Kerk in enkelvoud? (2)

Een misverstand

De eerste overweging, die Vlijm aan het slot van zijn nota geeft: Wij belijden de eenheid van de kerk in Jezus Christus, ontlokt aan Exalto de conclusie: De grens van de pluraliteit valt dus voor dr. Vlijm bij het willen behoren tot de kerk. Ik vermoed dat hier van een misverstand sprake is. Vlijm zegt niet: Wij belijden de eenheid van de kerk. Hij zegt ook niet: Wij belijden de eenheid van de kerk van Jezus Christus. Maar hij zegt: Wij belijden de eenheid van de kerk in Jezus Christus en tracht daarmee te verwoorden - zij het zeer summier - wat de Ned. Geloofsbelijdenis bedoelt met dé heilige vergadering der Christ-gelovigen, al hun zaligheid verwachtende in Jezus Christus. De grens van de pluraliteit ligt voor Vlijm niet bij de kerk of bij het willen behoren tot de kerk, maar bij Jezus Christus. Wanneer Exalto daartegenover stelt: De grens van de (wettige) pluraliteit ligt bij de belijdenis, dan heb ik de neiging om hem te vragen: Wat is er nu voor wezenlijk verschil op dit punt tussen u en Vlijm? Bent u bang dat er teveel mee door kan, wanneer alleen de Naam van Jezus Christus als grens genoemd wordt? Hadden die woorden 'in Jezus Christus' ontvouwd moeten worden, en wat het leven in Christus betekent, ook met het oog op de verkiezing van de Vader en het wederbarende en toeëigenende werk van de Geest? Nóg een vraag op dit punt: Zou Vlijm bij deze formulering soms ook aan de dopelingen gedacht hebben? Benadrukt de belofte van de doop niet heel sterk het deelgenootschap aan Christus, ook wanneer er beloften omheen staan van de Vader en de Geest?

Bovendien: Wat zegt u nu eigenlijk, wanneer u stelt dat de grens van de pluraliteit ligt bij de belijdenis? Moet de belijdenis als statuut dienen? Of moet de belijdenis funktioneren en zó blijken vast en bondig te zijn, ook als document? Bedoelen we allen hetzelfde, laat ik dan maar blijven binnen de Hervormde Kerk, als we tegen elkaar zeggen: De grenzen van de pluraliteit liggen bij de belijdenis? Op alle gebieden? Wat valt daarbinnen en wat valt daarbuiten? Wil Exalto soms een nieuwe oriëntering op deze dingen? Wil hij dat we binnen onze eigen kerk maar ook daarbuiten, in dé Gereformeerde Kerken, bijvoorbeeld in een gesprek met Vlijm, duidelijk maken waarom die woorden 'in Jezus Christus' te schraal en te smal zijn? Zou De Brés en de hele kerk van zijn tijd en nadien met de drie kenmerken van Woordbediening, sakramentsbediening en tucht iets anders bedoeld hebben dan die eerste zin van art. 27, die ik boven citeerde? En ging het aan het begin van de Reformatie niet om de leer der genade en de betekenis van Christus voorde kwijtschelding van schuld en zonde? Ik ben het met wat Haitsma op de jaarvergadering zei, gedeeltelijk wel eens. Pas in een volgend stadium wordt de ecclesiologie, de leer der Kerk, in de Reformatie ontwikkeld, maar eerst ging het om de zaken van schuld en genade, om de betekenis van Jezus Christus en dus om de sakramenten. Men kan het in de ontwikkeling van de Loci communes van Melanchton, de eerste protestantse dogmatiek, nagaan.

Kerk en samenleving

Rest de vraag of het juist is, wanneer een term die in eerste aanleg van toepassing is op het ethische en het maatschappelijke, de kerk binnen wordt gedragen en daar van toepassing wordt geacht op onderscheiden vormen van viering en zelfs prediking. Waarbij het dan ook nog de vraag is, of het bij pluraliteit uitsluitend om vormen gaat of tevens om inhoudelijke bepalingen. Ik aarzel met Exalto om daar toegang voor te vragen. Maar dat betekent niet, dat ik niet inzie hoe kerk en maatschappij toch samenhangen. Dat is nu juist, medunkt, het hervormde bezwaar tegen het kerkbegrip van veel afgescheiden kerken, dat men nu weliswaar gedwongen door de omstandigheden van de eigen leden, maar eerder toch eigenlijk niet wilde nadenken over de band tussen kerk en samenleving of, erover nadenkende, slechts tot negatieve resultaten kwam. Men vormde een soort samenleving apart. Welnu, wij zijn voluit hervormd, is er op de jaarvergadering nog weer eens gezegd, en dat betekent dat wij ons deze vragen ook laten aangaan.

Hoever gaat dat en hoever mag dat strekken? Heeft de pluraliteit van de samenleving konsekwenties voor verschillende levensvormen binnen de ene Hervormde Kerk? We kunnen het, medunkt, niet ontkennen. Maar die levensvormen, die opvattingen, die manier van leven en denken stelt ook vragen aan belijdenis en belijden. En nu moet op dit vragenkomplex de stelling van Exalto: De grenzen van de (wettige) pluraliteit der kerk liggen bij de (objektieve) belijdenis, worden 'losgelaten', d.w.z. met het oog daarop moet die stelling worden geëxegetiseerd en gekommentarieerd. Natuurlijk vaart men daarbij tussen de Scylla van de verwereldlijking van de kerk en de Charibdis van een docetisch kerk-zijn, dat zich van de samenleving niets aantrekt. Maar zoveel is wel zeker dat, wil men die betrokkenheid van de kerk op de problemen van tijd en samenleving in wat voor zin ook handhaven, de stelling van Exalto niet een eindpunt is in de problematiek van de pluraliteit, maar een begin. Willen we dat niet erkennen, dan kan medunkt terecht aan ons gevraagd worden, wat we eigenlijk als Bond bezig zijn te doen in de Hervormde Kerk, dat is toch ten diepste: de volkskerk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen