Boekbespreking

'Een vergeten schakel' - de verstandelijk gehandicapte in kerk en gemeente - door A. van Andel, Mandersloot en C. P. van Andel, uitg. J. H. Kok, Kampen 1983; 124 pag., prijs/ 19, 90.

Het echtpaar Van Andel-Mandersloot heeft onder bovenstaande titel een uiterst boeiend en instructief boek geschreven over de plaats van de verstandelijk gehandicapten in kerk en gemeente. Eerder schreef Van Andel over dit thema in de feestbundel t. g. v. het afscheid van prof. dr. P. J. Roscam Abbing in 1981 en in het Ned. tijdschrift voor pastorale wetenschappen, eveneens in 1981.

Allerlei aanzetten in genoemde artikelen over het genoemde onderwerp worden in dit boek breder uitgewerkt en nieuwe aspecten worden aan de orde gesteld. Bovendien wisselen in dit boek bezinnende en meer anekdotische hoofdstukken elkaar af. Ook zijn tekeningen opgenomen, die door verstandelijk gehandicapten zelf werden gemaakt. Het boek kan dienen als een uitstekende handreiking aan ouders, pastores, hulpverleners en alle betrokkenen.

Wie over de wereld van de verstandelijk gehandicapten spreekt of schrijft, dient te beschikken over een goed invoelingsvermogen. Er zijn heel wat onherstelbare fouten gemaakt doordat men over deze emphatische grondhouding niet beschikte. Hoe verder men - ook als deskundige in de zwakzinnigenzorg - van de eigen werkelijkheid van de wereld van de zwakzinnigen afstaat, des te meer is er het gevaar dat men alleen maar praat over hen, zonder de relatie mét hen. Het echtpaar Van Andel-Mandersloot kent echter de vragen die de aanwezigheid van verstandelijk gehandicapten oproept uit hun eigen gezinssituatie.

Fundamenteel voor de plaats van de verstandelijk gehandicapten in kerk en gemeente acht ik het hoofdstuk over de 'Bijbelse overwegingen' (blz. 41-50). Hier worden vanuit het Schriftgetuigenis van Oude en Nieuwe Testament bijbelgevevens aangereikt die laten zien dat de Heere God in zijn geschiedenis met mensen juist voor het zwakke en geringe een voorkeur heeft. Ook wordt geattendeerd op de bijbelse verhalen over geestesgestoorden, die een dimensie van het leven laten zien, die zich aan het wetenschappelijk onderzoek onttrekt, nl. dat er machten zijn die afbreken wat God opbouwt. Dit hoofdstuk gaat in op de vraag of de verstandelijk gehandicapten geïdentificeerd kunnen worden met de 'armen van geest' uit de zaligsprekingen. Verder over de betekenis van het hoofdstuk uit de Corinthebrief over de zwakke leden van het lichaam van Christus, die een onmisbare schakel vormen in het geheel van de christelijke gemeente. Deze zwakke leden vormen een correctie op ons al te verstandelijk omgaan met de geloofswaarheden van de Schrift. In geloofszaken spreken zij de taal van het hart, niet de taal van het verstand. Wanneer de schrijvers Noordmans citeren als hij zegt, dat de verstandelijk gehandicapten een elite vormen voor het Koninkrijk Gods en dat zij in letterlijke zin voor het Evangelie geschapen zijn, roept dat bij mij vragen op. Het harte­ lijke en kinderlijke geloof in de genade van Christus blijft toch doorslaggevend voor de ingang in het Koninkrijk, ook als wij stellen dat verstandelijk gehandicapten leven op het geloof van de gemeente (blz. 70).

Vele behartigenswaardige opmerkingen vond ik in de hoofdstukken over de aangepaste kerkdienst, de catechese en de toeleiding tot het avondmaal. De schrijvers pleiten wel voor openstelling van het Heilig Avondmaal zpnder dat daarvoor een openbare belijdenis van het geloof behoeft plaats te vinden. Door de doop behoren zij immers al tot de gemeente. Ik dacht dat in de bijbel toch anders omgegaan wordt met de gedachte van het verbond, levendiger en criti s'cher. Tegenstrijdig met het bovenstaande vind ik dat toch een lans gebroken wordt voor een 'rite de passage', die toch weer veel lijkt op de openbar-e belijdenis van het geloof. Waarom in deze toch een aparte benadering voor deze Ie den der gemeente?

In het hoofdstuk 'Liefde en sexualiteit' wordt een thema aangesneden, waarover veel discussie en beroering is, met name in onze christelijke instituten voor semi-murale zwakzinnigenzorg. Niet weinige ouders verkeren daaromtrent in onrust en verwarring.

Het echtpaar Van Andel juicht in dit boek terecht toe dat de taboesfeer rond dit onderwerp doorbroken is en onderstreept dat de bijbel de lichamelijkheid voluit waardeert. Dat hiermee niet alles is gezegd, ook als het de wereld van de verstandelijk gehandicapte betreft, is overduidelijk. De schrijvers gaan daar uitvoerig op in. Dat aangesloten wordt op de eigen zingeving van de zwakzinnige is van beslissende betekenis Soms heeft men echter de indruk - zo lees ik op blz. 99 - dat de sexualiteitsbeleving van de gehandicapte meer het probleem is van de niet-gehandicapte begeleiders dan van de zwakzinnige zelf.

In de beschouwingen rond de sexualiteit in de wereld van de zwakzinnigen krijg ik ook wel eens de indruk dat men eenzijdig uitgaat van de moderne visie op de sexualiteit, waarbij men stelt dat de sexuele beleving beslissend is voor het geluk van de mens, ook van de verstandelijk gehandicapte. Daarom heb ik mijn eigen vragen rond dit hoofdstuk, ook als het gaat om de bij belse uitgangspunten rond het huwelijk.

Al met al wil ik besluiten dat dit boek erg veel stof tot nadenken en tot discussie biedt. Ik dank de schrijvers hartelijk voor hun bizondere boek.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen