Gedachten bij het Kerstfeest

Feest van de wereld

Kerstfeest is het meest gevierde feest ter wereld. Zo ongeveer iedereen viert het.

Alom prijken kerstbomen en kerststerren. Het aantal woorden, dat samengesteld is met kerst, is legio, hetgeen vaak tot eigenlijk dwaze consequenties leidt als we bedenken, dat Kerst betekent: Christus.

Staatshoofden en regeringsleiders laten dadelijk weer hun kerstboodschappen uitgaan, doorgaans vriendelijke verhalen, die niets uitrichten en waarin de gedachten 'vrede' en 'licht' nogal eens het thema aanreiken voor hun fantasie. Maar wat gezegd zou moeten worden is nooit te horen. Hun toespraken en boodschappen zijn steeds gespeend aan de boodschap van de Bijbel. Het is dan ook geen wonder, dat zij blijven steken in een beroep op mensen van goeden wille, mensen die er niet meer zijn. Hun bloedeloos gepraat is onbedoeld een persiflage van de eerste kerstboodschap, die gehouden werd tot de herders in de velden van Efratha. De geschiedenis van meer dan 19 eeuwen heeft alleen maar bevestigd wat in de Bijbel te lezen staat, dat de mens machteloos is als het erom gaat vrede te scheppen en licht te ontsteken.

Voor velen betekent Kerstfeest: een vlucht uit de harde en grauwe werkelijkheid, vlucht in de intieme huiselijke kring, een paar dagen vrij zijn, lekker eten en drinken. Trefzeker schetst Florts Rokela in zijn laatste boek ('Uitzicht', blz. 175 v.) de sfeer van het inkopen doen vóór het Kerstfeest. 'Er is bijna geen doorkomen aan in de supermarkt. Gezette vrouwen laden karretjes vol eten, eten, eten, beringde handen grijpen flessen, pakken, zakken, potten van de planken. Er staan gemelijke files voor de kassa's. Terwijl de mannen afrekenen, pakken die kordate vrouwen met ongelooflijke snelheid de flessen, kartons, pakken en potten in zakken en kartonnen dozen, haast niet te tillen. De mannen sjouwen de zakken en kartons naar de auto's die zichtbaar iets door de veren zakken als de kofferruimten worden volgestouwd met al het eten eten eten.' En hij wijst erop dat dit niet goed kan gaan, maar zeer slecht zal aflopen.

Ja, velen komen met Kerstfeest niet verder dan gezelligheid, eten en drinken. En als alles weer voorbij is, gaat de kerstboom bij het oudvuil en gaat het leven weer zijn oude gang. Hoevelen zullen iets van het Evangelie van Kerstfeest hebben gehoord en verstaan? Voor hoevelen zal er iets gebeurd zijn waarop zij teren, waarmee zij kunnen leven én sterven?

Feest van de kerk

De wereld weet niet wat zij viert. Het Kerstfeest is immers een feest van de kerk. Dat is sinds Pinksteren niet altijd zo geweest. Eerst in de vierde eeuw is het opgekomen, maar het was niet het belangrijkste feest. Dat was het Paasfeest.

In de tijd van de Reformatie heeft het er wel eens naar uitgezien, dat het Kerstfeest mét alle andere feesten zou verdwijnen. Luther verzuchtte in 1520 al, dat hij het liefst alle bijzondere feestdagen afgeschaft zag om alleen de zondag over te houden. Calvijn dacht er net zo over. Toen 25 december eens op een woensdag viel, preekte deze over een tekst uit Deuteronomium en op de zondag daarna werd uit Lucas 2 gepreekt!

Ook te onzent is het wel eens twijfelachtig geweest of na de doorvoering van de hervorming het Kerstfeest zich kon handhaven. Uiteindelijk is dat wel het geval geweest. Ik vind dit ook wel een goede zaak. Het zou toch wel een verarming hebben betekend, als het Kerstfeest en het kerkelijk jaar waren verdwenen.

De nadelen zijn evenwel ook niet gering, juist wanneer op één van de drie grote feesten zo'n eenzijdige nadruk wordt gelegd. Al te veel wordt in de kerk toegegeven aan een overspannen aandacht voor het Kerstfeest, wat tot uitdrukking komt in een lange reeks van vieringen en wijdingen waarin het Kerstevangelie bedolven wordt onder de gezelligheid.

Een stuk versobering is hier wel gewenst. Ik zie niet in waarom elke club en vereni­ging een 'eigen' Kerstfeest vieren moet. Het komt dunkt me de zaak waarom het gaat niet ten goede.

Kerstfeest, Pasen, Pinksteren

Vanouds was in de christenheid het Paasfeest het grote en centrale feest, het feest van de overwinning door de Heere Jezus Christus op de machten van schuld en dood, duivel en hel.

Vanuit Pasen bezien heeft het gebeuren dat in Lucas 2 wordt verhaald betekenis. Zonder Pasen zou de geboorte van Jezus geen enkele positieve betekenis hebben. Dan was ook deze geboorte uitgelopen op de dood. En wat voor dood in dit geval!

Wie het Paasevangelie verwerpt heeft dan ook met Kerstfeest niets te vieren. Die heeft alleen de verpakking, maar geen inhoud.

In de kerstnacht buigt God zich in Zijn barmhartigheid neer en komt in Zijn Zoon niet alleen tot deze gevallen wereld, maar Hij treedt daarin binnen, deelnemend aan het menselijk leven. Dat gebeurt in de wondere weg van de geboorte. Ons verstand is niet in staat dit goddelijk mysterie te vatten.

’De Waarheid, die in de schoot des Vaders is, is uit de aarde ontsproten, om ook te toeven in de schoot van de moeder. De Waarheid, die de aarde omvat, is ontsproten uit de aarde, om in de armen van een vrouw gedragen te worden. De Waarheid, waardoor het geluk der engelen op onvergankelijke wijze gevoed wordt, is uit de aarde ontsproten, om door de borsten van een vrouw gezoogd te worden. De Waarheid, welke de hemel niet kan bevatten, is ontsproten uit de aarde, om in een kribbe gelegd te worden' (Augustinus).

Niet om de mens en het menselijk leven te eren is het Woord vlees geworden, maar om Gods reddend erbarmen te zijn, teneinde mensen, die in schuld en dood verloren liggen te verlossen.

In de moderne theologie van de 19e eeuw en in die van onze tijd wordt de maagdelijke geboorte van Christus afgedaan als legende. Maar daarmee raakt men niet een onderdeel van het Kerstevangelie kwijt, maar het geheel. En men verliest ook het Paas- en Pinksterevangelie.

Terecht stelt prof. Runia: 'Door het hele Nieuwe Testament heen lezen we dat Jezus als de Messias de grote gave van God is. Hij is niet het hoogtepunt van de mensheid, die in Hem a.h.w. opstijgt tot God, maar in Hem heeft God zich neergebogen tot een mensheid verloren in zonde en schuld. Telkens weer zegt het Nieuwe Testament met grote nadruk dat God Zijn Zoon aan de wereld gegeven of in de wereld gezonden heeft. Zijn komst was helemaal Gods initiatief.’

Waar de donkere tonen van schuld en verlorenheid niet meer worden gehoord wordt wat voor Evangelie doorgaat slechts ijle klank. Koopmans heeft eens het opmerkelijke woord geschreven, dat van het kerkelijk jaar een stille leertucht uitgaat, die vele theologieën in hun armelijkheid ontmaskert.

Kerstfeest predikt ons Immanuël, dat is: God met ons. Het geloof prijst diep verwonderd deze goddelijke nabijheid, dit goddelijk mededogen.

Maar God trekt de lijn door. Zijn welbehagen gaat voort van kribbe naar kruis. De weg van de Christus loopt uit op Gabbatha en Golgotha, op kruis en dood en graf.

Maar in deze weg is de God-met-ons geworden de God-voor-ons. De Christus is Borg en draagt plaatsbekledend de schuld en vloek der Zijnen. De straf is voor Hem, de vrede voor ons. Op Hem dalen de striemen van het goddelijk gericht neer, waardoor ons genezing wordt.

Dit verlossingswerk is eveneens een mysterie waar ons verstand geen toegang heeft. Door kruis en dood heen komt de Christus tot Zijn Paasglorie. En het loopt uit op het Pinksterfeest, het feest van een hernieuwd komen van God. Nu daalt de Heilige Geest neer, om woning te maken in het hart van mensen, die Hij wederbaart en herschept. Dit betekent de grootste neerbuigendheid Gods en Zijn meest intieme nabijheid.

Het is goed de drie grote feesten in hun onlosmakelijke verbondenheid te zien en daarbij te bedenken, dat God in Zijn verlossingswerk daarbij steeds een stap verder gaat. Zó beschouwd is Paasfeest nog meer dan Kerstfeest en Pinksterfeest nog meer dan Paasfeest.

De afnemende belangstelling van de wereld voor dit drietal hoge feesten van de kerk is dan ook wel te begrijpen. Gods werk wordt alleen door de Zijnen verstaan. Zijn verborgenheid de kinderkens geopenbaard (Matth. 11 : 25).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen