De inspiratie van de Schrift

(Goddelijke en menselijke factor)

De aktualistische inspiratie

Dit is de Schriftbeschouwing van Karl Barth. De bijbel ligt voor ons op tafel als elk menselijk geschrift. Die bijbel is een feilbaar boek, een gebrekkig getuigenis van Gods openbaring. De schrijvers van de bijbelboeken waren gewone mensen. Kinderen van hun tijd, zoals wij kinderen van onze tijd zijn. Hun intellektuële horizon was beperkt, net als die van ons. Ze hebben ook sagen en legenden verteld en van allerlei mythische stof vrij gebruik gemaakt.

Maar de kerk hoort in en door deze menselijke getuigenissen de stem van God. Tot Gods Woord wordt de bijbel als hij onze harten aanraakt. Op die momenten spreekt God in het aktuële ogenblik van Zijn openbaring door deze feilbare woorden tot ons. Het wonder der inspiratie is, dat de Geest Zelf de kloof overspant tussen dit feilbaar menselijk getuigenis en Zijn eigenlijke Woord. De bijbel moet dus telkens Woord van God worden en is daarom niet onttrokken aan het aktuële ingrijpen van God.

Met deze opmerkingen willen we volstaan. Zonneklaar is, dat het anker van het gezag van de Heilige Schrift wordt uitgeworpen in hem of haar, die Zijn boodschap ontvangt. De theologie van de ervaring komt alle aandacht opeisen. Is het niet levensgevaarlijk de waarheid van de bijbel af te leiden uit de bevinding? En waar richt zich die ervaring op? Op uitspraken, die op zich het Woord van God helemaal niet vertolken. Dan moet men wel weten, dat die ervaring ook kan ontstaan bij het lezen van een gedicht. Neen, het Woord van God is ook dan Waarheid, wanneer dit niet wordt geloofd en aanvaard.

De organische inspiratie

Deze term wil omschrijven, dat God voor de vastlegging van Zijn openbaring de historische situatie en de psychologische beleving van de bijbelschrijvers inschakelde. De Heilige Geest nam de auteurs als levende, denkende, werkende 'organen' in dienst. Ze waren geen copieermachines, die onbewust waren van wat er gebeurde. Ze schreven met helder bewustzijn, met een bepaald doel, in hun eigen taal en stijl. De inspiratie heiligde hun bezigheden. Maakte hen aktief bij het raadplegen van de mondelinge overlevering, oude kronieken, documenten, in het onderzoek van de bronnen en deed hen Gods leidingen in de geschiedenis zien. De Geest is de grote auteur. Die bewaart de denkende bijbelschrijvers voor onbetrouwbaarheid in hun mededelingen.

De inspiratie onttrekt zich echter aan alle waarneming, het is en blijft een mysterie. De Geest oefende op de schrijvers van de bijbel zo'n invloed uit, dat er een boek van God ontstond, waarmee de Geest van God voor altijd organisch verbonden blijft.

Stellig zullen deze grondlijnen van de dogmaticus dr. H. Bavinck bij ons instemming vinden. Niettemin worden een aantal vragen opgeworpen.

Vragen bij de organische inspiratie

Het pluspunt is, dat Bavinck volop ruimte schept voor de menselijke factor in de Heilige Schrift. Maar we moeten wel weten, hoe groot de bewegingsvrijheid van de schrijvers was. Moeten we deze begrenzen tot hun taal, stijl en aktiviteit? Of mogen we het woord 'organisch' uitstrekken tot het milieu, het cultuurniveau, de kennis en de voorstellingswereld van de bijbelschrijvers? Hebben zij zich met name bij de vorming van het wereldbeeld niet aangesloten bij de voorstellingen, die in hun tijd rangbaar waren?

En hoe zit het met de overeenkomsten tussen de oudtestamentische wetgeving en de wetten van de oud-oosterse volken?

Met deze vragen zitten we midden in de problemen: niet alleen de vorm, maar ook de inhoud van de Schrift blijkt soms echt 'menselijk' te zijn. Niet uit ongeloof, juist door het eerbiedige omgaan met de bijbel worden deze vragen opgeworpen. Is het gevaar dan niet levensgroot, dat de 'menselijke' inbreng binnen de bijbel toch weer waardebepalend wordt voor zijn boodschap?

Het antwoord van Berkouwer

Berkouwer legt de nadruk niet enkel op de inspiratie, maar ook op de materiële inhoud van de Schrift. Elke gedachte aan menselijke oorsprong van de Schrift wijst hij af. De Geest getuigt door heel de inhoud van de Schrift, dat zij van God is.

Wel acht hij het zinvol te bedenken, dat het Woord Gods ons niet wegneemt van het menselijke. Nee, de Geest van Christus leidt ons door het menselijke heen. Berkouwer wil niet schematiseren. Zo wil hij voorkomen, dat het menselijk aandeel in de Schriftwording tot een thema wordt naast of binnen het getuigenis van de Geest.

Vragen blijven er echter wel. We zien, dat Berkouwer, door het accent te leggen op de z.g. Godmenselijke van de Schrift, steeds meer een visie ontwikkelt, waarin de menselijke beperktheid, de gebrekkigheid en de tijdgebondenheid van de Schrift wordt benadrukt. Waar komt Berkouwer terecht als hij spreekt over de eerste hoofdstukken van de Schrift als 'voor-verhalen in Israël ontstaan'? Scheert hij zo niet langs de grens van de historisch-kritische benadering van de Schrift? Wie in een glas water een klein gaatje maakt, zal na korter of langer tijd merken, dat al het water door dat gat verdwenen is.

Positiebepaling

De Heilige Schrift Hgt voor ons als een eenheid. Door de leiding van de Geest heeft de kerk in deze geschriften de openbaring van de éne God beleden. Heel de Schrift - ook eventueel latere toevoegingen - zijn geïnspireerd door de Heilige Geest.

Dat maakt het uiterst moeilijk de profeten en apostelen te bekijken, buiten de inspiratie om. Ze zijn juist opgenomen in de drijving door De Heilige Geest. Opmerkelijk is, dat hun karaktertrekken bleven gehandhaafd en toch het uiteindelijke resultaat was het Woord van God. De bijbel wordt niet gevormd door enkele brokstukken, die gevloeid zijn uit de pen van feilbare schrijvers. Evenmin door een reeks theologieën van Jesaja, Mattheüs of Paulus. Neen, de Heilige Schrift openbaart ons de éne boodschap van Gods wil. Wat die wil is? Het bekendmaken van het heil in Christus. Het Woord Gods is 'het getuigenis van Jezus Christus' (Openb. 1 : 2, 9). De geschiedsbeschrijving van de bijbel is religieus van aard: ezus Christus is de inhoud der Schrift. Dat is het volstrekt eigene van de bijbel.

Dit mag onze visie op de inspiratie bepalen. De Heiligp Schrift biedt geen wetenschappelijk systeem. Neem de bijbel niet ter hand om iets te weten te komen over de loop van de sterren of over de stand van de maan. Want de natuurverschijnselen worden vaak in dichterlijke bewoordingen weergegeven. Aan de andere kant kan men met verwondering bemerken, dat de beschrijving van flora en fauna, van de bewoners van het cultuurland klopt met de feiten. M.a.w. met het gebruik-maken van het taalveld en cultuurveld van toen worden de grote daden Gods beschreven.

Hier staan we voor het wonder, dat de Heilige Geest in de gestalte van een dienstknecht verscheen. De taal van de mens geeft de goddelijke gedachte weer. De Heilige Schrift is een menselijk boek, geschreven door mensen m hun wereld met hun woorden. Ze hebben Gods handelen bespeurd, te boek gesteld, gedreven door de Heilige Geest. En toch belijden wij, dat dit boek van Godswege tot ons kwam en daarom betrouwbaar is. 'Wij volstaan met het te weten: de Schrift is geheel goddelijk, en toch ook geheel menselijk' (Da Costa).

Er zijn twee uitersten, die vermeden moeten worden. Een kritische ontleding met het verstand van de Heilige Schrift. Een ontrafeling, die de eerbied voor Gods Woord niet kent. Aan de andere kant: een verstarde en verschraalde orthodoxie. Die kan de schijn hebben van grote rechtzinnigheid, maar daarin wordt het menselijke van de Heilige Schrift krachteloos gemaakt.

Het spanningsveld van het goddelijke en het menselijke in de Heilige Schrift valt niet te ontrafelen.

Tot slot ik ben me heel goed bewust met deze stellingname de steen der wijzen niet aangedragen te hebben. Het geheim van de Heilige Schrift zal nooit ontsluierd worden. Daarvoor is zij Heilige Schrift. Voor het verstaan van de Heihge Schrift moet ik een antenne krijgen. Daar wijst het slot van art. 5 van de N.G.B, op: 'maar inzonderheid, omdat ons de Heilige Geest getuigenis geeft in onze harten, dat zij (d. w.z. de bijbelboeken) van God zijn'.

De innerlijke ingeving van de Geest doet mij geloven in al wat in de bijbelboeken is geschreven. U voelt in die Heilige Schrift Gods adem. Dat is met geen ander boek het geval. De Geest is de Geest van het Woord èn tegelijk de Geest, die in onze harten woont en die ons verstand verlicht. Dit Schriftgeloof moet beoefend worden. Dan wordt de Waarheid tot Waarheid in het hart.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen