Conferentie te Straatsburg

Moderne theologie

'In Straatsburg kwam van 30 sept. tot 2 okt. jl. het 4e Europees Belijdenisconvent samen. Hoe is dit Convent ontstaan? Om daar iets van te begrijpen moeten we even in de geschiedenis terug.

In Duitsland - en in vele andere Europese landen - is vooral na de Tweede Wereldoorlog een kerkstrijd aan de gang, die, naar het woord van de Duitse Landsbisschop Hermann Dietzfelbinger, zo fel is, dat de 'kerkstrijd tijdens het Derde Rijk van Adolf Hitler daarbij vergeleken een voorhoedegevecht was. Het angstaanjagende is, dat de hedendaagse kerkstrijd meestal nauwelijks herkend wordt, in de meeste gevallen onschuldiger wordt voorgesteld dan deze in werkelijkheid is en onder versluierde woorden als "pluralisme" voortschrijdt' .

Wat is er aan de hand?

In 1941 heeft de Marburger hoogleraar dr. Rudolf Bultmann in Duitsland een voordracht gehouden over het onderwerp: 'Het Nieuwe Testament en de mythologie'.

Twee citaten uit de rede van Bultmann. Als het gaat over de heilsbetekenis van de kruisdood van Christus zegt Bultmann: 'Hoe kan mijn schuld door de dood van een Schuldeloze (wanneer men daarvan tenminste kan spreken) verzoend worden? Welke primitieve begrippen van schuld en gerechtigheid liggen aan zulk een voorstelling ten grondslag? Welk primitief godsbegrip? Moet de opvatting van de dood van Christus, die de zonden uitdelgt uit de offervoorstelling verstaan worden? Welke een primitieve mythologie, dat een mensgeworden Godwezen doorZijn bloed de zonden van de mensen uitdelgt!'

Wat betreft de opstanding van Jezus Christus uit de doden, merkte Bultmann op: 'De opstanding van Christus echter - is deze niet gewoon een mythische gebeurtenis...? Weliswaar wil ook Paulus het wonder van de opstanding als een historische gebeurtenis veiligstellen door de optelling van de ooggetuigen (1 Kor. 15 : 3-8). Hoe fataal is deze argumentatie...'

Zo sprak de Marburger hooglereaar temidden van de afschuwelijke en barre oorlog. Terwijl de bombardementen op Duitsland de ene puinhoop na de andere achterlieten, was Buhmann bezig dynamiet te leggen onder de fundamenten van de kerk van Jezus Christus. Wanneer heilsfeiten, zoals de opstanding van Christus geloochend worden, wat blijft er dan van Gods gemeente over anders dan een puinhoop, die in zijn troosteloosheid geen uitzicht meer biedt. Het is te begrijpen, datreakties op Bultmanns rede niet uitbleven.

Geen ander Evangelie

Het duurde jaren voordat openlijk - in georganiseerde vorm - tegen deze dwaalleer, die zich intussen verspreid had en aanhangers had gevonden, stelling werd genomen. In 1966 werd in de Westfalenhalle in Dortmund een massabijeenkomst gehouden, waar de belijdenisbeweging 'Kein anderes Evangelium' (Geen ander Evangelie) van de waarheid van de Heilige Schrift heeft getuigd. Eén van de sprekers was de Erlanger hoogleraar prof. dr. Walter Künneth. Zijn toespraak luidde: 'Kruis en opstanding van Jezus Christus’.

Künneth heeft in Dortmund o.m. opgemerkt: 'De theologie is reeds geruime tijd in verwarring geraakt en heeft de gemeente onrustig gemaakt. Maar echte theologie wil kerkelijke diakonie zijn. Zij bedient zich van dezelfde methoden als andere wetenschappen, maar haar voorwaarde is de door de Geest van God verlichte geloofsbelijdenis, niet enkel het verstand. Het modernistische theologische denken, dat in de ban van een tijdsfilosofie is, heeft echter op het verstand gebouwd. Wel maakt het gebruik van bijbelse begrippen, maar het misvormt en versluiert deze. Versluiering echter is voor het geloof onverdragelijk, ja zelf verderfelijk. Door zo te spreken is er op Pasen eigenlijk niets gebeurd'. 'Wij hebben ons', aldus Künneth, 'op de moderne theologie bezonnen en stellen, dat wij met haar niet in zee mogen gaan, dat zij de moderne wereld een aangepast, en van betekenis veranderd Evangelie wil aanbieden. Waar het vandaag op aankomt, is het onverkorte en onveranderde Evangelie. Daarom is thans, evenals in de dertiger jaren tijdens het Derde Rijk, een nieuwe beljdenisbeweging nodig. Een beweging, die zich rondom de elementaire belijdenis, bij elkaar laat roepen onder het motto: "Kein anderes Evangelium".'

Deze rede van Künneth, voor meer dan 23.000 aanwezigen uitgesproken, heeft vele gelovigen getroost en kracht gegeven tot een getuigend strijden.

‘Conferentie van belijdende gemeenschappen’

Binnen de Evangelische , kerk van West-Duitsland zijn meerdere belijdenisbewegingen dan de zoëven genoemde 'Kein anderes Evangelium'. Deze werken samen in een 'Conferentie van belijdende gemeenschappen'. Deze conferentie heeft twee onderafdelingen: 'Het theologisch convent van belijdende gemeenschappen' en een afdeling voor zendingsaangelegenheden, het zgn.: 'Frankfurter zendingsconvent'.

De conferentie is een regelmatige gebeurtenis, een broederlijke en zusterlijke ontmoeting. In de lente en in de herfst vinden de vergaderingen jaarlijks plaats. De conferentie is een orgaan van belijdenisgemeenschappen van verschillende evangelische tradities, die opkomen voor het bewaren van de christelijke maatstaven van leer, ethiek en beschaving. Enkele onderwerpen, die vanaf de oprichting in 1970 aan de orde zijn geweest, zijn: de autoriteit van de Bijbel; de grondslagen van de zending; de Duitse kerkedagen; de groepsdynamika; de abortus provocatus; de crisis van het gezin en het huwelijk; het vredesvraagstuk...

Al spoedig werd de noodzakelijkheid van een Europese samenwerking gevoeld, omdat de gehele kerk van Jezus Christus met dezelfde problemen werd geconfronteerd als de West-Duitse kerk. Zo ontstond het 'Europees belijdenisconvent’ .

Berlijn 1974

Van 22-23 mei 1974 is het 1e Europees belijdenisconvent samen geweest in Berlijn en heeft in die plaats zijn stem laten horen in de zgn.: 'Berliner Erklarung 1974 - Freiheit und Gemeinschaft in Christus' (De verklaring van Berlijn 1974; vrijheid en gemeenschap in Christus).

In deze verklaring aangaande 'de ideologische vervreemding van het Evangelie door de oecumene' wordt stelling genomen tegen de koers van de Wereldraad van Kerken. In de Berliner Philharmoniker, waar ca. 12.000 mensen aanwezig waren, werd o.m. het volgende voorgelezen: 'Het apostolisch geloof wordt hedentendage diepgaand bedreigd. De verbinding van wetenschappelijke kennis met economische macht heeft onder de mensen onder invloed van de idealen van het neo-rationalisme een aanmatigende geesteshouding doen ontstaan. Als gevolg van de onderlinge integratie der kuituren, religies en ideologieën ontstaat heden een soort humanistische wereldeenheidsreligie. De mens stelt zich door mateloze overschatting van zijn kennis en door de mogelijkheden, die hij meent te hebben in de plaats van God en bepaalt onafhankelijk van de Bijbelse openbaring, wat goed en wat kwaad is'.

Hedentendage neemt de Wereldraad van Kerken binnen de omvattende polarisatie der christenen in toenemende mate stelling in. Sedert de 3e assemblee in New Delhi (1961) wordt in het theologisch denken van de Wereldraad van Kerken een trek naar verbinding met radikale ideologiën kenbaar. Zowel de Geneefse Conferentie inzake kerk en maatschappij (1966), als ook de 4e assemblee van de Wereldraad in Uppsala (1968) aanvaarden in bepaalde gevallen ondersteuning van de gewelddadige revoluties als middel tot struktuurverandering van de maatschappij. In het polarisatie-proces stelt de Wereldraad van Kerken zich openlijk aan de kant van een sociaal-politiek vertalen van het Evangelie.'

’Wij betreuren echter zeer', aldus de Berlijnse verklaring, 'dat in veel oecumenische officiële verklaringen de belijdenis van de ware mensheid van Christus veranderd wordt in de overtuiging, dat Jezus uitsluitend "de mens voor anderen" is, in het bijzonder de betekenis van een politieke bevrijder der onderdrukten. De bijbelse getuigenissen aangaande Zijn eeuwig Zoonschap van God, Zijn plaatsvervangende offerdood, Zijn lichamelijke opstanding. Zijn verhoging en Zijn wederkomst worden met betrekking tot het voorgaande vaak tot een symbolische betekenis herleid.

De lijdende Christus wordt dan tot het voorbeeld van de verontwaardiging jegens de onrechtvaardige ordening in de maatschappij gesteld, Zijn opstanding tot een zinnebeeld van vurige hoop op een beter geregelde orde der mensheid, Jezus wordt in de rij gesteld van andere voorbeeldige mensen, revolutionairen en bevrijders. Met woorden, die vaak bedrieglijk overeenkomen met die der onvervalste prediking, wordt tegenwoordig overal een Christus verkondigd, die niet de bijbelse Christus is. Daarmee wordt de mogelijkheid geschapen, dat op deze wijze misleide christenen op zekere dag ook de anti-christ als de gewaande Heiland zullen toejuichen. "Theologie der revolutie" en "Zwarte theologie" zijn gedeeltelijk niets anders dan politieke programma's, versluierd in Theologische taal. In de door Geneve op dezelfde wijze ondersteunde "Theologie der bevrijding" wordt zelfs de klassenloze maatschappij gelijk gesteld met het rijk Gods op aarde.' Tot zover enkele citaten uit de Berlijnse verklaring.

Frankfurt 1975 en 1979

De ontwerper van 'Berliner Oecumene Erklarung' was prof. dr. Peter Beyerhaus. Beyerhaus is hoogleraar in de missiologie en de oecumenische wetenschappen van de universiteit van Tubingen én teens voorzitter van het Europees Belijdenisconvent. Van 12-13 maart 1975 werd in het Dominkanerklooster te Frankfurt am Main het 2e Europees belijdenisconvent gehouden. Tijdens deze bijeenkomst zijn de resultaten van de 5e assemblee van de Wereldraad van Kerken, gehouden in Nairobi, besproken en weergegeven in de verklaring: 'Nairobi kein Wendepunkt' (Nairobi geen keerpunt). Het 3e Europees Convent werd opnieuw in Frankfurt gehouden. Het thema was toen 'Zwischen anarchie und Tyrannei' (Tussen anarchie en tyrannie).

De kern van deze bijeenkomst kan worden samengevat in de rede van de voorzitter prof. Beyerhaus. Daaruit het volgende: 'Wij hebben broeders en zusters nodig, die de moed hebben om te getuigen in de kerk vóór de ware kerk en tégen de valse kerk. De wereld gaat naar zijn einde. Wij verwachten het Rijk Gods en delen niet in de gesaeculariseerde, verwereldlijkte heilsverwachting van de valse oecumene. Naast de verzameling van christenen over de gehele wereld, zal ook de tegenkracht van de boze openbaar komen in de persoon van de Anti-christ.

De mensheid gaat naar zijn eindstation. In de laatste tijd zal de Übermensch verschijnen. In zijn aanbidding zal de mens de pseudo-religieuze kulminatie ervaren. Laten wij bidden om waakzaam te blijven en om moed vragen ten einde wegbereiders te zijn van de wederkomende Heere.’

Gebed om de ware eenheid

‘Straatsburg’ heeft nu zijn boodschap laten horen. (De tekst is bijgaand afgedrukt, red.) Het Europees Belijdenis-Convent is ontstaan vanwege de uitdaging van de moderne, onbijbelse oecumene van de Wereldraad van Kerken. Meerdere malen heeft het Convent gewaarschuwd tegen de onschriftuurlijke koers van 'Geneve'. 'Nederland' was in Frankrijk maar weinig in getal vertegenwoordigd. Onze opdracht is samen met onze Duitse broeders en zusters mee te strijden voor en mee te bidden om de ware eenheid van al Gods kinderen. In het Europees Belijdenis-Convent ligt een opdracht.

Tijdens het eerste Convent in Berlijn in 1974 is deze oproep, die nog niets aan aktualiteit heeft verloren, tot de christelijke kerken uitgegaan:

‘De tijd is rijp, dat onze bijbel-en belijdenisgetrouwe gemeenschappen in alle landen verbinding met elkaar zoeken en bestaande betrekkingen versterken. Wij hebben elkaar nodig voor uitwisseling van ervaringen, tot onderlinge versterking en het vinden van de weg voor de gemeente van Jezus.

Het geloof aan de totale bijbelse openbaring van de Drieënige God en aan het heilswerk van Christus verbindt ons over alle traditionele grenzen heen tot één geestelijke broederschap.'

H. Bos

J. Boelema

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen