Om de betekenis van de K

In de naoorlogse jaren hebben we in toenemende mate discussies beleefd over de betekenins van de C in christelijke organisaties, zoals het CNV, de NCRV, de NCVB. Ter ener zijde waren er mensen, die vanwege de vervlakking van de christelijke organisaties van oordeel waren dat de waarde van de C devalueerde. Anderzijds waren er diegenen, die meenden dat de C helemaal niet voor een christelijke maatschappelijke organisatie of politieke partij moest worden gebruikt. Oorzaak daarvan was de doorbraak. In de doorbraakgedachte werd de specifieke christelijke organisatie afgewezen. In het hervormd synodale geschrift 'Christen zijn in de Nederlandse samenleving' werd b.v. gezegd: 'Wij menen te moeten stellen, dat het beginsel dat christenen zich op alle terreinen in afzonderlijke organisaties dienen te verenigen, niet als een volstrekte en te allen tijde geldende toepassing van het gebod Gods mag worden beschouwd'. Men sprak over het gebod van het uur. Christelijk handelen (in de politiek b.v.) is voortgaan van beslissing tot beslissing; christenen en niet-christenen vinden elkaar daarbij in hetzelfde doel; en christenen moeten hun beslissingen daarbij niet motiveren als een volbrengen van het gebod Gods maar gewoon op zakelijke gronden. De C in christelijke organisaties heette christendommelijk, ontkerstening van het christelijke. Velen braken door naar niet-christelijke organisaties of politieke partijen. Velen van hen stonden ook uiterst gereserveerd of kritisch tegenover de christelijke organisaties, juist vanwege de C. Wij gaan die weg bepaald niet maar pleiten wél voor het geven van bijbelse inhoud aan de C, zodat de christelijke partij of de christelijke maatschappelijke organisatie inderdaad herkenbaar is. Opdat het echt-christelijke niet in discrediet komt.

Om de K

Me dunkt echter, dat de tijd gekomen is dat nu binnen de kerken serieus onder ogen gezien wordt wat de betekenis van de K in bepaalde organen of organisatie is. Ik wil dat concreet toespitsten op organen als IKON en IKV. Onder diegenen, die daarin daadwerkelijk participeren, zullen er dunkt me weinig zijn die deel uitmaken van christelijke politieke of maatschappelijke organisaties. Ik trap b.v. een open deur in als ik nog eens herinner aan het linkse stemadvies van het IKV bij de laatste verkiezingen. De vraag is nu maar of organen als IKV en IKON, vanwege de K in de naam zich, hóé dan ook, mogen blijven vereenzelvigen met de kerken. Nog afgezien van het feit dat er tussen de C van christelijk en de K van kerkelijk geen tegenstelling mag zijn mag de vraag worden gesteld; hóe kerkelijk zijn deze organen? Hoe kerkelijk is het Interkerkelijk Vredesberaad en hoe kerkelijk is de Inter Kerkelijke Omroep Nederland? Ik stel deze vraag bewust aan de vooravond van de synodevergadering van de Hervormde Kerk, die eind deze week gehouden wordt. Beleidsnotities en jaarverslag van de IKON staan officieel op de synodale agenda. Maar ook het IKV staat deze weken zó breed in de discussie dat de synode er alleen al goed aan zou doen te luisteren naar het verzoek van het Hervormd Beraad van Vredesvraagstukken om deze week ruimte te maken op de agenda voor een stuk bezinning op de synode omtrent de plaats van dit HBV. Het moderamen heeft nl. in samensprekingen met dit beraad de boot afgehouden en is het IKV als de enige kerkelijke vredesbeweging blijven zien.

In de Gereformeerde Kerken rommelt het intussen terzake geducht. Personen en gemeenten houden vanwege geldelijke steun aan het IKV hun bijdragen in en binnen de Gereformeerde Kerken komt de zaak op het moment dat ik dit schrijf ook nog op de synodevergadering. Zal ook het ICTO (Interkerkelijk Comité Tweezijdige Ontwapening) zo is daar de vraag, erkenning krijgen? Of blijven de kerken in dit opzicht monomaan? Het wordt tijd dat het uur der waarheid gaat aanbreken. Hoe (inter)kerkelijk is het IKV? Hoe (inter)kerkelijk is de IKON?

Ter illustratie

De verantwoordelijke mensen van het IKV - zoals Mient Jan Faber en Ben ter Veer - hebben er de afgelopen tijd in allerlei interviews geen geheim van gemaakt, dat ze de verbinding tussen het IKV en de kerken, om het maar zacht te zeggen, heel betrekkelijk vinden. IKV is nu eenmaal koploper in de bezinning op de vredesvraagstukken, zo heet het dan, en moet niet al te veel gehinderd worden door kerken en hun achterbannen. In het blad Actie van Youth for Christ stond dezer dagen een interview met Mient Jan Faber, secretaris van het IKV. 'IKV wil geen christelijke beweging, zijn' staat erboven. Direct rijst dan de vraag: als het IKV niet christelijk wil zijn kan het dan wel kerkelijk zijn? Maar hier volgen dan een aantal niet mis te verstane uitspraken van Faber: 'Het IKV voert eigen akties, die niet eerst in de kerken worden besproken en bijgeslepen. Dan zou het uitdagende eraf zijn'. Het wordt uit het hele interview duidelijk dat Faber het IKV ziet en bedoelt als politieke organisatie en dat hij - terwijl hij zelf nog rept van een losse band, die hij heeft met de kerk - bewust afstand schept tussen het (beleid van) het IKV en de kerken; terwijl die overigens N.B. wél voor het IKV, zij het in gezamenlijkheid, interkerkelijk, verantwoordelijk wilen zijn.

Schokkend acht ik intussen wat Faber over Christus zegt: 'Of Hij de Zoon van God is? Ach, Jezus zegt ook tegen anderen dat ze zonen Gods zijn. Volgens mij zegt die term vooral iets van de manier waarop je tegen God aankijkt. Op het moment dat je Hem uit de rij neemt en op een troon zet, doe je verkeerd. Hij is de eerste, maar hij staat tussen de mensen'. Duidelijker kan het niet!

Me dunkt dat de kerken zich nu maar eens moeten uitspreken. Het IKV wil uitdagend zijn, wil niet-christelijk zijn; het meest heilige, met name de belijdenis van het unieke van het zoonschap Gods van Christus, wordt met voeten getreden; een stemadvies op notoir niet-christelijke partijen, inclusief de atheïstische CPN, was van het uitdagende van het IKV een duidelijk bewijs. En wat doen nu de kerken? Moeten zij medeverantwoordelijkheid blijven dragen voor een beweging, die zich in theorie en praktijk van de kerken niets wenst aan te trekken? De politieke stellingname inzake de kernwapens - hóé ernstig op zich ook - is daarbij nog ondergeschikt aan wat uit de IKV-kring gezegd en geschreven wordt over de binding aan de kerken, het gezag van de Schrift, de persoon van Christus. Voor mij is het de vraag welk belang het IKV zélf zou moeten stellen in de K in haar naam, anders dan voor een zaak waarvoor men de kerken nodig heeft (om de lading te dekken), terwijl de kerk zich er zelf niet in herkennen kan.

De IKON

Deze week staat als gezegd het jaarverslag met beleidsnota van de IKON op de synode agenda. De ervaring met synodebehandelingen van IKON wettigt de vrees dat het wel weer op de oude, vertrouwde manier gaan zal. Veel kritiek, maar de karavaan gaat voort. De IKON - zo heet het - heeft immers een brugfunctie naar het moderne leven, de IKON is koploper en dus kan (moet) het allemaal niet zo kerke- lijk herkenbaar zijn! En verder: kijk eens naar het totale pakket, dat de IKON voor radio en t.v. biedt.

Maar intussen is zonneklaar: de IKON is de grote ondermijner van bijbelse normen en instellingen. De IKON heeft b.v. geen enkele bijbelse norm als het gaat over relaties, zoals de Schrift die bedoelt. Het gezin als door God gegeven samenleving staat onder voortdurende verachting van de IKON. Allerlei uitzen­ dingen, waarin mensen kritiekloos hun eigen vrije moraal mogen spuien of waarin andere samenlevingsvormen gelijkwaardig - men zou soms denken méérderwaardig - aan het gezin worden afgeschilderd, zijn daarvan voorbeelden. Recent ontheiligde de IKON een half uur lang de zondag door welwillend aandacht te vragen voor 'flikkertheologie' (het woord alléén al!). Het bandje, dat ik van die uitzending heb, laat me letterlijk weten dat theologie 'heilzame verwarring in de kerk' wil stichten en dat de flikkertheologen vandaag als bevrijdingstheologen willen fungeren. En passant wordt even meegedeeld dat je door kennisname van de leer van Marx afleert dat standen met de schepping gegeven zijn. Concreet ingevuld betekent dit dat de 'flikkerbeweging' ontdekt heeft dat de man-vrouw verhouding slechts een maatschappelijke verhouding is, voorbeeld van die standemaatschappij. Die maatschappelijke orde moet omver en het einde is 'het koninkrijk Gods waarin verdrukking is opgeheven'. Gezinsstructuren (mannetjes-vrouwtjes-kinderen) werken slechts remmend.

Aldus de flikkertheologie, door de IKON te paard gezet. En wie nog een goed woord over de bijbelse instelling van het gezin durft spreken en voor bijbelse normen blijft opkomen (een doodlopende weg, zeiden de 'flikkertheologen' in die uitzending) loopt de kans onder de smaad van de IKON te moeten doorgaan, zoals bij monde van Alje Klamer, IKON' s radio-pastor naar de EO toe gebeurde: 'erger dan de Centrum Partij'. Zo wordt vanuit een interkerkelijke omroep gesproken over hen die de Schrift in ieder geval ernstig willen nemen.

Eli-houding

Genoeg over dit alles. Hoelang nemen de kerken, in casu onze Hervormde Kerk, genoegen met allerlei zaken, die onder kerkelijke verantwoordelijkheid, of onder kerkelijke vlag publiek worden gemaakt? Hoe lang zal de verhouding van Eli, die zijn zonen niet eens meer zuur aanzag, nog moeten duren? Duizenden trouwe leden der kerk herkennen zich in genen dele in wat door IKV en IKON onder de noemer publiek wordt gemaakt. Hoe lang zal het blijven bij het drinken van het bekende synodale glas, waarna IKON en IKV tot hun orde van de dag overgaan?

Kerk, let op uw zaak. Het gaat om de zaak des Heeren. We erkennen best dat er in de huidige complexe vragen, die zich voordoen, wel eens bescheidenheid past als het gaat om de vraag: wat is Gods gebod in deze? Maar bij IKON en IKV is in ieder geval ook alle bescheidenheid zoek. Uitdagen is een trefwoord geworden. Hoe lang kan die kruik nog te water gaan? Moet de synode zich blijvend laten provoceren? Maar erger: mag het Woord van God in kerkelijke naam door het slijk worden gehaald?

Nog eenmaal Faber in genoemd interview: het IKV manifest van 1977 was niet kerkelijk maar politiek; het gaat het IKV niet om het lid zijn van de kerk maar om politiek. En - last but not least - bewegingen, opgezet door de kerken, behoeven nog geen christelijke bewegingen te zijn. Zullen ze, als ze kerkelijk zijn, niet christelijk herkenbaar moeten zijn? De vraag stellen is die van kerkelijke zijde beantwoorden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen