De Vrije Gereformeerde Theologische Faculteit in Frankrijk (1)

In dit artikel wilde ik u iets vertellen over de 'Vrije Gereformeerde Theologische Faculteit' te Aix-en-Provence. Dat dit niet zonder bedoeling is, zal u eveneens duidelijk worden.

Meerderen van onze lezers kennen 'Aix-en-Provence' wellicht als één van de vele afslagen van de 'Autoroute du Soleil', de autosnelweg van Parijs naar de kust van de Middellandse Zee. Afslagen die ons tijdens onze vaak haastige tocht naar het zuiden niet kunnen verleiden tot een uitstapje terzijde van de grote weg. Aan hoeveel schoons gaan we niettemin zo dikwijls voorbij! Ook cultureel en historisch gezien is Aix een stad met een boeiend verleden. Maar het is ook boeiend in het heden! Daar is nu sinds bijna tien jaar een nieuw initiatief zich aan het ontplooien. In 1974 werd er een gereformeerde theologische faculteit geopend. Dit jaar in oktober hoopt men in Aix dit tienjarig jubileum te herdenken.

Voorgeschiedenis

De huidige factulteit heeft een voorgeschiedenis. In de periode 1939-1970 was er namelijk eveneens een theologische faculteit gevestigd. Deze faculteit ging uit van één van de franse protestantse kerken, namelijk de Eglise Reformée Évangéliques Independente (EREI). De kerk, eigenlijk een unie van kerken, ontstond in 1938. Lange tijd vertoonde de franse hervormde kerk een uiterlijke eenheid. Tot het jaar 1905 zorgde de invloed van de staat voor die uiterlijke eenheid, hoewel binnen de kerk liberale en orthodoxe stromingen aanwezig waren. In 1905 vond in Frankrijk de absolute schending van kerk en staat plaats, althans voor de wet. Vrijwel onmiddellijk viel de Franse kerk uiteen in de 'Union nationale des Eglises Reformée Évangéliques' (bestaande uit plm. 400 rechtzinnige gemeenten) en de Union nationale des Eglises Reformées (bestaande uit plm. 170 gemeenten, die de nadruk minder op de geloofsinhoud, dan wel op de levenspraktijk legden). Beide groepen herenigden zich weer in 1938 in de Eglise Reformée de France (E.R.F.). Deze kerk aanvaardde wel een belijdenis. Maar het was een belijdenis met een zogenaamde 'preambule', die verklaarde dat niemand zich aan die belijdenis behoeft te verbinden naar de letter.

Het was deze verklaring die voor een groep van plm. 50 kerken reden was om niet met deze vereniging van 1938 mee, te gaan. Deze groep bleef voortbestaan onder de naam 'Union des Eglises réformées évangéliques indépendentes'. Vanuit deze kerken werd in 1939 begonnen met een eigen theologische opleiding te Aix-en-Provence. Deze opleiding bleef bestaan tot 1970. Vanuit Nederland werd er o.a. college gegeven door dr. H. Bout en dr. H. Matter. Ondanks deze steun uit het buitenland kon de faculteit het niet volhouden. Naast verschil van inzicht tussen de hoogleraren, waren er sectarische invloeden van o.a. chiliasten (aanhangers van het duizendjarig rijk) uit Zwitserland.

Het franse protestantisme

Wanneer we nu Lutheranen en vrije groepen buiten beschouwing laten, dan is de situatie thans dus zo dat er twee kerken zijn die min of meer staan in de hervormde traditie vanuit Geneve. De grotere 'Eglise Reformée de France' en de kleinere 'Eglise Reformée Evangelique Indenpendente'. Vaak zijn deze min of meer vergeleken met de ons uit eigen land bekende situatie van de grotere Hervormde Kerk naast een kleinere Gereformeerde Kerk. Die vergelijking gaat echter niet op. Beide franse kerken zijn richtingskerken met verschillende vleugels onder één dak. Doordat in beide kerken echte richtingsorganisaties ontbreken is het moeilijk een indruk te krijgen van de onderlinge krachtsverhoudingen. Het ziet er naar uit, dat er in E.R.E.I. een naar verhouding sterkere gereformeerde stroming is dan in de E.R.F. Overigens werkt met name in E.R.E.I. de invloed door van angelsaksische opwekkingsbewegingen uit de vorige eeuw met methodistische en remonstrantse trekjes. Van de laatste jaren is een organisatie onder de naam 'Association de Chretiens Reformes Confessants' (A.C.R.C. - associatie van belijdende gereformeerde christenen), die haar leden in beide kerken heeft. In deze kring bezint men zich op het uitgeven van publicaties (met zo mogelijk hulp uit Nederland). Een van de problemen om in Frankrijk organisatorisch iets van de grond te krijgen is de combinatie van een gering aantal protestanten (nominaal plm. 800.000 op een bevolking van meer dan 40 miljoen) verspreid over een geweldig land (ruim 16x Nederland).

In dit sterk verzwakte franse protestantisme is de vernieuwde faculteit in Aix een belangrijk concentratiepunt. In de zestiger jaren van deze eeuw bleek dat de theologische faculteiten van Parijs, Montpellier en Straatsburg (deze laatste vooral werkend voor de Evangelische en Lutherse kerken in Elzas-Lotharingen) steeds minder studenten afleverden die ook werkelijk de kerk begeerden te dienen. Er ontstond een predikantentekort. En zeker ook een behoefte aan predikanten met een getrouwe bijbelse prediking. Vele franse kerken zijn en worden leeg gepreekt door een politieke prediking, die geestelijk geen voedsel biedt. In Nederland gaat men dan nog menigmaal naar een andere kerkelijke gemeenschap, maar dat is een alternatief, dat in Frankrijk gewoonlijk ontbreekt. Zo komt men dan buiten de kerk terecht als verdoolde schapen. Er zijn enkele plaatsen (o.a. Grenoble) waar een oud-student van Aix bezig is onder deze mensen te werken om te komen tot nieuwe gemeentevorming.

Een nieuw begin

Tegen deze nogal moed benemende achtergrond is men in 1974 met een nieuwe theologische faculteit begonnen. In Aix-en-Provence stond nog het oude gebouw van de vorige faculteit. Vandaar dat men daar begon. Studenten kwamen. De gebouwen bleken te klein. In 1978 werden twee collegezalen met bibliotheek bijgebouwd. Vanuit Nederland bleek het tot nu toe mogelijk om met behulp van het Comité 'Vrienden van Aix' rente en aflossing van de nieuwbouw te bekostigen, en zelfs meer dan dat. Bij dit nieuwe begin in 1974 heeft men willen leren van de fouten van het oude Aix. Het is een gereformeerde faculteit met als grondslag de Franse Geloofsbelijdenis van 1559, aangenomen op de Synode van Parijs van dat jaar. Later werd deze belijdenis vooral bekend onder de naam de Geloofsbelijdenis van La Roebelle (de bekende Hugenotenstad aan de franse westkust). Daarnaast zijn de Catechismus van Geneve en van Heidelberg niet onbekend evenmin als de Dordtse Leerregels. En dan gaat het waarlijk niet alleen om de naam of om een afbeelding van de zitting van de Dordtse Synode, die in een van de lokaliteiten van de faculteit hangt. Deze belijdenisgeschriften functioneren in het gegeven theologisch onderwijs. Verder is het nu een vrije faculteit. Dat betekent twee dingen. Men is onafhankelijk van de Franse staat. Men is ook onafhankelijk van de beide genoemde Franse kerken. Onafhankelijk wat het beleid aangaat en de invulling van het onderwijs. Deze geestelijke onafhankelijkheid moet men wel betalen met financiële onafhankelijkheid. Dat is een niet geringe opgave!

Inmiddels vond een aanzienlijk aantal studenten de weg naar de kerk. In de E.R.E.I. worden ze zonder meer toegelaten. In de E.R.F, is dat aanzienlijk moeilijker, zij het niet onmogelijk. Zij moeten dan nl. na hun studie in Aix nog een of twee jaar naar de officiële opleiding van de kerk in Montpellier, waar men niet nalaat pogingen in het werk te stellen om ze om te turnen. Iemand die het Franse kerkelijke leven goed kent, noemde tegen de achtergrond van het afgaand getij, het werk van de Faculteit in Aix 'de laatste kans van het Franse calvinisme'. Dat klinkt wellicht wat dramatisch, maar de waarheid zal er niet ver vanaf zijn! In een volgend artikel wil ik graag nog iets meer vertellen over de Faculteit zelf, die dit najaar 10 jaar hoopt te bestaan.

Bedoeling

Achter deze artikelen gaat een bedoeling schuil. Tijdens de bezoeken de afgelopen jaren gebracht door professoren uit Aix aan Nederland waren er ook als vast programma-onderdeel ontmoetingen met een delegatie van het hoofdbestuur van de Ger. Bond. Bij deze bezoeken groeide de gedachte om ter gelegenheeid van het tienjarig jubileum een passend geschenk aan te bieden.

Sinds de nieuwbouw van 1978 staat de zolderverdieping van het oude faculteitsgebouw leeg. Daar was eerder de bibliotheek gevestigd. Zonder meer is er niets mee te beginnen. Door middel van een interne verbouwing zou het mogelijk zijn daar een aantal kamers voor studenten te maken, plus nog een gastenkamer voor buitenlandse docenten, die periodiek colleges komen geven. Daarmee is een aanzienlijk bedrag gemoeid. Het is de faculteit onmogelijk dit zelf te bekostigen. Het gaat totaal om een bedrag van ƒ 100.000, -. Het hoofdbestuur besloot het gironummer van de penningmeester open te stellen voor giften en collecten voor dit doel (Giro 138421 t.n.v. penningmeester Ger. Bond te Ridderkerk, onder vermelding van 'Aix'). Het gaat om een eenmalige actie, naast de jaarlijkse gift die het comité 'Vrienden van Aix' pleegt te vragen. De kerkeraden kunnen zeer binnenkort een brief hierover tegemoet zien. Het zou geweldig zijn dit gehele bedrag bijeen te kunnen brengen! Tot en met half september hebben we de gelegenheid om ons in te zetten voor dit verjaarscadeau aan de Geref. Theol. Faculteit van Aix-en-Provence.

Historisch gezien zijn we als Nederlandse gereformeerden veel aan Frankrijk verschuldigd. Nu het Frans gereformeerd protestantisme in een moeilijke situatie verkeert moge het ons een ereschuld zijn de helpende hand te bieden! De Heere neige het hart van velen daartoe!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen