vrouwen
In de inleiding van genoemde aktueel blijvende nota wordt gesteld dat mannen meer mogelijkheden hebben dan vrouwen om door middel van vorming, studie, scholing en bezig zijn in de maatschappij iets te ontdekken van de eigen identiteit. Vrouwen nemen een zeer bescheiden plaats in in het maatschappelijke, politieke en kulturele leven in Nederland. Ze vervullen overwegend de laagst betaalde en de minst in aanzien staande beroepen, terwijl ze vrijwel afwezig zijn in de hogere functies. Ten tijde van deze nota was er nog maar één vrouwelijke minister, waren er nog maar drie vrouwen lid van de Eerste Kamer en 21 van de Tweede Kamer, waren er nog maar zeven vrouwen burgemeester en één vrouw ambassadeur, 941 vrouwen behoorden bij de hogere ambtenaren, 34 vrouwen konden gerekend worden onder de hoogleraren en 96 onder de rechterlijke macht. Deze getallen wijzigen zich de laatste jaren zeer snel in een toenemend aantal vrouwen, ook in de hogere functies. Extra aandacht voor vrouwen is nodig. Zij hebben recht op een, voorrangsbehandeling. De mogelijkheden voor vorming, studie en scholing moet sterk toenemen. Als oorzaken van de onderwijsachterstand, welke vrouwen en meisjes hebben opgelopen, worden achtereenvolgens genoemd: het socialisatieproces en de inhoud van het onderwijs (en de waarden en normen die daaraan ten grondslag liggen). Meisjes worden overwegend gevormd en opgevoed voor de rol van echtgenote en moeder. Daar waar ze een plaats in het arbeidsproces innemen, vervullen zij voornamelijk de rol van verzorgster. Door deze faktoren toont de vrouwenrol in onze samenleving een beeld van schuchterheid, weinig ambitieus zijn, liefderijk, en zich bezighouden met details. Jongens op hun beurt worden voorbereid op het vervullen van een stereotiepe sekserol, die wordt geassocieerd met agressief gedrag, ambitie, onafhankelijkheid, leiderschap en uithoudingsvermogen. Dit heeft vergaande gevolgen voor vrouwen in de samenleving. Het socialisatieproces, waardoor meisjes in de opvoeding in het gezin, op school, door de buurt en haar leeftijdgenoten worden gevormd tot persoonlijkheden, werkt daarin negatief door. De inhoud van het onderwijs is gebaseerd op de mannenrol in de samenleving, dat wil zeggen, als positief en begeerlijk worden benadrukt: prestatie, ambitie, exacte vakken (kausaal logisch denken), flink zijn en het onderdrukken van emoties. Vorm en inhoud van het onderwijs aan meisjes en jongens staat onder invloed van de maatschappijvorm. Waarden en normen als rationaliteit en prestatie werden steed belangrijker in de kultuur. Met name de maatschappijvorm ten gevolge van de industrialisatie. In de veel kleinere - veelal agrarische - leefeenheden waarin man en vrouw gelijkelijk samenwerkten, vielen de ekonomische macht en de daaraan verbonden status niet zo uitsluitend aan mannen toe als na de industrialisatie. Deze situatie ontstond door het scheiden van leefgemeeschap en maatschappij, waarbij de reproduktieve arbeid (het baren en grootbrengen van kinderen en het instand houden van de arbeidskrachten) overwegend in de gezinshuishouding aan vrouwen toeviel, terwijl wat produktieve arbeid wordt genoemd door mannen in de maatschappij werd verricht. De vrouw kreeg een sleutelrol te vervullen bij de instandhouding van het huidige ekonomische systeem. Ze reproduceert arbeidskracht, socialiseert haar kinderen naar het model van de huidige sekserollen en ze bepaalt overwegend het konsumptiepatroon van het gezin, daarbij aangemoedigd door de producenten. Doorbreking van de sekserollen zal dan ook grote veranderingen teweeg brengen in de strukturen van de samenleving.

Sekserol
Het huidige onderwijs benadrukt in grote mate de sekserollen van-vrouw en man. Meisjes worden aangezet zich eenzijdig te ontwikkelen. Ze moeten zich toeleggen op het vervullen van de verzorgende rol. Zij moeten de 'zachte' kant van hun persoonlijkheid ontwikkelen. Jonges daarentegen moeten de 'harde' kant van hun persoonlijkheid ontwikkelen. De waarden en normen die aan de harde kant ten grondslag liggen, worden teruggevonden in de samenleving in de vorm van prestatiegerichtheid, machtsoefening, winstbejag en het opvoeren van de ekonomische groei ten koste van alles. Door hun sekserol zijn vrouwen meer in kontakt met het dagelijkse leven, ze staan dichter bij volwassenen en kinderen en voor het grootste deel leven ze buiten het produktieproces waarin de harde waarden en normen weer gelden. De afwezigheid en onzichtbaarheid van vrouwen in de samenleving is voor een deel te wijten aan het feit dat ze door gebrek aan vorming, scholing en studie de rationele en gognitieve kant van hun persoonlijkheid niet hebben leren ontwikkelen, maar voor een groot deel ook aan de omstandigheid, dat ze de waarden en normen van onze op prestatie en status gerichte samenleving verwerpen en er bewust niet aan willen deelnemen. Om tot een humaner samenleving te komen moeten veranderingsgezinde vrouwen worden ingeschakeld. Ook en juist in de politiek, in de wetenschap en in de ekonomische planning. De rationele èn de emotionele kant dienen vertegenwoordigd te zijn. Beide seksen zullen op den duur aan beide kanten van hun persoonlijkheid moeten werken. Blijvende vorming en voortgaand onderwijs zijn nodiger dan ooit tevoren voor vrouwen en meisjes. Het moet gaan om roldoorbrekende vorming en herkansend onderwijs en scholing, gericht op verschillende kategorieën van vrouwen. Ook het huidige huisvrouwenbezoek moet daaronder vallen, met ingebouwd studieverlof voor de huisvrouw.

Wat te zeggen?
Het is onze bedoeling dat de doelstelling van de nota 'Beleid bevrijdt' duidelijk naar voren komt, omdat veel van het hier genoemde doorwerkt in huidig vormingswerk, opbouwwerk, informatie-en advieswerk. Wie zal ontkennen dat na de vergaande industrialisatie er allerlei scheef is gegroeid in de maatschappij inzake de 'zachte' en de 'harde' kant? Wie zal ontkennen dat ook meisjes en vrouwen recht hebben op goed onderwijs en op goede ontwikkelingsmogelijkheden in deze? Een huismoeder benadrukte van hoe groot belang het was dat ook zij wist wat haar kinderen bij het ouder worden moesten doormaken, juist ook om het kontakt met haar ouder wordende kinderen niet te verliezen. Uiteraard worden er steeds wel dingen gezegd, waar we hier en daar mee instemmen. Echter ten diepste wil deze nota niet weten van het verschil dat er is tussen de man en de vrouw. Het verschil, dat een groot aantal verschillen met zich brengt in de uitwerking voor het man en vrouw zijn in gezin en maatschappij. Er is geen oog voor de geheel eigen inbreng van de vrouw. Het eigene van de vrouw wordt niet besproken. Integendeel, veeleer ligt een nivellering voor de hand, waarbij mannen en vrouwen in gelijke rolpatronen hun weg gaan. Er ligt hier een opgave om door te denken in hoeverre de Bijbel ons gegevens aanreikt voor een eigen functioneren van man en vrouw, in wederzijdse betrokkenheid en eigenheid. Uiteraard zal in die benadering het gezin nummer één staan en zullen man en vrouw betrokken zijn bij een herbezinning op het gezin en het gezinsleven. Mannen en vrouwen en kinderen in bijbels licht. Dat brengt een ander vormingswerk, een ander opbouwwerk, een ander informatie-en advieswerk met zich mee. Nu wordt met op emancipatie gericht vormingswerk met vrouwen een werkwijze bedoeld die tot doel heeft vrouwen bewust te maken van de eigen positie in gezin en samenleving. Dit bewustwordingsproces heeft uiteraard tot gevolg dat vaststaand rolgedrag als betrekkelijk wordt ervaren. Er is sprake van 'roldoorbrekend' vormingswerk. Identificatie met de konventionele vrouwenrol moet doorbroken worden. Plaatselijk en regionaal moet dit vormingswerk en opbouwwerk gestalte krijgen. Wij tekenen daartegen bezwaar aan, omdat men opereert vanuit een onbijbels ideaal van een zogenaamd humanere samenleving. Vooral via het onderwijs moeten de doeleinden bereikt worden en een politieke scholing is daarbij inbegrepen. Het onderwijs blijkt politiek gekleurd te zijn, gericht op bewustwording en emancipatie van vrouwen. Een volgende keer willen we als schoolvoorbeeld de VOS-cursussen de revue laten passeren. Tot slot vanuit de weergegeven nota iets over de vrouw en de arbeidsmarkt.

Arbeidsmarkt
De mogelijkheid voor vrouwen om ekonomisch onafhankelijk te zijn, is een van de eisen die gesteld worden door al degenen die zich bezig houden met vrouwenemancipatie. Dat kan door deel te nemen aan het arbeidsproces. Het aantal werkende vrouwen nam enorm toe. Voor een toenemend aantal vrouwen is het zelfs bittere noodzaak om dat als kostwinner te doen. Een trend die in het buitenland al lang aan de gang is. Vrouwen ondervinden barrières bij het betreden van de arbeidsmarkt inzake de waardering van de arbeid die zij in staat zijn te leveren. Met oog daarop is een inhaalmanoeuvre nodig door de volgende kanalen: vormingswerk, informatie en voorlichting - behoefteninventarisatie - opleiding, her-en bijscholing en werving. Op korte termijn moeten oriëntatiecursussen georganiseerd worden voor vrouwen die weer aan het arbeidsproces willen gaan deelnemen. Van de gewestelijke arbeidsbureaus moeten nieuwe stimulansen uitgaan om vrouwen te ondersteunen en van advies te dienen bij de moeilijkheden die ze ondervinden om werk te krijgen. Speciale aandacht dient te worden geschonken aan het snel groeiende aantal bijstandsmoeders. Als alleenstaande vrouwen moeten zij als kostwinster aan het hoofd van een gezin staan. Vooral bij de groep van gescheiden vrouwen zijn velen ouder dan veertig jaar. Zij ondervinden door hun leeftijd vaak extra belemmeringen op de arbeidsmarkt. Een goed beleid kan ook hier bevrijdend werken. Toen ik de nota 'Beleid bevrijdt' doornam, dacht ik: 'Zou dit beleid nu wezenlijk vrouwen bevrijden?' Gods beleid bevrijdt. Daartoe hebben we als mannen, vrouwen en kinderen te vragen naar Zijn beleid. Dat bevrijdt. Zo zeker als God zeker is.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 14 februari 1980

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's

Beleid bevrijdt

Bekijk de hele uitgave van donderdag 14 februari 1980

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's